Tarihte farklı medeniyetlere konut sahipliği yapan Gümüşhane’de define meraklıları çoğaldı. Dumanlı köyü sonları içerisinde yer alan Taşköprü Yaylası’nda bulunan ‘Dipsiz Göl’de, yasal müsaadeyle yapılan hafriyatta 12 bin yıllık göl yok edildi. Bölgede bir periyot kalan Roma İmparatorluğu’nun Anadolu’daki 4 büyük lejyonu ortasında gösterilen 15’inci Apollinaris lejyonunun hazinesinin olduğuna inanan defineciler, Tabansız Göl’de rastgele bir tarihi kalıntıya ulaşamadı.
‘HER YERİ KAZIYORLAR’
Tarihi eser yağmacıları bugüne kadar kilise, tarihi alan ile mezarlıklar ve özel topraklarda çok sayıda hafriyat yaptı. Şu ana kadar bir şey bulamayan defineciler en son jandarma baskınıyla Aksu köyünde bir meskenin altında 12 metre uzunluğunda tünel kazdıkları sırada cürüm üstü yakalandı. Kentte hafriyat yapmak isteyenlerin bilgi almak için başvurduğu isimlerden birisi olan tarihçi müellif Güngör Üçüncüoğlu, yaşananlar hakkında şunları anlattı:
12 bin yıllık Tabansız Göl, yasal müsaadeyle yapılan hafriyatla yok edildi
“Bugüne kadar yapılan 28 yasal hafriyatta sonuca ulaşılamadı. Hafriyat yapanlar dedektör ve çeşitli elektronik aygıtlar, kazma, kürek, aydınlatma ile öbür gereçler için de en az 50 bin TL harcama yapıyor. Yasal hafriyatlarda ise ödenen harçlar, yerlerin eski haline getirilmesi, iş makineleri kiralanması ile bu sayılar 2’ye 3’e katlanıyor.” Eline çizilmiş kroki yahut benzeri haritaları alanların, görüşmek için geldiğini söyleyen Üçüncüoğlu, definecileri boşa kürek çekmemeleri konusunda uyarırken, “Ancak pes etmiyorlar. Rumca yerleşim yerleri ile kentte sayıları 310’u bulan kiliselerin yerini gittikleri köylerde vatandaşlara soruyorlar” diyor.
‘HARİTALAR UYDURMA’
17. yy’da inşa edilen arkeolojik doğal sit alanı Santa Harabeleri kaçak kazılarla tahrip ediliyor
Tarihçi-Yazar Güngör Üçüncüoğlu, kentin tarihi özelliği olduğunu belirterek bir periyot Rumların bölgede yaşadığını söyledi. Birinci çağdan günümüze kadar 14 çeşit madenin de çıkartıldığı topraklar olması nedeniyle definecilerin uğrak yeri haline geldiğini belirten Üçüncüoğlu, “Define arayanların ellerinde haritalar var. Bu haritalar birbirlerine uydurdukları haritalardır. Yani, kendine nazaran bir harita yapıp, işaretler çizip diğerine satıyor, o da bir diğerine satıyor. Bu işler bu türlü devam ediyor. Defineciler de bir inanış vardır; ‘definenin kesinlikle muskalanması lazım ki defineyi cinler bıraksın’ Defineciler, define olan yere hoca getirir yahut muska yazarak çıkartmaya çalışırlar” diye konuştu.
HALK, TALANDAN RAHATSIZ
Gümüşhane halkı ise definecilerin kentte tarihi yerleri, talan etmesinden rahatsız. Kent sakinlerinden Zekeriya Çiçek, definecileri boşuna hafriyat yapmamaları konusunda uyararak, “Rumların vaktinde dağlara define gömüldüğünü söylüyorlar. Ne yazık ki define diye bir şey yok. Ben de gençliğimde çok aradım, her yeri kazdım fakat hiç altın bulamadım. Sadece kemik buldum” diye konuştu.
‘ELİNE KAZMA-KÜREK ALAN PARÇALIYOR’
Alım Bozkır, “Eline kazma küreği alan köprü, okul, kilise, manastır, şapel, mezar ne var ne yok her şeyi parçalıyor. Yazıktır, günahtır. Bunlar talancıdır, işi bilmeyen insanlardır. Hiçbir şey bulamadıkları üzere bir de güvenlik kuvvetleri tarafından yakalanıyorlar akabinde da ağır para cezası ödüyorlar” dedi.
‘CAHİLLİKTEN GELİYOR’
Murat Yılmaz ise “Cahillikten define arıyorlar. Kendilerine nazaran düzenledikleri işaretlerin altında define olduğuna inanıyor ve kazmaya başlıyorlar. Kentin, tarihinde Gümüş yatakları olduğu için bugün de define olduğuna inanıyorlar. Herkes eline kazmayı alıp her yerde define aramak için bütün tarihi kıymeti olan eserler ile sembolleri kırarsa yazıktır, günahtır” tabirlerini kullandı.
‘KAZILARDA BÖLGE VE ESERLER HASAR GÖRDÜ’
Uzmanlar, Gümüşhane’de definecilerin yaptığı hafriyatlar nedeniyle Buzul Çağı’ndan kalma 12 bin yıllık Tabansız Göl, Arkeolojik Doğal Sit Alanı Santa Harabeleri, Rumların yaşadığı periyotta inşa edilen Yeşildere Kilisesi, Tarihi Ayvalos Kilisesi, Pavrezi Şapeli ile Dağ Manastırı olarak isimlendirilen mağaranın ziyan gördüğünü bildirdi.
Cumhuriyet
