55 milyon yıl öncesinin yanardağı bugüne ışık tuttu: İç yapısı ‘çam ağacı’na benziyor
USGSHawaii’deki Kilauea Yanardağı’nın Pu’u ‘O’o doruğundan 1986’daki patlamada lavlar akarken
Britanya adasının kuzeyinde Shetland Adaları ile Faroe Adaları ortasında kalan bölgedeki sönmüş bir yanardağın detaylı incelenmesiyle kimi şaşırtan sonuçlara ulaşıldı.
Bir yanardağı dikey bir biçimde ortadan ikiye kesmek mümkün olsa içi nasıl görünürdü?
Birçok yanardağın ortasında büyük bir magma odacığı olduğu ve ince bir kanal ile bunun zirvedeki yüzeye bağlandığı düşünülür. Bu yapı ‘balon ve kamış’ modeli olarak bilinir.
Fakat Guardian gazetesinde yer alan habere nazaran, Shetland – Faroe Havzası’nda gömülü sönmüş Erlend Yanardağı incelendiğinde daha farklı bir yapıyla karşılaşıldı.
Erlend Yanardağı en son 55 milyon yıl evvel patlamıştı. Bugün ise Norveç Denizi’nin tabanında en az bir kilometre kalınlığında bir tortu altında gömülü duruyor.
İskoçya’daki Aberdeen Üniversitesi’nden Faye Walker ve takımı, petrol aramak üzere açılan kuyulardan elde edilen üç boyutlu sismik görüntüleme ve öteki dataları bir ortaya getirerek fosilleşmiş yanardağın iç yapısına ışık tuttu.
Geology mecmuasında yayımlanan imgeler, yanardağ içindeki “çam ağacı” çeşidi temaslara işaret ediyor.
Magma içeren kısmın büyük bir odadan fazla tıpkı çam ağacının kısımları üzere birbiriyle ilişkili bir biçimde ve uçlara yanlışsız eğimli olduğu tespit edildi.
Bu yapı, muhakkak bir anda yanardağdaki magmanın yalnızca küçük bir kısmının erimiş halde bulunduğu fikriyle paralellik gösteriyor.
Bu ise yanardağların patlamasını nelerin tetiklediğini anlamakta kıymetli görülüyor ve “ağacın dalları”na benzeyen yapısının kritik bir rol oynadığına işaret ediyor.
Cumhuriyet
