301 emekçinin can verdiği faciada mağdurların tutuklu avukatı Kozağaçlı davayı değerlendirdi

Soma’da 2014 yılında 301 madenciye mezar olan faciayla ilgili davanın Yargıtay tarafından bozulmasının akabinde tutuklu 4 sanıkta geçtiğimiz ay tahliye oldu. İstekli olarak mağdur ailelerin avukatlığını yapan Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD) Genel Lideri avukat Selçuk Kozağaçlı ise 3 yıldır cezaevinde. Önümüzdeki ay yine başlayacak olan Soma davasını kıymetlendiren Kozağaçlı, “Hakkımda Soma’da “halkı hükümete karşı kışkırtma” suçlaması devam ettiğine nazaran; 2014’te yaşadığımız katliamla ‘ilgili’ son tutuklu ben kaldım herhalde. Soma’nın hesabı sorulmadan her uykumuz yarım, her gülümsememiz buruk olacak” dedi.

FETÖ’nün 15 Temmuz 2016’daki darbe teşebbüsünün akabinde 2016’da KHK’yla kapatılan ve 2019 Ekim ayında tekrar hükmî kişiliğini kazanan ÇHD’nin Genel Lideri olan Selçuk Kozağaçlı, “silahlı örgüt yöneticiliği, örgüt üyeliği, yardım ve yataklık” suçlamasıyla yargılandığı davada 11 yıl 3 ay ceza almıştı. Soma davasının yanı sıra birçok toplumsal olayda istekli olarak mağdurların avukatlığını üstlenen Kozağaçlı, 3 yıldır tutuklu. Pandemi nedeniyle cezaevinde sıkıntı bir süreçten geçtiklerini ancak sıhhat durumunun iyi olduğunu belirten Kozağaçlı, Soma davası ve gündeme ait sorularımızı yanıtladı.

– Öncelikle nasılsınız? Bir periyot sıhhat problemleriniz olduğunu duymuştuk. Devam eden problemleriniz var mı?

Sıhhatim iyi. Geçmişten sürükleyip getirdiğim birkaç kronik hastalığa, fizikî tecridin yol açtığı bir iki yenisi eklendi; ayaktayım, çalışabiliyorum, okuyorum, spor yapıyorum. Lakin çok fazla sayıda tutsak ağır sıhhat meseleleriyle boğuşuyor. İdari uygulamalar yahut fizikî şartlar nedeniyle, infazları sıhhat tablolarını ağırlaştıran herkesin, aslında verilmiş mahkeme kararlarında yazmayan azap, ıstırap ve bazen de maalesef mevtle cezalandırılıyor olduklarını unutmamalıyız. Bunu kabul etmeyelim, normalleştirmeyelim.

Gereksiz ve haksız gözaltı şartlarında adeta zorla Covid-19 hastası yapılmış, tutuklandıkları hapishanelerde sıhhat tabloları ağırlaştırıldığı için apar topar ağır bakıma kaldırılıp oradan da tahliye edilmiş arkadaşlarımız var. Gözaltı değil taammüden yaralamaya yahut öldürmeye teşebbüs üzere görünüyor bu hücumlar. Hapishaneler açısından her vakit, en kesintisiz olarak yürütülmesi gereken kampanya -neyle suçlandıklarına bakılmaksızın- hasta, yaşlı, bebekli veyahut kendisi şimdi çocuk olan tutsaklarla ilgili çaba bana nazaran. Yaşlılığı şimdi kabul etmediğime nazaran bizim sıramız sonra gelsin, o vakit daha detaylı anlatıp sızlanırım ben de…

– Soma katliamında hayatını yitiren emekçilerin ailelerinin avukatlığını yapıyordunuz. Siz şu an tutuklusunuz Fakat 301 madencinin vefatına sebep tüm sanıklar tahliye edildi. Bu duruma ait neler söylemek istersiniz?

