Getty ImagesKatar’ın Borsa İstanbul’a ortak olması ne manaya geliyor?
Katar, artık Borsa İstanbul’un ortaklarından biri.
Katar, perşembe günü imzalanan mutabakatla Borsa İstanbul’un yüzde 10’luk hissesini satın aldı.
Katar devletinin yatırım fonu olan Katar Yatırım Otoritesi’nin (QIA) iştirak için ne kadar ödediği açıklanmadı.
Böylelikle Türkiye Varlık Fonu’nun Borsa İstanbul’daki hissesi yüzde 80,6’a düştü.
Katar ile mutabakat imzalanmadan evvel Türkiye Varlık Fonu’nun (TVF) Borsa İstanbul’daki hissesi yüzde 90,6’ydı.
Borsa İstanbul’un başka ortakları ise şöyle: Yüzde 1,30’una Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği (TSPB), yüzde 2,30’una Borsa İstanbul A.Ş., yüzde 5,80’ine aracı kurumlar, bankalar, değerli maden, döviz şirketleri ile başka şirketler sahip.
Bu mutabakat, Katar ve Türkiye ortasındaki münasebetlerin daha da güçlenmesi olarak bedellendiriliyor.
Son yıllarda iki ülke ortasında yapılan ticari mutabakatların sayısının artması, Türkiye’nin Katar’ı Batılı ortaklarının yerine mi koymaya çalıştığı sorusunun ortaya çıkmasına neden olmuştu.
Öteki yandan Avrupa Birliği hala Türkiye’nin en büyük ticaret ortaklarından biri.
AVRUPA, BORSA İSTANBUL’DAN ÇEKİLMİŞTİ
2015 yılında Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) ile Borsa İstanbul ortasında strateijik paydaşlık mutabakatı imzalanmış, böylelikle Borsa İstanbul’un yüzde 10’luk hissesine EBRD sahip olmuştu.
Lakin 2019 yılında Halkbank’ın eski yöneticisi Hakan Atilla’nın Borsa İstanbul Genel Müdürü olarak atanmasının akabinde EBRD hissesini TVF’ye geri sattı.
BLOOMBERG: ALAKALAR 2016’DAN BERİ GÜÇLÜ SEYREDİYOR
Bloomberg, Katar’ın Borsa İstanbul’dan hisse satın almasına ait haberinde iki ülke ortasındaki bağların 2016’daki darbe teşebbüsünden beri güçlendiğine vurgu yaptı.
Suudi Arabistan öncülüğündeki Körfez ülkelerinin uyguladığı boykot sırasında Türkiye’nin Katar’a takviye verdiği belirtilirken Türkiye’nin 2017’den beri Katar’daki üste askerlerinin bulunduğu aktarıldı.
2018’deki kur krizi sırasında Katar, Türkiye’ye 15 milyar dolar yatırım yapmış ve kredi çizgisinin açtığını belirtmişti.
Bu yıl da iki ülkenin merkez bankaları ortalarındaki swap mutabakatının limiti 15 milyar dolara yükseltildi.
FİNANCİAL TİMES: KATAR TEKRAR SIKINTI VAKİTTE YETİŞTİ
İngiliz Financial Times gazetesi ise Katar’ın tekrar Türkiye iktisadının sıkıntı bir devrinde çeşitli mutabakatlarla yetiştiğini aktardı.
Gazete yapılan bu mutabakatların, ölçüleri düşük bile olsa Türkiye’nin direkt yabancı yatırıma muhtaçlık duyduğu bir devirde değerli olduğunu vurguladı.
Türkiye’ye yapılan direkt yabancı yatırım geçen yıl 5,6 milyar dolara düşmüştü, bu da son 15 yılın en düşük verisi olmuştu.
Türkiye’yi perşembe günü ziyaret eden Katar Buyruğu Pir Temim bin Hamad el Sani ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, toplamda 10 mutabakata imza attı.
Borsa İstanbul’a dair yapılan muahede ise borsaların yapısının nasıl olduğu ve öteki ülkelerde borsaların nasıl yönetildiğine dair soru işaretlerinin de ortaya çıkmasına neden oldu.
BORSALAR NASIL İŞLİYOR VE PARA KAZANIYOR?
Borsaların nasıl yönetildiği düşünülürse rastgele bir finansal kurumdan farklı olmadıkları görülebilir.
Fakat bir borsanın performansı, o ülkenin iktisadının gücüne ve yabancı yatırımcının duyduğu ilgiye işaret ettiği için bulunduğu ülke açısından kıymet taşır.
Borsalar, bir yatırım aracı olan tahvil, bono ve pay senedi üzere menkul değerlerin alınıp satıldığı pazar yerleri olarak tanımlanabilir.
Tarih içinde borsaların kurulmasına muhtaçlık duyulmasının kıymetli bir sebebi şirketlerin paylarını satacakları bir pazara gereksinim duymaları ve bu pazarın bir otorite tarafından düzenlenmesi gerekliliği oldu.
Borsalar, süreç yapılan şirketlerden ve menkul değerleri alıp satan taraflardan aldıkları süreç fiyatlarıyla gelir elde eder.
ÖTEKİ ÜLKELERDE BORSALARIN SAHİBİ KİM?
Borsaların nasıl yönetildiği ve şirket yapıları ise her ülkede değişiyor.
Örnek vermek gerekirse NYSE Euronext isimli çok uluslu şirket, bünyesinde birden fazla borsayı bulunduruyor.
New York Menkul Değerler Borsası, Euronext ve NYSE Arca üzere birçok menkul değer borsası işleten NYSE Euronext, piyasa pahası açısından dünyanın en büyüğü.
Almanya’da borsa işleten bir şirket olan Deutsche Borse, halka açık bir şirket olan NYSE Euronext ile birleşmek istemişti; lakin bu birleşme hiçbir vakit gerçekleşemedi.
ABD’deki Nasdaq borsası da halka açık bir şirket.
Japonya’daki Tokyo Menkul Değerler Borsası ise bankalar ve yatırım şirketlerinin sahipleri ortasında bulunduğu bir anonim şirket.
Süreç kapasitesi açısından dünyanın en büyük dördüncü borsası olan Londra Borsası ise halka açık bir şirket olan London Stock Exchange Group tarafından işletiliyor.
BORSA İSTANBUL NE VAKİT KURULDU?
Türkiye’de Borsa İstanbul (BIST) birinci olarak İstanbul Menkul Değerler Borsası ismiyle 1985 yılında kuruldu.
Türkiye’deki borsaları tek çatı altında toplayan Borsa İstanbul’un da tarihinde diğer ülkelerin borsalarında hisse sahibi olduğu görüldü.
Borsaları işleten farklı şirketlerin birbirini satın aldığı ya da iştirak kurduğu sık rastlanan bir durum.
2015’ten beri halka arz erteleniyor
Öteki ülkelerdeki borsaları işleten birden fazla şirket üzere halka arz olmak Borsa İstanbul’un da 2015 yılından beri gündeminde.
Lakin bu adım daima erteleniyor.
Borsa İstanbul Genel Müdürü Hakan Atilla, şubat ayında Borsa İstanbul’un bu yılın sonunda halka arza arz edilmeye hazır olacağını söylemişti.
Cumhuriyet
