Pazarlama derdinden soyutlanması çok güç olan sinemada, yeni bahislerin davetine kulak kabartmamak, moda angajmanların inanç veren, umut dolu çekiciliğine kapılmamak, aslında hiç de kolay değildir. İzleyiciler içinse işin en sıkıntı yanı, içten olanla içten pazarlıklı olanı birbirinden ayırabilmektir…
Bir yanda Altın Palmiye mükafatını ikinci defa almayı düşleyen Nanni Moretti (1953); öte yanda “Bal”ın milletlerarası başarısı sonrası girdiği duraksama ya da bocalama periyodu akabinde Cannes’da, “Un certain regard” (Belirli Bir Bakış) kısmında yeni bir sıçrama tahtası arayan Semih Kaplanoğlu (1963)…
Sinemalarıyla, biri büyük kentte oburu de kırsal bölgede yaşayan insanların, giderek zorlaşan ekonomik ve toplumsal şartlarda verdikleri hayat hengamesinden çok boyutlu farklı kesitler sunan Moretti ile Kaplanoğlu, Akdeniz kültürlerine has o sıcak reaksiyon ve uzun vadeli kırgınlık periyotlarıyla örülü çelişkili insan bağlarına, suçlayıcı ya da yargılayıcı olmamaya itina gösteren, gerçekçi, dürüst ve hümanist bir yaklaşımla eğilmişler. Önemli global tehlikeler içeren fırtınalı dünyamızda benimsenmesi giderek zorlaşan “insanoğlunu sevecek ve ona inanacaksın” düsturuyla özetlenebilecek hümanist bir hal bu…
Bir yanda alabildiğine laik, hatta ateist bir yaklaşım; öte yanda sevgi, müsamaha, dayanışma, bağışlama (helalleşme) üzere temel dinî öğretilerin kıymetini, inanç sömürüsü yapmadan vurgulayan bir bakış açısı…
Ne “Tre Piani”de (Üç Kat) ne de “Bağlılık Hasan”da, körü körüne hümanist, saf ya da arka niyetli ideolojik bir bakış açısı sergilenmiyor. Tam aksine, her iki direktör de birbirine neredeyse zıt özgün anlatım lisanları gerisinde deştikleri insan gerçeğine, manikeist değerlendirmelerden bucak bucak kaçan, olabildiğince tarafsız bir çerçeveden bakıyorlar.
Nanni Moretti, Roma’da üç katlı bir binada yaşayan orta-üst gelirli komşuların kesişen hayatlarını, ferdi iç çelişkileriyle düzgünce gerilen aile ömürlerinin bunaltıcı yoğunluğu içinde işliyor… Kurnaz geçinen sert mizaçlı Hasan ise verimli tarlaları olan orta halli bir meyve üreticisi. Hacı olmak isteyen karısı da onun kadar içten pazarlıklı, küçük dolaplar çeviren, klasik bir kırsal bölge karakteri…
PEDOFİLİ, EKOLOJİ VE FEMİNİZM…
Küçük kızlarını, göz kulak olsun diye sık sık emanet ettikleri yaşlı komşu adamın pedofil olmasından kuşkulanan genç maço baba karakterinin giderek yoğunlaşan bu saplantılı davranışı, “daha fazla ilgi çekebilmek için, cinsel ayrımcılık, cinsel yönelim ya da bayana yönelik şiddet kadar şimdiki hassaslığı olan bu hususa da değinelim” tasasıyla alınmamış senaryoya. Tam bilakis, herkesin bir noktada güya mağduriyet arar olduğu, kuşkunun kol gezdiği radikal ortamlarda, kurunun yanında yaşın da yanacağını vurgulamak için kullanılmış… Tıpkı, tarlasına yüksek tansiyon çizgisi direği dikilmesine karşı çıkan Hasan’ın, aslında doğal çevreyi korumak üzere hiçbir ekolojik bilince sahip olmayan bencil ve fırsatçı köylü kimliğiyle, içinde bocaladığı çelişkilerin baş mimarı olduğunun altının böylelikle daha iyi çizilmiş olması üzere…
Son bir benzerlik daha var. İnsanlıktan umudu kesme nedenlerinin giderek çoğaldığı bu global ortamda, “insana güvenmekten öbür dermanımız yok” diyerek zoraki bir umut iletisine sığınan, politik görüşleri ve manevi inançlarıyla taban tabana zıt iki direktör, galiba şu saptamada da birleşiyorlar:
“Düşmanlıkları gidermek, daha iyi, daha hoş, eşitlikçi, demokratik ve dürüst bir dünya kurabilmek için son umut erkeklerden cok kadınlardadır!”
Bu da sanıyorum ki sıradan, düzmece, polemist ya da militan bir feminist hal falan değil. İçtenlikli…
Cumhuriyet