Hakkımda Soma’da “halkı hükümete karşı kışkırtma” suçlaması devam ettiğine nazaran; 2014’te yaşadığımız katliamla “ilgili” son tutuklu ben kaldım herhalde. Aslında dava belgemde birkaç kışkırtma suçlaması daha var. Sevgili Nuriye’nin ve Yüksel Direnişçileri’nin avukatlığını yaparak; bir günde işsiz, geleceksiz bırakılmış yüzlerce kamu işçisini kışkırtmak mesela. Tekrar Engin Çeber’den Festus Okey’e azap ile katledilmiş insanların davalarını sahiplenerek halkı işkencecilere karşı kışkırtmak da var.

İnsan katletmekten yatmaktansa, katile karşı mağduru kışkırtmaktan yatmak onur verici elbette lakin tekrar de bir düzeltme yapmalıyım: Ben yirmi beş yıllık meslek hayatımı –çok cazip bir kavram olmasına rağmen- “kışkırtıcılık” olarak değil, halkın içinde, onunla birlikte adalet, özgürlük, bağımsızlık, sosyalizm çabası olarak tanımlamayı tercih ederim. Buna kışkırtmaktan çok “kışkırtmak” denebilir herhalde. Adaletsizlik, hırsızlık, katliam, yalancılık, utanmazlık beni kışkırtıyor ve en çok da yoksulluk. Bedeli ne olursa olsun, ayağa kalkmak, geleceğimizi ellerimize almak zorundayız.

Soma davasında verilen birinci mahkeme kararı hiçbirimiz için sürpriz değildi. Maden ve inşaat sermayesiyle açıkça iç içe geçmiş bir kurulun,-rant- talan iktidarının ahbap çavuşu varlıklı etmeye odaklanmış nepotik iktidarı tarafından elden geçirilmiş isimli yargının yeni sermaye sınıfına ihanet etme ihtimalini aslında zayıf buluyorduk açıkçası. Büyük sürpriz 12. Ceza Dairesi’nin birinci bozma kararı oldu. Bu nasıl olabildi? Elbette evvel her bedeli göze alarak davalarına sahip çıkan beşerler sayesinde. Rejimi kayıplarımızı dengelemeye zorlandık. E. Fraenkel, faşizmde ikili bir nitelik arz eden devlet yapısı içinde “önlem devletinin” hiçbir hukuk tanımadan sürdürülebilmesi için “norm- kural devletinin” de ayakta kalması gerektiğini tespit ediyor. Sekiz-on hatta tahminen yirmi-otuz meyyit için işlemeyen hukuk, yüzyılın en büyük maden katliamında üç yüz bir ömrün harcanmasını dengelemeye çalıştı.

Cumhuriyet tarihinin bu en kapsamlı, gerekçeli ve adil iş cinayeti davası değerlendirmesi için daire üyelerini kutlamalıyız. İçerisinde bulunduğumuz koşullarda yargıç haysiyetinin hududu ve imkânı bundan ibarettir. Unutmayacağız.

Sonraki pespaye müdahale “önlem devletinden” geliyor. Mesleğini Adalet Bakanlığı bürokrasisinde yapmış, mahkeme kürsüsünden çok iktidar partisinin gölgeliğinde yetişmiş üç yeni “hâkimi” tek seferde, birebir daireye atama formsuzluğu tiksinti vericidir. Bunu anlamak da buna alışmak da mümkün değil. Sonuçtan değil metottan kelam ediyorum. Mesela ben 12. Ceza Dairesi’nin güçlü ve adil kararını elime aldığımda; “Bunu bu biçimde bırakmazlar; ya başsavcılık itirazı ya da direnme ile genel konsey görür bu karar…” demiştim. Maden sermayesinin ve iktidarın bu türlü bir kararı kaldıramayacağı ortadaydı. Fakat izledikleri ve yüksek mahkemeyi utanç içerisinde bırakan tekniği midelerinin kaldırabileceğini aklımdan geçirmemiştim. Oldu.

