İran yaptırımların kaldırılmaması halinde uluslararası denetimi sınırlandıracak
ABD’de Biden devriyle birlikte Tahran’la milletlerarası nükleer muahedenin tekrar canlandırılabileceği umutları sürerken İran’dan nükleer rest iletisi geldi. İran meclisinde Manevî idaresinin muhalefetine rağmen hafta başında çoğunluk oyuyla kabul edilen, ülkenin uranyum zenginleştirme faaliyetinin artırılması ve nükleer çalışmaların milletlerarası kontrolünün kısıtlanmasına ait karar, Anayasayı Koruyucular Konseyi’nde de kabul edildi. Meclis tasarıyı, ülkenin nükleer programının beyni olarak görülen nükleer fizikçi Muhsin Fahrizade’ye yönelik geçen hafta gerçekleşen suikastın akabinde süratle gündeme getirmişti. Yasalaşması için gözler dini önder Hamaney’in üyelerini atadığı Anayasayı Koruyucular Konseyi’ne çevrilmişti.
Tahran, Fahrizade suikastından ABD işbirliğiyle İsrail’i sorumlu tutuyor. Karar, Tahran’a yönelik yaptırımların bir ay içerisinde hafifletilmemesi durumunda, hükümete nükleer tesislerde Birleşmiş Milletler’in incelemede bulunmasını durdurma ve uranyum zenginleştirme çalışmalarını 2015 yılındaki nükleer muahedede öngörülen sonun ötesinde artırma yetkisi vermeyi içeriyor. İran’ın yüzde 20 saflığa kadar uranyum zenginleştirme faaliyetine devam etmesini, “Natanz” ve “Fordow” nükleer tesislerine gelişmiş santrifüjler kurmasını kural koşan karar hükümete, yaptırımlar kaldırılmadıkça nükleer tesislerin denetlenmesini askıya alma ve ilgili ülkelerle üzerinde anlaşılan öbür kısıtlamaları görmezden gelme yükümlülüğü de getiriyor. Karara nazaran Tahran, 2018 yılında Trump idaresinin nükleer muahededen çekilmesinden sonra İran petrol ve finans bölümlerine uyguladığı yaptırımları hafifletmeleri için Avrupalı taraflara bir ay mühlet verecek.
BİDEN’IN İŞİ ZORLAŞACAK
Kelam konusu yasanın, “İran’ın nükleer mutabakattaki taahhüdüne” uyması halinde, ABD’nin seçilmiş lideri Joe Biden’ın nükleer muahedeye geri döneceği kelamını yerine getirmesini zorlaştıracağına işaret ediliyor. 2015 nükleer mutabakatının imzalanmasında büyük tesiri olan reformcu kanattan İran Cumhurbaşkanı Hasan Manevî, karara daha evvel reaksiyon göstermiş, ABD yaptırımlarını hafifletmek gayesiyle sürdürülen “diplomatik uğraşlara ziyan vereceği” gerekçesiyle reddetmişti. Ruhani’nin evvelki gün katıldığı bir aktiflikte yaptığı konuşmada meclisteki muhafazakâr milletvekillerine, “Bırakın da işimizi yapalım” diye seslendiği belirtildi.
AA’nın haberine nazaran, Manevî meclisten çıkan karara reaksiyon gösterdi, uygulanması halinde dış bağlantılarda meseleler yaşayabileceklerini belirtti. “Acele etmeyin, bırakın da diplomaside yirmi yıllık tecrübeye sahip olan ve Birleşmiş Milletlerde diplomasi alanında ABD’yi tekraren mağlup edenler işini yapsın” diye konuştu. İran Dışişleri Bakanı Cevad Şık de dün ABD’nin yine nükleer uzlaşıya dönmesi davetini yineledi. Öte yandan AB Yüksek Temsilcisi Josep Borrel, İran’ın nükleer belgesiyle ilgili muahedeye taraf ülkelerin bakanlarının bu ay içinde bir ortaya gelmeye hazırlandığını duyurdu.
‘SİLAHLANMA BASKISI OLUR’
ABD’nin seçilmiş lideri Biden, New York Times gazetesine evvelki gün verdiği demeçte, Trump idaresinin çekildiği İran nükleer mutabakatına geri dönme niyetinde olduğunu söylemiş lakin güçlü sürece dikkat çekmişti. Biden, “İran’ın nükleer bombaya sahip olması Suudi Arabistan, Türkiye, Mısır ve başkaları üzerinde nükleer silahlara sahip olma konusunda muazzam bir baskı oluşturur ve o bölgede muhtaçlığımız olan son şey nükleer kapasite birikimi” demişti.
Cumhuriyet
