24 Nisan’daki ‘soykırım’ açıklaması ABD basınında: “Biden, Türkiye’yle ilişkileri test etmek istiyor”
Washington Post’taki (WP) haberin başlığı, “Biden: Ermenilerin kitlesel halde öldürülmesi soykırımdı”.
Gazete Biden’ın “soykırım” açıklamasının, Türkiye-ABD bağlantılarının; S-400 füzeleri, insan hakları ihlalleri, Ankara’nın Suriye ve Lübya’daki müdahaleleri yüzünden gergin olduğu bir periyotta yapıldığını hatırlattı.
WP, 1980’de ABD Lideri seçilen ve iki periyot misyon yapan Ronald Reagan’dan bu yana Amerikan Liderlerinin, stratejik ehemmiyeti yüksek NATO müttefiki Türkiye’yi soğutmamak için “soykırım” sözünü kullanmadıklarına dikkat çekti.
Gazetedeki haberden kimi satırlar şöyle:
“ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) ile Dışişleri Bakanlığı Avrupa ve Avrasya İşleri Ofisi geçtiğimiz yıllarda, liderlere, “soykırım” sözünü kullanmamaları tarafında tavsiyede bulunuyordu. Fakat Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Rusya’dan S-400 füze savunma sistemi alması, ABD bilhassa de Pentagon yetkililerini öfkelendirdi. Pentagon yetkilileri, bu füzelerin NATO’nun askeri teçhizatıyla uyumlu olmadığını ve ittifakın güvenliği için tehdit oluşturduğunu söylüyor.”
WP’ye konuşan Washington Yakın Doğu Araştırmaları Enstitüsü Türkiye uzmanı Soner Çağaptay ise Türkiye’nin Irak ve Suriye’deki faaliyetleriyle ilgili olarak da Ankara ve Washington ortasında kıymetli görüş ayrılıklarının olduğunun altını çiziyor ve ekliyor:
“ABD Savunma Bakanlığı, Türkiye’nin en büyük hayranıydı. Artık ise aykırısı geçerli.”
‘AMERİKALILAR ERDOĞAN’LA FAZLA SAMİMİ OLMAK İSTEMİYOR’
New York Times’taki (NYT) haberin başlığı, “Biden seleflerinden farklı olarak, Ermenilerin kitlesel formda öldürülmelerini soykırım olarak tanımladı”.
Haberde, Biden’ın bu kararıyla, giderek yıpranan Türkiye’yle alakaları test etme sinyali verdiği yorumu yapıldı.
Biden idaresinin insan hakları saygılı olunmasını dış siyasetinin temel ögelerinden biri olarak gördüğünü vurgulayan NYT, son açıklamanın da bunu yansıttığı kanısında. Gazete, Biden’ın, stratejik ehemmiyeti olan bir ülkeyi öfkelendirmemek ve Türkiye’yi Rusya’yla İran’a itmemek isteyen selefi ABD Liderlerinden farklı davrandığına da dikkat çekti.
NYT ayrıyeten Biden’ın vazifeye seçilmesinden bu yana Erdoğan’la ortasına ara koyduğunu ve onu Cuma gününe kadar aramadığını hatırlattı.
Gazeteye konuşan niyet kuruluşu Marshall Fonu’nun Türkiye Yöneticisi Özgür Ünlühisarcıklı’ya nazaran, “Amerikalılar Erdoğan’la uyuşmazlığa düşmek niyetinde değil lakin onunla fazla samimi olmak da istemiyorlar”.
Avrupa Dış Bağlantılar Kurulu’ndan Aslı Aydıntaşbaş’a nazaran ise Erdoğan, “soykırım” açıklaması nedeniyle, ABD’yle bağlantılara daha da ziyan vermek istemeyecek:
“Türkiye geçmişte bu mevzuda her türlü tehditte bulunuyordu lakin son vakitlerde müttefiklerin soykırımı tanımasına yönelik siyaseti umursamama tarafında.”
‘TÜRKİYE BU SEFER BÜYÜKELÇİSİNİ GERİ ÇAĞIRMADI’
Los Angeles Times’taki (LAT) haberin başlığı ise “Biden resmen Ermeni Soykırımı’nı tanıdı”.
Gazete Biden’ın dün yaptığı açıklamanın, uzun müddettir “soykırımın tanınması” için mücadale eden Ermeni diasporasını mutlu ettiğini kaydetti.
LAT, eski ABD Liderleri George W. Bush ve Barack Obama’nın da “Ermeni Soykırımı’nı tanıma” vaadinde bulunduklarını lakin bu kelamlarını yerine getirmeyerek “kitlesel katliam” ya da “kitlesel ölümler” sözlerini kullandıklarını hatırlattı.
Gazetedeki haberde şu satırlar da yer aldı:
“ABD Lideri Ronald Reagan 1981’de yaptığı açıklamada, katliamlar için soykırım tabirini kullanmıştı. Reagan, ‘Daha evvel Ermeniler, akabinde Kamboçyalılar soykırıma uğradı; öteki pek çok halkın zulme maruz kaldı. Tıpkı bu olaylar üzere, Yahudi Soykırımı’ndan çıkarılacak dersler de asla unutulmamalıdır’ demişti. Lakin bu açıklama temelde Yahudi Soykırımı’na yönelikti.”
“ABD Kongresi, 2019’da Ermeni Soykırımı’nın tanınmasının ülkenin resmi siyaseti olarak açıklanmasına yönelik bir karar aldı. Lakin eski ABD Lideri Donald Trump bu tarafta bir açıklama yapmadı. Erdoğan, ‘Böylesi bir suçlama halkımıza en büyük hakarettir’ dedi. Lakin daha evvel Vatikan ve Almanya’nın aldığı misal kararlarda yaptığının tersine, Türkiye’nin Washington Büyükelçisini geri çağırmadı.”
JEFFREY: ER YA DA GEÇ BİR BAŞKAN’IN BUNU YAPACAĞINI BİLİYORDUK
Pazar günleri yayımlanmayan Wall Street Journal (WSJ) gazetesi ise internet sitesindeki haberinde, Biden’ın açıklamasıyla Ermenilere seçim kampanyasında verdiği kelamı yerine getirdiğini yazdı.
WSJ’ye nazaran, birinci sefer misyondaki bir ABD Lideri’nin ülkesinin siyasetini belirler formda bu istikamette bir açıklama yapmasının, Türk-Amerikan bağlantılarında gerginliği daha da artırması olası.
Biden ABD Lideri seçilmesi sonrası Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı birinci defa Cuma günü aramış ve Cumartesi günü yapacağı açıklamada “soykırım” sözünü kullanacağını söylemişti.
WSJ’ye konuşan ABD idaresinden üst seviye bir yetkili, Biden’ın kararının, ABD’nin milletlerarası seviyede insan haklarına odaklandığını gösterdiğini kaydetti.
Birebir yetkili, açıklamanın suçlamadan çok kurbanlara yönelik olduğunun da altını çizdi.
Tekrar WSJ’ye konuşan ABD’nin eski Ankara Büyükelçisi James Jeffrey ise “soykırımın tanınması sorununun” ABD idaresinde uzun müddettir tartışıldığını söyledi.
James Jeffrey, Her vakit jeopolitik nedenlerle bunu yapmamamız gerektiğini savunan bizler, er ya da geç bir Başkan’ın bunu yapacağını biliyorduk” dedi.
Cumhuriyet
