74. Cannes Festivali’nden notlar: Kadın ve insan haklarının çapraz derinliğinde…
Öte yanda, fakir Afrika’dan güçlü Kuzey Avrupa’ya dek çok farklı toplumsal, kültürel ve siyasi ortamlarda cinsiyetçi ayrımcılığa ve şiddete karşı eşitlik arayan bayanların temelde insan haklarıyla kesişen özgürlük savaşı…
Bu çok boyutlu bahse değişik coğrafyalarda, bayan ya da erkek direktör gözüyle eğilmek, örtüşen duyarlıklar ötesinde pek fark yaratmıyor. Saptamalar tıpkı, acılar benzeri, tahlil bekleyen problemler çok. Neredeyse sonsuz… Her ileri adım, maksadı de daha uzaklara, farklı alanlara taşıyor.
Siyah Afrika’nın Altın Palmiye yarışındaki tek temsilcisi Mahamat-Saleh Haroun, çocuk aldırmanın yasak olduğu, küçük kızların sünnet geleneğinden bir türlü kurtulamadığı Çad’ın çağdışı gerçeklerine karşı, tertemiz duru sinema lisanıyla, açıkça tutum alıyor. “Lingui”, bekâr ve fakir genç annenin, başı secdeden kalkmayan yaşlı saldırgan komşusunun 14 yaşında gebe bıraktığı kızına yardım edebilmek için çırpınmasının hikayesi…
Anne/kızın tahlil yolu bulabilmek için didinmeleri gerisinde, tutucu geleneklerin, boğucu mahalle baskısının ve çevreyi her an kuşatan dinî yasakların ağır soluğu da melodram tuzağından uzak duran incelikli detaylar eşliğinde vurgulanıyor…
Bayan sıkıntılarının tahlilinin gerisinde, kadınlararası dayanışmanın temel olduğunu, babaların ve öteki erkeklerin baskısına, tacizine ya da şiddetine maruz kalan genç kızları, öncelikle annelerinin ve öbür bayanlarının ortak şuurunun ve elbirliğinin kurtarabileceğini, faal bir lisanla duyuruyor…
ÇAD’DAN NORVEÇ’E…
Öbür bir erkek direktör, Joachim Trier da, çağdaş, bağımsız ve özgür Norveçli bir genç kız portresi çizerken, izleyicilerine “Şu değerli gerçeği de unutmayın” der üzere: Bayan hakları, tıpkı genelde insan hakları konusunda olduğu üzere, vakit içinde gelişecek sonsuz bir gayret meydanıdır!
“12 Kısımda Julia”nın sıcak kanlı, vakit zaman şıpsevdi üzere gözükse de, aslında neyi istemediğini çok iyi bilen sanatçı ruhlu, başına buyruk kahramanı Julia, cinsel ömründe özgür, aile ve mahalle baskılarından da kolaylıkla kendini soyutlayabilecek kadar donanımlı, özgür bir bayandır. Erkeklerden taciz ya da şiddet te görmez; içinde yaşadığı gelişmiş güçlü toplumda kürtaj da sıhhat sigortası kapsamında kazanılmış bir haktır. Lakin, ‘eşitlik’ gayreti farklı alanlarda süregelmektedir ve süregelecektir…
Bayan haklarıyla insan haklarının birbirinden ayrılmaz bir bütün olduğunu, Fransız bayan direktör Catherine Corsini, bugüne dek yarışan sinemalar içinde Altın Palmiye’ye en yakın gözüken bütünlükteki cömert sineması “Fracture” (Kırılma) ile, toplumsal ve politik telaşlar içeren hümanist bir yaklaşım sergiliyor. Günümüz Fransasından, son derece güçlü, gerçekçi ve çarpıcı bir kesişen portreler tablosu çizen bu sinemadan, şenlik sonrasında da kuşkusuz kelam edeceğiz…
Cumhuriyet
