Türkiye’de cinsiyet eşitsizliğindeki uçurum kendini şirket idarelerinde ve siyasi temsiliyette de gösteriyor. Bilhassa 2012’de halka açık şirketlerin idare konseylerinde bağımsız üye kuralının getirilmesiyle bu misyonlara atamaların neredeyse tamamı erkeklerden oluştu.
Tüm Borsa İstanbul (BIST) şirketlerinin yalnızca 37’sinin idare şurası lideri bayan ve yalnızca 14’ünün Üst Yöneticisi (CEO) bayan. BIST şirketleri içinde 134 şirket, BIST-100 içinde 25 şirket, hala tamamı erkeklerden oluşan şuralar tarafından yönetiliyor. Dönüm noktası kıymetlere ulaşmak için bayanların seçilmesi gereken idare şurası üyeliği sayısı; BIST-100 şirketlerin tamamında en az 1 bayan üye olması için 25 yeni bayan üye, tüm BIST şirketlerinde en az 1 bayan üye olması için 134 yeni bayan üyenin atanması lazım. Tüm BIST şirketlerinde bayan üye oranının ortalamada yüzde 25 olması için 216 yeni bayan üye ve bağımsız üyelerin yarısının bayan olması için 254 yeni bayan üye atanması gerekiyor. En az 3 bayan üyesi olan 41 şirket, tüm şirketlerin yalnızca yüzde 10.3’ünü oluştururken; 356 şirketin şimdi karar sistemlerinde aktif toplumsal cinsiyet çeşitliliğini sağlayamamış olduğu görülüyor.
TEMSİL İÇİN KARARLILIK KAİDE
Sabancı Üniversitesi Kurumsal İdare Forumu bu yıl 8. Türkiye Bayan Yöneticiler Konferansı’nı pandemi nedeniyle online ortamda düzenledi. Konferans kapsamında, 2020 İdare Konseyinde Bayan Türkiye Raporu’nu açıklayan Sabancı Üniversitesi Kurumsal İdare Forumu Yöneticisi Melsa Ararat, bayanlara dönük gelişmelerin ve temsiliyet oranının acı verici biçimde yavaş olduğunu söyledi. Ararat, “Türkiye’de siyaset üretenler gerek siyasi temsilde gerekse devlet denetimindeki ve halka açık şirketlerde bayanların temsili için artık kararlı olmazlarsa Türkiye ile AB ve başka gelişmiş ülkeler ortasındaki ayrışma daha da artacak” dedi.
BAYANLAR İŞE DÖNEMEDİ
IMF Strateji, Siyaset ve İnceleme Dairesi Lideri Ceyla Pazarbaşıoğlu, Covid-19 ile cinsiyet eşitsizliğinin artığını belirterek, “Geçen yıl dünyada bayanların iş gücüne iştiraki erkeklerden yüzde 20 daha azdı. Pandemiyle bu oranın artması bekleniyor. Karantina ile iş yükleri arttı.
ABD’de bayanların yüzde 54’ü uzaktan yapılamayan toplumsal hizmetler kesiminde çalışıyor. Brezilya’da bu oran yüzde 67. Daha az gelişmiş ülkelere gidildiğinde yüzde 88’e kadar çıkıyor. Pandemi, bayanların mesken bakımla ilgili sorumluluklarını da artırdı. 6 yaşından küçük çocuğu olan erkeklerin, konuta kapanmaların kaldırılmasından sonra işe dönme oranı bayanlardan 3 kat fazla. Ülkelerin yalnızca yüzde 41’inin bayanların salgın karşısında ekonomik garantilerini korumak üzere tedbir açıkladığı görülüyor. Salgın vakit zaman ürkütücü görünse de, kapsayıcı ve eşitlikçi bir gelecek kurmak için bizlere hayatımızı en büyük fırsatını da sunuyor” sözlerini kullandı.
Türkiye’de 2018’de banka hesabı olan bayan oranının yüzde 54, erkek oranının ise yüzde 80’in üzerinde olduğunu anımsatan Pazarbaşıoğlu, bunun eşitsizliğin göstergesi olduğunu vurguladı.
YÜZDE 42’Sİ AİLEDEN
2020 İdare Şurasında Bayan Türkiye Raporu’na nazaran, Yüzde 30 Kulübü Türkiye kampanyasının odaklandığı BIST-100 şirketlerinde bağımsız idare heyeti üyeleri ortasında bayan oranı ise yüzde 17.7’den yüzde 20.2’ye çıkarak, 2019 yılındaki artışı olumlu formda takip etti. Raporda ayrıyeten Sermaye Piyasası Heyeti’nin önerdiği asgarî bayan üye oranı olan yüzde 25’i yakalayan 116 şirketin, tüm şirketlerin yalnızca yüzde 29’unu oluşturduğu açıklanıyor.
2020’de 458 bayanın yüzde 42’sinin hâkim ortak olan ailelerin üyeleri ortasından seçildiğini görüyoruz. Cam tavanı kırarak idare konseylerine seçilen 265 bayan ise BIST şirketleri idare heyeti üyeliklerinin yalnızca yüzde 9.8’ini oluşturuyor.
İŞTE EN YÜKSEK PUANI ALAN ŞİRKETLER
Konferansta ‘Kadınlarla Güçlendirilmiş İdare Kurulu’ mükafatları de sahiplerini buldu. BIST 100 içerisinde profesyonel bayan idare şurası üyesi en az 2 olup, Sabancı Üniversitesi Kurumsal İdare Forumu akademisyenleri tarafından geliştirilen “Kadınlarla Güçlendirilmiş İdare Şuraları Endeksi”nde en yüksek üç puanı alan şirketler sırasıyla; Aksa Akrilik Kimya, Koç Holding ve Tekfen Holding oldu. İdare Konseyi endeksinde pariteye ulaşıp, Yıldız Pazar endeksinde en yüksek puanı alan şirket ise Türk Prysmian Kablo ve Sistemleri olarak açıklandı.
Cumhuriyet