Hukuk değilse de matematik bildiklerini öğrenmiş olduk; daire beş şahıssa, demek ki çoğunluk üç kişi. Demek ki üç kişi birden yerleştirmemiz gerekiyor. Üç hâkim değil, cebinde yeni kararı taşıyan üç kişi. Bilinmesi gereken bu sefil matematiğin bir gün –emin olun ki ülke tarihi açısından kısa sayılabilecek bir müddet sonra- kararı cebinde taşıyanların isimleri ve kelamda içtihatları ile birlikte utanç örneği olarak okutulacağıdır. Tek risk, öğrencilerin “Hadi canım, bu kadar da olmaz, imtihan sorusu olsun diye uydurulmuştur” deme tehlikesi.

Belgenin “son tutuklusu” olarak kıymet verdiğim her şeyin üzerine kelam veriyorum ki asla vazgeçmeyeceğiz. Unutturmayacağız. Soma’nın hesabı sorulmadan her uykumuz yarım, her gülümsememiz buruk olacak. Evraklara müdahale etmek için seyyar hâkim gezdirme ayıbı elbette bir gün “Adil Yargılanma Hakkı İhlali” olarak tespit edilecektir. Lakin bizi daha çok ilgilendiren, katledilen emekçilerin anısı, ailelerinin duygusal ve ekonomik garantisi ile maden emekçisi gayretinin geleceğidir. Bu ateşi söndürmeyecek ve biz kazanacağız. Benim 7 Nisan’da duruşmam var. Soma duruşması 13 Nisan’da. Kime ne söylenmiştir bilemem fakat orada yahut burada katliamın hesabını sormak için uğraşa devam edeceğim.

– Toplumun nefes alamaz bir hale geldiği şu süreçte Boğaziçi’nde bir direniş başladı. Bu direnişi ömrünü devrimci çabaya adamış bir yurttaş olarak nasıl değerlendiriyorsunuz?

Boğaziçi Direnişi’nin birinci günlerinde Giacomo Papi’nin “Radikal Şıkların Sayımı” kitabını okuyordum. Papi 1968 doğumlu yani bizim jenerasyona daha yakın ve doksanlar İtalya’sı için yazmış. Tekrar de Boğaziçililere reva görülen saldırganlık açısından hala yeni ve tipik diyebilirim. Faşizm, medyada satın aldığına benzeyen sığ popülizm dışında kültürel üstünlük kuramamanın verdiği çaresizlikle; eğitimli, entelektüel, şuurlu her katmandan nefret ediyor. Kendisine benzetemediğini yok etme eğiliminde. Devrimcilerin faşizm hakkında yüzyıllık tecrübesi ve bilgisi bu. Fakat kitabın işaret ettiği bir öbür olgu, eğitimlilerin de öğrenilmiş bir çaresizlik içerisinde, direnmekten kolay kolay vazgeçebildiği. Beyin göçünden elitizme onlarca yol var bunun için. İşte direnişin kırdığı budur. Şayet direniş varsa inşaat-ithalat lobisine komisyonculukla, ortak mala yahut artı kıymete el koymayla hatta polisle, askerle, rektörle hegemonya kuramazsınız. Kelama gereksiniminiz var. Kurabildikleri kelam yakışıksız ve etkisiz trollemeden ibaret. Biz direnerek kelamımızı kurmaya devam edelim. Aklını ve irfanını faşizm dışında pak kaynaklardan edinmiş, besleyebilmiş herkesin bütün gücüyle direnişe takviye olması gerekir.

Yalnızca buna değil, içimizi ısıtan, çabayı yükselten her direnişi birbirine bağlamalı, etraflarında kenetlenmeliyiz. Her ÇHD’linin, Boğaziçililerin avukatlığını yapmaktan, onlarla birlikte itilip – kakılıp gözaltına alınmaktan onur duyduğunu biliyorum. İşte bu bizim mesleğimiz. Avukatlık bu türlü yapıldığında umut ve paha biriktiriyor.

– Cezaevinden ne kadar takip edebiliyorsunuz bilmiyorum lakin Türkiye’deki işçiler, personeller hayli sıkıntı günlerden geçiyor. Pandemi nedeniyle var olan işsizlik giderek artmış durumda neler söylemek istersiniz?

