Menopoz yaşı dünya genelinde 45-55 ortası olarak kabul ediliyor. Ülkemizdeyse bu sayı ortalama 46-48 olarak gösteriliyor. Bilhassa 40’lı yaşlardan sonra bayanlarda birçok fizyolojik değişim yaşanıyor. Bu değişimler bazen menopozun bazen de önemli jinekolojik meselelerin habercisi olabiliyor. Bayan Hastalıkları ve Doğum Bölümü’nden Op. Dr. N. Melih Gündüz, 40 yaş üstü bayanların dikkat etmesi gereken jinekolojik belirtiler hakkında kıymetli bilgiler verdi.
Menopoz devrine gerçek östrojen oranının da değişmesiyle birlikte bayanlarda birtakım değişimler görülmektedir. Çeşitli kistler oluşabilir, polip ve miyomlar artabilir. Tıpkı biçimde rahim ağzı kanserine yol açan human papiloma virüse (HPV) bağlı kanser öncüsü belirtilerde de bu devirde artış görülebilir.
Bu artışın en yaygın sebepleri; sigara, sıhhatsiz beslenme, erken yaşta cinsel ilgi, çok eşlilik (Sadece bayan için değil, eşin de birden fazla partnerle birlikte olması) jinekolojik hastalıkların ve kanserlerin oranının artmasına sebep olmaktadır.
CİDDİYE ALINMASI GEREKEN SİNYALLERE DİKKAT!
Menopoz periyoduna yaklaşan bayanların dikkat etmesi gereken öncelikli belirtiler şöyle sıralanabilir:
- Adet kanaması ölçüsündeki artış yahut azalma
- Adet dışı orta kanamalar
- Adetin gecikmesi yahut erken gelmesi
- Adet kanamasının 7 günden uzun sürmesi
- Kasık ağrıları
- Bağ sonrası kanamalar
- Geçmeyen berbat kokulu akıntı
- Vajinal bölgede siğil
SMEAR TESTİ VE KOLPOSKOPİ ÇOK KIYMETLİ
Jinekolojik hastalıklarda elbet erken teşhisin kıymeti yadsınamaz. Erken teşhis için de taramaların tertipli yapılması değer taşıyor. Jinekolojik hastalıklarda uygulanan teşhis usullerinin başında smear testi geliyor. Rahim ağzından akıntı örneği alınarak hücrelerin incelendiği smear testinde ASCUS, LGSIL, HGSIL ismi verilen hücresel anormallikler varlığı kelam hususuysa ya da muayene esnasında fark edilen anormallikler görüldüyse teşhis gayeli biyopsi alınarak inceleniyor. Kolposkopi ismi verilen bu süreç muayene sırasında yapılabilen kolay mikroskobik bir yoldur. Ultrasonografi formülüyle ise polip ve miyomlar ile yumurtalık kistleri varlığı araştırılıyor. Jinekolojik hastalıklarda erken teşhisin değeri göz arkası edilmemeli. Yaşanan değişimler takip edilmeli ve tertipli denetimler aksatılmamalıdır.
ADET DEĞİŞİKLİKLERİ BİRÇOK SEBEBE BAĞLI OLABİLİR
40 yaş üzerinde yumurtalık hastalıklarından en fazla karşı karşıya kalınan sorun kistlerdir. Bunun dışında adet değişkenliklerine sebep olan bedende diğer organlarda da bozukluklar olabilir. Tiroit beziyle ilgili hastalıklar, karbonhidrat metabolizma bozukluğuna bağlı insülin direnci, kilo sorunu üzere problemlerde adet düzensizlikleri epeyce sık karşımıza çıkar. Yumurtalık kanserleri genelde değişik adet halleriyle karşımıza çıkar. Ya gecikerek, ya çok adet görerek ya da modüllü kanamalar formunda ki buna beraberinde kasık ağrısı da eşlik eder. Fakat 40-50 yaş ortasında yumurtalık tümörleri varlığında adet kesilmesinden fazla genelde adette değişiklikler meydana gelir. Beraberinde kilo kaybı, hormonel kaynaklı tümörlerde tüylenme ya da öteki endokrin bozukluklar karşımıza çıkabilmektedir. Tekrar kanama değişkenlerinin yanında en sık karşılaşılan sorun kasık ağrısıdır. Bu ağrı bazen bele de vurur. Kitlenin büyüklüğüne bağlı olarak kabızlık ya da sık idrar sorunu de eşlik edebilir. Adetten kesilme 40 yaş üstünde erken menopozda da karşımıza çıkabilen bir durumdur. Ultrason ve beraberinde hormon analizleri, akabinde hastanın sıcak basmaları, sonluluk, gerginlik ve denetim altına alınamayan kilo alımı bize erken menopozu düşündürür.
Jinekolojik hastalıklardan korunmak bu tedbirlerle mümkün olabilir:
- Karbonhidrat ve rafine şekerden uzak, doğal bir beslenme biçimi benimsenmelidir.
- Nizamlı idmanlar atlanmamalı, günlük en az 30 dakika yürüyüş yapılmalıdır.
- Obezitenin tüm kanserlerin oluşumunda değerli bir risk faktörü olduğu unutulmamalı, uzman eşliğinde kilo denetimi sağlanmalıdır.
- Günde en az 2 litre su tüketilmelidir.
- Genetik yatkınlık faktörü değerlidir. Bu nedenle ailede kanser hikayesi olan bayanlar jinekolojik tarama ve muayenelerini aksatmamalıdır.
- Jinekolojik hastalıklardan bilhassa rahim ağzı kanserinden korunmak için çok eşlilikten ve erken yaşta cinsel tecrübeden kaçınılmalıdır.
- 40 yaş sonrası istenmeyen gebeliğin getireceği riskler göz gerisi edilmemeli, doğum denetim formülleri yanlışsız uygulanmalıdır.
- 9-43 yaş ortası rahim ağzı kanserlerinden korunmak için kesinlikle HPV aşısı yaptırılmalıdır.
- En değerlisi tertipli jinekolojik muayene ve testler (kişiye nazaran değişmekle birlikte genelde yıllık olarak) aksatılmamalıdır.
Cumhuriyet
