Hukukçular, açıklanan İnsan Hakları Eylem Planı’na değerlendirmede bulundu

BÜSBÜTÜN BİR MAKYAJ

Muharrem Erkek (CHP Hukuk ve Seçim İşlerinden Sorumlu Genel Lider Yardımcısı)

İnsan hakları anayasada teminat altına alınır. Anayasa mahkemesinin vazifesi anayasada yazılı hak ve özgürlükleri korumaktır. Siz Anayasa Mahkemesi’nin kararlarını tanımıyorsunuz. Siz AİHM kararlarını tanımıyorsunuz. İşinize gelirse uyuyorsunuz, işinize gelmezse yargıya talimat veriyorsunuz. Mahkemelerin dahi uymasını engelliyorsunuz. Bu zihniyet ıslahat yapabilir mi, zihniyetin değişmesi lazım. Sorun zihniyette ve uygulamada. En kusursuz anayasayı yapalım, en harika kanunları Meclis’ten çıkaralım fakat iktidardaki zihniyetin bunlara hürmeti yoksa samimi değilse, ne yapabilirsiniz, haklarınız ve özgürlüğünüz tehdit altındadır.

“Tutuklulukla ilgili düzenleme” deniyor. Esasen mevcutta da tutuklama bir önlemdir lakin bu periyotta bir cezalandırma yoluna dönüştü. Bizim maddelerimizde tutuksuz yargılamayı engelleyen bir düzenleme mi var? Bizim maddelerimiz sabaha karşı beşte insanların konutlarına girmek için kapısını kırıp, içeriye girip, çocuklarının gözü önünde aksi kelepçeye yatırıp gözaltına alın mı” diyor. Osman Kavala üç yıldır tutuklu, hakkında katılaşmış bir mahkumiyet kararı var mı? Nasıl 3.5 yıl cezaevinde tutabiliyorsunuz, bu kadar büyük bir insan hakkı ihlali yaratan yasalar mı, iktidardaki zihniyet mi?

“Uzun yargılama ziyanları karşılanacak” diyor. Mevcut yasal düzenlemelere nazaran de önlenebilir. Şov ve yürüyüş hakkı aslında var. O denli bir iktidarla karşı karşıyayız ki bütün iktidarları müddetince aldatma ve aldatılma üzerine kurulmuş her şeyleri. Artık de tekrar milleti aldatmaya çalışıyorlar. Güya, “Bizim tarafımız Avrupa” diyerek vatandaşlarını aldatmaya çalışıyor. Büsbütün bir makyaj. “Siyasi Partiler ve seçim mevzuatında değişiklik yapılacak bir çalışma içinde olduklarını söyledi, bu da büsbütün “Nasıl iktidarda kalabiliriz, Meclis’teki çoğunluğumuzu nasıl kaybetmeyiz çalışması”.

BAYANIN İSMİ HÂLÂ YOK

Uğur Poyraz (İYİ Parti Genel Sekreteri)

Sayın Cumhurbaşkanının açıklamasında da belirttiği üzere Avrupa Birliği’ne vizesiz seyahate ait bir ekip kuralların Türk hukukuna derç edilmesiyle ilgili bir bahis. Örnek veriyorum burada İstanbul Sözleşmesi’yle ilgili bir mevzu yok. Biz sayın genel liderimiz eliyle bayana yönelik şiddet, hakaret, öldürme, yaralama üzere alanlarda da bir ağırlaştırıcı unsur konulmasını talep etmiştik. Eşe karşı değil, bayana karşı ibaresinin konmasını istemiştik. Burada ‘eş’ yanına ‘boşanılan eşi’ eklemişler. Hâlâ bayanın ismi yok. Bu metinde “Otel odasında gece yarısı gözaltına almaya son veriyoruz” diyor. Adam otelde kalıyorsa, firar değil, kaçak değil. Bir manası yok aslında. Şu anda hakim, savcı ya da kolluk görevlisinin açıklanan konuları yerine getirmesi için elini kolunu bağlayan hiçbir mevcut unsur yok ki. “Sabaha karşı 4’te otelden alacaksın” diye bir husus yok ki “alamazsın” diye kural koyuyorsun. “Yetersiz ve kusurlu raporları alışkanlık haline getiren eksperleri derhal sicilden çıkarıyoruz” diye bir husus var. Eksperlerle ilgili bu türlü bir meseleniz varsa ihtisas mahkemeleri neden kurmuyorsunuz? Kolay bir örnek vereyim: Selahattin Demirtaş’ın terör örgütü propagandası yapıp yapmadığını bir hakim anlayamaz mı? Artık hakim bunun kararını veremiyor, uzmana gönderiyor. Söylenenler uygulanırsa, hassasiyet gösterilirse sevindiricidir. Lakin bunlar Türk yargısına itimadı tekrar tesis etmek için kâfi değildir. Daha yapısal, yargıçları daha özgürleştirici kurallar gereklidir.

