Yeni tip koronavirüs (Covid-19) salgını, salgına dair alınan tedbirler, artan işsizlik ve yükselen döviz kurlarıyla birlikte Türkiye’nin son aylarda en kıymetli gündemlerinden biri de tüketici fiyatları. Bilhassa 2018 yılının 2. yarısında makroekonomik göstergelerdeki negatif seyir sonucunda önemli bir artış gösteren enflasyon oranları, 2020 yılında çift hanelerde seyretmeyi sürdürdü.
2020 yıllık enflasyon oranı TÜİK tarafından 4 Ocak 2021 tarihinde yüzde 14,6 olarak açıklandı. Bununla birlikte 2020 yılında Türkiye’nin enflasyon oranına dair varsayımlar de epey değişmiş durumdaydı. IMF Ekim 2019’daki raporunda 2020 yılına dair Türkiye’de yüzde 12,6’lık bir enflasyon varsayımında bulunurken, Nisan 2020’de bu varsayımını yüzde 12’ye, Ekim 2020’de ise yüzde 11,9’a düşürdü. TCMB ise Ocak ayında 2020 için yüzde 8,2 olan enflasyon iddiasını 2. enflasyon raporunda yüzde 7,4’e çekse de Temmuz ayındaki raporunda bu oranı yüzde 8,9’a yükseltti. 2019 YEP’te de 2020 yıl sonu enflasyon beklentisi yüzde 8,5 iken 2020 YEP’te bu oran yüzde 10,5’çıktı. TÜİK’in açıkladığı yıl sonu enflasyon oranı ise bu kestirimlerin hepsinin üzerinde gerçekleşti.
2021’in birinci ayına gelindiğinde ise 28 Ocak tarihinde TCMB 2021 yılına dair enflasyon kestirimlerini açıkladı. Merkez Bankası’nın 2021’e dair yıl sonu enflasyon amacı yüzde 5 oranındayken, yıl sonu enflasyon varsayımı ise tekrar yüzde 10’un altında, yüzde 9,4 düzeyinde. Bununla bir arada 2021 yıl sonu enflasyon kestirimi 2019 YEP’te yüzde 6, 2020 YEP’te ise yüzde 8 oranındaydı.
AĞUSTOS 2019’DAN BERİ AÇIKLANAN EN YÜKSEK ENFLASYON ORANI
TÜİK’in 2020 yıl sonuna dair açıkladığı enflasyon oranı bir evvelki yılın tıpkı ayına nazaran yüzde 14,6 düzeyindeydi. Mart 2021’de ise bir evvelki aya nazaran enflasyon oranı yüzde 1,08, Mart 2020’ye nazaran ise yüzde 16,19 olarak açıklandı. 2018’den bu yana yıllık enflasyon oranlarına bakıldığında, Mart 2021 için açıklanan bu oranın bu müddet zarfındaki en yüksek 12. yıllık enflasyon oranı ve Ağustos 2019’dan bu yana açıklanan en yüksek enflasyon oranı olduğu görülüyor.
EN ÇOK ARTIŞ GÖSTEREN HARCAMA KÜMESİ ULAŞTIRMA
TÜİK, yayınlamış olduğu TÜFE raporunda 12 farklı ana harcama kümesine nazaran de enflasyon oranları açıklıyor. 43 farklı kalemin yer aldığı bu 12 ana harcama kümesinde fiyatları en çok artış gösteren harcama kümeleri ise yüzde 24,9 ile ulaştırma, yüzde 23,6 ile konut eşyası ve yüzde 21,5 ile de çeşitli mal ve hizmetler oldu.
Ana harcama kümelerine nazaran fiyatları en az artış gösteren dallar; yüzde 2,9 oranında artan alkollü içecekler ve tütün, yüzde 7,4 oranında artan giyim ve ayakkabı ve yüzde 8 oranında artan eğitim kesimleri. Yıllık enflasyon oranı yüzde 17,4 olan besin ve alkolsüz içeceklerde ise ayrıyeten açıklanan taze zerzevat ve meyve kaleminin enflasyon oranı Türkiye genelinde yüzde 7. Bunun yanında Mart ayında besin enflasyonu İstanbul’da yüzde 17,6, Ankara ve İzmir’de ise yüzde 18,4 düzeyinde.
12 farklı ana harcama kümesine ilişkin 43 farklı kalemin yıllık fiyat değişimleri incelendiğinde yalnızca posta hizmetlerinin fiyatının değişmediği, onun dışındaki 42 kalemin fiyatının arttığı görülüyor. Bu 42 alt eser kümesinin 14’ünde ise fiyatlar bir senede yüzde 16,19’un üzerinde arttı. 1 yılda fiyatı en çok artış gösteren kalemler ise yüzde 40,8 ile araç satın alımı, yüzde 35,2 ile mobilya, halı ve yer döşemeleri ve yüzde 31,7 ile öbür yerde sınıflandırılmayan şahsî bakım eserleri oldu.
BESİN FİYAT ARTIŞINDA YUMURTA BİRİNCİ SIRADA
Bir evvelki yılın Mart ayına nazaran en yüksek fiyat artışı gösteren besin eserleri incelendiğinde, listenin birinci sırasında yüzde 63,8’lik fiyat artışıyla yumurta geliyor. Listenin 2. sırasında ise yüzde 59,5 ile ayçiçek yağı bulunuyor. Bunların dışında bir evvelki yıla nazaran en çok fiyat artışı gösteren öbür besin eserleri yüzde 54,8 ile mısırözü yağı ve yüzde 44,6 ile mercimek. Bunlara ek olarak fiyatı bir evvelki yılın tıpkı ayına nazaran en çok azalan besin eserleri ise patates, soğan ve limon oldu.
Cumhuriyet