Bu ortalar tarihî projeksiyon yapılacağında herkesin gözünün 1930’lara dönüyor olması tesadüf değil. Hem dünyada hem de Türkiye’de faşizmin yükselip yönetememe krizinin baskı, halka atak, sığ ve nahoş bir sağ popülizm ile tanımlanabiliyor olmasının sonu elbette daha kötüsünü, savaşı, çürümeyi, çöküşü hatırlatıyor. Evet, işsizlik, enflasyon, geleceği görememe hatta geleceğin peşinen kaybedildiğine inanarak iş aramaktan ve ömürden vazgeçme gündelik felaketlere dönüştü, yaygınlaştı. İşsiz, aç, mutsuz kalabalığın “sola” haydi muhalefete diyelim, kayacağına dair mekanik kriz algısından kurtulmak zorundayız. Faşizmin kitle tabanı da birebir çaresiz fakirler ve faşizm elinden geldiğince büyük bir beceriyle onların oylarını ve onaylarını almaya devam edecektir. Gerekirse bunun için kan dökmekten ve başımızı büyük global belalara sokmaktan çekinmeyeceğini de artık görüyoruz. Temel gayret sınırını, işlerliği çoktan ortadan kalkmış hayalet bir parlamentonun ihyası yerine; boykotları, grevleri, adalet arayışlarını birbirine bağlayıp kitlesel bir direniş ağı, bir büyük barikat üzerine kurmalıyız.

– Hakkınızda karar veren mahkeme liderin Anayasa Mahkemesi kararlarını tanımadığına, Türkiye’nin ise AİHM kararlarını uygulamadığına tanıklık ediyoruz. Bir hukukçu olarak hukuk sisteminin geldiği bu duruma ait neler söylemek isterseniz?

Adliye’de davamıza bakan hakim şahsında artık bir karikatüre dönüşmüş olan Roland Freisler şekli iliştirilmiş bürokratlar elbette çok değerli bir sorun. “Hukuk nedir?” sorusuna verilmiş: “Führer worte haben Gesetzeskraft” (Führer’in ağzından çıkan yasadır) yanıtı bu bürokratın ufkudur.

Lakin problemimiz zannettiğinizden daha büyük. Bugün hala canımızı acıtacak kadar keskin dişlere sahipse bile esasen kendisini gereğince teşhir etmiş bu şeklin yükselme periyodunu atlattık. Doğrudur, yasa tanımayan, başı dışındaki katmanlarını hayal meyal görebildiğimiz bir imamet hiyerarşisinde yuvalanmış, hukuk bilmeyen veyahut ilgi duymayan, skandaldan, abesten, ayıptan utanmayan otuzlu yaşlarında bir “yargıç” nesli devşirildi.

Gülen cemaatinin yetiştirdiği bir öbür – yahut aynı- adliye bürokrasisinin tasfiyesinden doğan boşluğu dolduruyor olma savı bu tipin hak ettiği yadırgamayı engelledi. Elbette gidecekler fakat 1946-1965 ortasındaki yirmi yılda misal boşluk teziyle yadırganmaması talep edilen Nazi Yargıçları’nın tasfiyesinin nasıl imkânsız hale geldiğini gördük. Tehlike buradadır.

Bugün verdikleri zararın bedelini ödüyoruz, fakat bu bedelin gelecek nesillere sirayet etmesine müsaade veremeyiz. Faşizm belasını daima birlikte savuşturduktan sonra, çok sancılı geçeceği bugünden görülen geçiş yıllarında, “Devri Sabık Yaratmayacağız” diye Adenauer rolüne soyunmuş bir muhalefetin mümkün iktidarını kabul edemeyiz. Oy artırmak, sağ seçmene tatlı görünmek için “merak etmeyin biz gelince fazla bir şey değiştirmeyeceğiz zaten” diyenlerden uzak durmalıyız. Kim “Ben bu yargıçlarla de çalışırım.” Diyorsa onlarla birlikte tarihin çöplüğüne gitmelidir; ortak geleceğimize değil.

