Orhan Veli Kanık, bundan 70 yıl evvel 14 Kasım’da dünyadan gittiğinde bize dönülmez bir yol bıraktı. Bilhassa biz şiir beşerlerine. Üzerine düşünülecek konuşulacak bir dolu sıkıntı de. Örneğin şu cevabı hem bariz hem gizemli soru, edebiyatımız için daima tartışılmaya bedel bir sorun olarak kalacak.
Orhan Veli yaşasaydı ne olurdu? Kısacık ömründe, bin yıllardan günümüze sapasağlam uzanan, upuzun Türk şiiri zincirini kırıp, kırdığı yerden yenilikli bir halka ekleyen edebiyat insanı olarak kim bilir daha neler eyleyecekti? Kendi şiiri sanki nereye, nerelere gidecekti?..
Melih Cevdet Anday, “Sonradan Oktay Rifat’ın da benim de Garip akımından başka bir şiire yönelmemiz, bu paydaşlığı zedelemez. Yaşasaydı, Orhan Veli de yeni yollar denemeye kalkacaktı” diye cevap veriyor bu türlü sorulara 1988 tarihli “Otuz Sekiz Yıl Geçmiş” isimli yazısında.
Asım Bezirci ise onun şiirimizdeki yerinin Ahmet Hâşim, Yahya Kemal, Nâzım Hikmet, Cahit Sıtkı, Ahmet Muhip üzere şairlerimizin ortasında yer almasını sağlayacak yeterlikte olduğunu belirtir, “… yeni şiirin kurulmasında Orhan Veli’nin büyük hissesi vardır.
Gerçi bu hissenin hudutları bir yere kadar şiirimizin faydasına olmuştur lakin bir yerden sonra da Orhan Veli şiirinin ziyanına olmuştur. Zira kuruculuk hareketi ve apansız gelen vefat, onun kendi şiirini kurma vaktini daraltmıştır. Neyse ki Orhan Veli bu kısa vakti dahi çok iyi kullanmasını bilmiştir. Yıkıcılık şiirlerinin gerisi sıra kuruculuk şiirleri de vermiştir” der.
DALGACI MAHMUT / SAYIN HOŞ ADAM, SEVGİLİ ORHAN VELİ
Sayın hoş adam, sevgili Orhan Veli o. Zira hem lisanı, edebiyatı, sanatı, kültürü, ne yaptığını iyi bilen entelektüel Orhan Veli Kanık’tır hem de lisanını, edebiyatını, kültürünü iyi bilen, bu üçlünün oluştuğu, oluşturduğu insanına sevgi dolup taşan yurttaş Orhan Veli.
Sevgiyle daha nelere bakmaz, sevecenlikle neleri boyamaz ki? “İşim gücüm budur benim,/Gökyüzünü boyarım her sabah,/Hepiniz uykudayken./Uyanır bakarsınız ki mavi.” Gök, deniz, sokak, kedi, pantolon, Süleyman Efendi’nin nasırı, İstanbul… Dizelerinde, yaşadığı vaktin yerin ayağa dikilip canlanmış varlıkları hâlâ capcanlı. “Deniz yırtılır kimi vakit,/ Bilmezsiniz kim diker;/Ben dikerim.” O kelamı şiire diktikçe hem sevinç dolarız hem duygulanır fikre dalarız. Onun gözlerini kapatıp dinlediği, şimdilerde çok değişmiş İstanbul’a biz bazen kulaklarımızı kapatır bakarız. Sonra da bir ıslık tutturur yaşamaya bakarız. “Dalga geçerim kimi vakit da/O da benim görevim;/Bir baş düşünürüm başımda,/Bir mide düşünürüm midemde,/Bir ayak düşünürüm ayağımda,/Ne halt edeceğimi bilemem.” Bu dizeler örneğin, atom altı parçacıklarıyla uğraşan, insan vücudunun proton nötron haritasını çıkaran günümüz fizikçileri için ne kadar ciddiye alınmalıksa, günlük hayatın içinde pürdikkat koşuşan bizler için de o kadar “dalgacı mahmut” olunmalık.
KARAGÖZ OYNATICISI
Şiirle pek münasebeti olmayanın bile illa ki bir iki dizesini bildiği, çeviri, dergicilik alanında edebiyata verdiği hizmet ortada şairin usta bir Karagöz oynatıcısı olduğunu biliyor muydunuz?
Hikayeleri de var. Yaşasaydı tahminen öteki hikayeler de yazacak, tiyatro oyunları, senaryolar kaleme alacaktı?.. Karagöz oynattığına nazaran tahminen de oyunları güldürüye baş yoracaktı?..
Cumhuriyet
