Trakya, son 90 yılın en kurak periyodunu yaşarken, İstanbul’un su gereksinimini karşılayan barajlardan Kırklareli’nin Vize ilçesinde bulunan Kazandere ile Pabuçdere barajları yağış olmaması nedeniyle kurudu. İstanbul Su ve Kanalizasyon Yönetimi’nin (İSKİ) resmi internet sitesinde Kazandere’de yüzde 3.42’ye, Pabuçdere’de yüzde 6.44’e kadar düştüğü belirtildi.
‘TÜRKİYE METEOROLOJİK VE ZİRAÎ KURAKLIĞIN TEHLİKESİ ALTINDA’
Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Çorlu Mühendislik Fakültesi Biyosistem Mühendisliği Arazi ve Su Kaynakları Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Halim Orta, yağışların olmaması nedeniyle kuraklığın artığını ve Türkiye’nin son iki yıldır önemli bir kuraklık yaşandığını söyledi. Türkiye’nin meteorolojik ve ziraî kuraklığın tehlikesi altında bulunduğunu söyleyen Prof. Dr. Orta, İstanbul, İzmir üzere büyükşehirlerdeki barajların doluluk oranlarının yüzde 25-30’lara kadar düştüğünü belirterek, Trakya’daki durumun daha farklı olduğunu söz etti.
‘ELZEM OLARAK YER ÜSTÜ SU KAYNAKLARINI GELİŞTİRMEMİZ GEREK’
Trakya’da daha fazla yer altı su kaynaklarının kullanıldığını belirten Orta, şunları söyledi:
“Trakya’da maalesef içme kullanma suyu olarak biz daha çok yer altı su kaynaklarını kullanıyoruz. Bizde de uzunluğu daha vahim. Nasıl vahim, örneğin düşecek yağışlarla İstanbul yer üstü kaynakları kullandığı için kısa müddette toparlayabilirken kuyu sularının yer altı sularının derin su kuyularını kullanan bölgelerde bu toparlanma daha gecikebilir ve kahırlarla karşılaşabiliriz. Aslında Türkiye su zengini bir ülke değil. Şöyle değil, artık yıllık kişi başına düşen su potansiyeli 1000 ila 2 bin metreküp bölü yıl olan yani kişi başına yılda 1 ila 2 metreküp düşen ülkeler ve bölgeler her an su ezasıyla karşı karşıya olan ülkeler demektir. Bizim ülkemiz de bugün 95 milyar metreküp civarın da kullanabileceğimiz yer üstü su kaynağımız var. 12 milyar metreküpte su altı kaynağımız var. 3-4 metreküp hudut aşan sularımızdan toplarsak 110 milyar metreküp suyumuz var. 110 milyar metreküp suyu 82 milyon nüfusumuza bölsek aldığımız göçlerle daha öbür bizim şu anda yıllık su potansiyelimiz 1300-1350 metreküp bölü yıl kişi başına. Hasebiyle biz aslında her an su kısıtıyla karşılaşabilecek düşünceli ülkeler içindeyiz. Bu bir yanlış algıdır. O nedenle çok kısa müddette elzem olarak yer üstü su kaynaklarını geliştirmemiz gerekir.”
‘KURAKLIK TEHLİKELİ BOYUTTA’
Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Biyosistem Mühendisliği Arazi ve Su Kaynakları Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Halim Orta, kuraklığın tehlikeli boyutta olduğunu belirterek, şöyle konuştu:
“Kuraklık önemli manada tehlikeli boyutta. Tehlike boyutları şu, insanlık tarihine baktığımızda var olduğundan beri 3 şeyden korkmuş beşerler. Açlık-kıtlıktan korkmuşlar, salgın hastalıktan korkmuşlar, savaşlardan korkmuşlar. Bu nedenle devamlı kaçarak besin arayarak hastalıktan ve savaştan kaçarak dünya seviyesine yayılmışlar. Son 100 yılda bunlara biraz orta verilmiş üzereydi. Ne oldu son 100 yıla baktığınız da açlık ve kıtlık değerli seviyede dünyanın birçok bölgesinde azalmış idi. Salgın hastalıkların birden fazla denetim altına alınma noktasında idi, savaşlar ve barışlarda insan hakları kozmik beyannamesinden hayli yoluna girmeye başlamıştı. Şu anda iki tane kahır ile karşı karşıyayız. Bir tanesi besin güvenliği, ikincisi de salgın hastalıklar ile çaba. Yani baktığınız da dünya kurulduğundan bu yana o temel tesirden çokta bir şey değişmemiş onu görüyoruz. Onlar hala insanı ömrü tehdit etmeye devam ediyor. Badire sahiden büyük şöyle büyük. Bir an evvel bu farkındalığı yaşamamız lazım. Şayet bu farkındalığı yaşamazsak nedir bu farkındalık. Bugün yaşadığımız olayın temel müsebbibi global ısınma ve iklim değişikliği. 2015’te Fransa Paris’te iklim değişikliği panelinde 2 bin 100’e kadar yani bu yüz yılın sonuna kadar ısınmanın beş santigrat dereceyi bulacağı söylendi. Tüm iştirakçiler ortak bir kararla bunu iki santigrat derecede tutacağını vaat ettiler. Mukavelenin altına imza koydular. Yapılan çalışmalar şunu gösteriyor. Şayet bir bölgede, bir ülke de bir kıta da bir coğrafyada yıllık ortalama sıcaklık 1 ile 1,5 derece artsa bile yağış yüzde 10 düşüyor. Yüzde 10 yağış düşerse ne olur? Yağış yüzde 10 düşürse akarsu debileri yüzde 40-70 düşüyor, yarısı gidiyor. Hasebiyle bunun önüne geçebilmenin yegane yolu global ısınmayı durdurmadan geçiyor. Şu anda temel meşakkat iklim bilimcilerine nazaran soğuma yaşamamız gereken bir periyotta biz ısınmayı yaşıyoruz. Önemli bir ısınma.”