Bunun kelamı bugün burada, acının ve taarruzun göbeğinde verilmelidir. Asla normalleştirilmelerine, unutulmalarına, saklanmalarına müsaade vermeyeceğiz. Kelam veriyoruz. Bu kelamı veremeyene güvenilmemelidir. Güvenmiyoruz.

Hakkımızda karar veren mahkeme liderinin antitezi Ebru’dur. (Avukat Ebru Timtik). İçinde bulunduğumuz yüzyılın Ebru’yu anarak bitirileceğinden hiç kuşkum yok. Ebru bu adaletsizlikle gayret ederken katledildi. “Hayır, kendisi ölmeye karar verdi; istediği vakit bırakıp yaşayabilirdi.” diyecekler için söylenmesi gereken şudur: İstediği vakit bırakabilecek olanların varsayımsal tarihi elbette yazılabilir hatta çoklukla de ‘istediği için bırakanlar’ tarafından yazılır. Ernesto “Che” Guevara Küba Merkez Bankası’ndan emekli olabilirdi, Rosa Luxemburg torunları için kazak örerken huzur içinde ortamızdan ayrılabilirdi, Yetenekli Çayan Samsun milletvekilliğinden emekli olup şu ortalar anılarını yazıyor olabilirdi. Yapmadılar. “Örnekler uygun değil, hepsi vurularak öldü” diyecekseniz hatırlatayım ki Bobby Sands esasen milletvekili seçilmişti, açlığı bırakması yeterdi çoğunluğun hayalindeki “siyasi kariyer” için. “İyi ancak bunların hepsi çok ünlü örnekler, bizim Ebru’nun ne işi var onların ortasında?” diyenler olabilir son olarak. “Kimse kendi köyünde peygamber olamaz” derler. Avrupa’dan çok bedelli mükafatlar geliyor, hatta ismine bir ödül inşa ediliyor, isminin verilmesi düşünülen bir sokak var, fotoğrafları dünyanın dört bir yanında adliyeleri, baroları süslüyor. Filipinler’den Kongo’ya, Japonya’dan Kolombiya’ya kadar gayretini selamlayan iletiler, onu anan taziye dilekleri ulaşıyor hala. Köyünüzden doğduysa da akacak mecrayı buldu dünya toprakları üzerinde diyorum yani.

Onun bıraktığı yerden devam ediyoruz. Hakkında açılmış onlarca davaya karşın tek bir geri adım atmadan direnen bir avukattan kelam ediyoruz. Hukuka karşıt bir kelamda yakalama buyruğunu tanımadığı için gidip ofisine sığınak yapan, aylarca ofisinde çalışmaya devam edecek kadar zeki, çabalı ve yetenekli bir bayandan. Neredeyse koca bir yılı aç geçirerek, o çok sevdiğimiz seksen kilogramlık vardakosta sağlıklı vücudu otuz kilonun altına düştüğünde bile onurla taşıyan bir bayandan. Vazgeçmeyeceğiz. Çok baskı var, çok taarruz var, korkar beşerler demeyin. Ebru, yetim ve öksüzdü. Dersimliydi. Zaza Kızılbaşıydı. Komünistti, bayandı, fakirdi, bekârdı ve hepsini ortasından kesecek kadar devrimciydi. Var mı şiddete daha açık bir kimlik? Öbür korkulacak bir şey kaldı mı? Hayır, benim durumum daha hassas diye düşünen varsa anlatsın ben dinlemeye hazırım. Ebru’nun gücü yettiyse, hepimizin gücü kâfi direnmeye, teslim olmamaya. Gitmeden o denli istediği için “kurduk” biz onu, vaktimizi bekliyoruz umutla. Hoş şiirini sizinle paylaşarak bitireyim.

“Beni kur,

Vakti gelince uyanayım

Başını kesiyorlar burada

Yeşil tüylerini kabarta kabarta

Davet yapan horozun

Meğer dünya dönmektedir sırtını

Biraz da burayı ısıt der üzere

Ariyen ülkesinden gelen güneşe.

Elbette güneş bu ülkeyi de ısıtacak. Dünya dönüyor.

Biz kazanacağız.”

Cumhuriyet