BİR TEMENNİLER BİLDİRİSİ

Mehmet Durakoğlu (İSTANBUL BARO BAŞKANI)

2014’te de bir hareket planı hazırlanmıştı, lakin bir türlü yürürlüğe girmedi. Hasebiyle şimdikinin yürürlüğe girebileceğine ait hangi münasebetlerden hareket edeceğiz, bu kadar iyi niyetli olacak mıyız, çok emin değilim. Üç sefer hazırlanmış yargı ıslahatı strateji taslağı, iki kere hazırlanmış insan hakları aksiyon planı var. Bunlara ne ölçüde, nasıl inanacağımız sorunu bizim için temel bir sorun. Cumhurbaşkanı tarafından açıklanan cümlelerin hiçbirine karşı olmak mümkün değil ancak bizim sorunumuz o ki, bunların hiçbiri uygulamaya yansımıyor. Uygulamaya yansıyabilecek alanlar konusunda hiçbir teminat verilmiş değil. Bugün Cumhurbaşkanı bütün yargıçlara, savcılara çok açıkça “benden gelen ve benim adıma verilen talimatların hiçbirine uymayacaksınız” diyebilseydi ya da yargıçlar, savcılar için bir coğrafik garanti getirilmiş olmasaydı umut verebilirdi. Bu haliyle baktığımda benim için temenniler bildirisi olmaktan öteye geçmiyor. İlgimi çeken de nihayi gaye olarak tüm bunların anayasaya bağlı olması. Evet anayasa yapmak üzere bir meselemiz var lakin geldiğimiz nokta itibariyle bu anayasanın Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin varlığını sürdürecek formda yapılması halinde de burada söylenenlerin tamamı hakikaten temenni olarak kalacaktır. Ayrıyeten önümüzdeki hafta içinde bir ekonomik ıslahat paketi ilan edilecekmiş. Güya bugün ilan edilen şeylerin ekonomik ıslahat paketiyle yakından ilgisi olduğunu düşünüyorum. Zira başlıklardan biri mülkiyet hakkı. Bilhassa OHAL devrinde KHK’lerle sonlandırılan mülkiyet hakkına ait birtakım düzenlemeler getiriyor. Mesela ‘acele kamulaştırma’yla ilgili aslında çok önemli sıkıntılarımız vardı. Bu problemler KHK’yle getirilmişti. Hasebiyle bunlardan vazgeçilirken görebildiğim kadarıyla bir istikametiyle yabancı sermayeye teminat vermeye çalışılıyor. Yoksa bizim avukatlar açısından örneğin savunma hakkına getirilen en küçük bir değişiklik kelam konusu değil.

HİSSETMEK İSTİYORUZ

Erinç Sağkan (ANKARA BARO BAŞKANI)

30 Mayıs 2019’da Yargı Islahatı Strateji evrakı hazırlanmıştı. Yeniden 9 emel, 63 amaç, 256 faaliyet içeriyordu. Bu doküman içinde de yeni bir aksiyon planı hazırlanacağı tabir edilmişti. Yargı ıslahatı strateji dokümanı açıklandığında bunun ana gayesinin itimat veren erişebilir bir adalet sistemi olduğu tabir edilmişti. Alışılmış ki burada maksadım bir niyet okuyuculuğu yapmak değil, bugüne kadar Türkiye’de çok sayıda ıslahat paketi hazırlandığını, aksiyon planları hazırlandığını, hatta bunlara ait yasal düzenlemeler yapıldığını da gördük. Lakin bunların uygulamada maalesef ki gerek hukuksal güvenlik, gerekse anayadan kaynaklanan temel hak ve teminatlarımızın teminat altına alınması konusunda somut manada yaşantımızda ve bir hukukçu olarak da meslek yaşantımda görmüyorum. Sayın Cumhurbaşkanı bugünkü hareket planını açıklarken de bunun bir dilek ve temenni dokümanı olmadığını söz ediyor. Lakin bugüne kadarki örneklere baktığımızda çok sayıda ıslahat dokümanına ve aksiyon planına karşın biz anayadaki tanımlanan hukuk devleti olmaktan son derece uzak kaldığımız üzere, başta adil yargılanma unsuru ve tabir hürriyeti olmak üzere en temel hak ve özgürlüklerimizin de daha ağır formda kısıtlandığı bir süreci yaşıyoruz. Bakın 30 Mayıs 2019’da yargı ıslahatı strateji dokümanı hazırlandığında Türkiye 2019 hukukun üstünlüğü endeksinde 126 ülke ortasında 109. sıradaydı. Meğer bu ıslahat dokümanı ve üzerinden üç tane yargı paketi Meclis’ten geçtiği halde 2020 yılında 128 ülke ortasında 107. sıradaydık. Daha somut örnekler verecek olursam, örneğin yargı ıslahatı strateji evrakından sonra getirilen düzenlemelerden birinde terörle uğraş kanununun 7. hususuna “haber verme hudutlarını aşmayan yahut tenkit emeliyle yapılan fikir açıklamaları hata oluşturmaz” kararı eklenmişti. Kaldı ki tabir hürriyeti olarak bahsedebileceğiniz bu karar anayasamızda da garanti altına alınmış temel hak ve özgürlüğümüz olduğu halde bu düzenlemenin somut olarak kanun metnine girmesinden sonra da çok sayıda ihlal örneğini yaşıyoruz. Sorun büsbütün uygulamada. 30 Mayıs 2019’da hakim ve savcılara coğrafik teminattan bahsedilmişti, bugün yeniden bahsedildi. Haliyle bizler doküman değil, günlük yaşantımızda bunu görüp hissetmek istiyoruz. Bugün ortaya konan evrakın çabucak hemen tamamının altına bu ülkede yaşayan herkes gönül rahatlığıyla imza atabilir. Lakin sayın Adalet Bakanımızın bundan birkaç hafta evvel söz ettiği üzere “Yargı konjonktüre bakmaz, tavsiye, telkin almaz” demişti. Bizim asıl meselemiz uygulamadan kaynaklanıyor. Bakın bu evrak içinde masumiyet karinesinden, lekelenmeme hakkından bahsediliyor. Halbuki ki bunlar esasen çağdaş hukuk sistemine sahip dünyadaki tüm ülkeler tarafından kabul edilmiş üniversal hukuk kurallarıdır.

Cumhuriyet