‘KÜÇÜK BARAJ VE GÖLETLER YAPMAMIZ LAZIM’
Prof.Dr. Halim Orta, su depolamanın çok kıymetli olduğunun altına çizerek, suyu depolamak için eko sistemli değiştirmeyen küçük depolama tesisleri olan göletler ve barajlar yapılmasıyla biran evvel yer üstü su kaynaklarının kullanılması gerektiğini kaydetti. Orta, şunları söyledi:
“Trakya’da şu anda bizim 2.8 milyar metreküp yer üstü suyumuz, 0.4 metreküp yer altı suyumuz var. Fakat biz maalesef bu 2.8 milyar metreküp yer üstü suyunu bahsettiğim üzere hatta bununla ilgili olarak bir projede yapmıştık. Trakya’nın 750 köyü var dedik ki, her köye bir gölet. Her Organize Sanayi Bölgesi’ne bir baraj, bir gölet. Yani yer altı suyunu kullanmayalım dedikçe bizim yer altı suyu beslenmemiz 0.4 milyar metreküp şu anda varsayımımıza nazaran. Sanayi yüklü olmak üzere kullanım 1.5 milyar metreküp. Yani dört katı su kullanıyoruz. Bu da yer altı su tablasını fecî derecede aşağıya çekiyor. Yani ben bölgede 30 yıldan beri yerde su kaynakları çalışan bir bilim insanı olarak 20-25 yıl evvel 70-80 metrede olan Ergene’deki su tablası bugün 400 metreleri aşmış durumda. Ne yapacağız ekosistemi ve doğal dengeyi bozmayan etkilemeyen küçük ve orta ölçekli gölet ve barajlar yapmamız lazım ve bunları alternatif kullanımı, örneğin olağan yıllarda hayvan içmesinde, ziraî sulamada kullanırken zahmetli periyotta derhal bunları içme ve kullanma suyu olarak yerleşim bilimlerine tahsis etmemiz lazım.”
‘İÇME VE KULLANMA EMELLİ SU KULLANIMIMIZ ÇOK ARTTI’
Yaklaşık 1 yıldır ülke ve dünyanın koronavirüs salgını yaşadığını söyleyen Prof. Dr. Orta, “Bu salgında doktor arkadaşlarımızın söylediği üzere hijyen, maske, aralık. Hijyeni nasıl yapacağız? Suyla yapacağız. Ben inanıyorum son bir yıl içinde muhakkak yerleşim merkezlerimizde içme ve kullanma gayeli su kullanımımız çok arttı. Bir taraftan da bu türlü bir külfet ile karşı karşılaşıyoruz. Bakıyorum ona da çok üzülüyorum, lokal idarelerde su fiyatlarında bir düşüş. Su fiyatlarında bir azalma neredeyse seçmenin talebi doğrultusunda fiyatsız su sağlama üzere bir yaklaşım sergileniyor. Ben buradan haddimi de aşmadan lokal yöneticileri uyarmak istiyorum. Artık lokal yöneticiler şunu sakın karıştırmasınlar. Nedir lokal idareler ulaşım fiyatını belirler, etraf paklık vergilerini, su fiyatlarını, emlak vergilerini belirler. Aklıma bunlar geldi. Lakin suyu bunlardan başka tutmak gerekir. Suyu insanlara çok düşük fiyatla yani bunu siyasi bir gereç olarak vermeye kalkmayalım. Altından kalkamayacağımız sonuçlara gideriz. Benim burada teklifim insanları şuurlu su tüketimine yönlendirmemiz gerekir. Maalesef bu işte de fiyat kıymetli bir caydırıcılık üstleniyor. Devlet istatistiktik datalarına nazaran bizim kentlerde 4 kişilik bir ailenin aylık su tüketimi 12 ile 15 ton ortasında. Tamam artık ne yapacağız? Senin insanca yaşaman için standartlarda yaşaman için hijyenini sağlayabilmen için ayda 15 ton su kullanman gerekiyor. 15 tona kadar su 1 lira örneğin 15 tonda su kullanıyorsan su müsriflik yapmışsın demektir. O vakit 15 ile 18 ton ortası 2 lira lakin 18 tondan fazla kullanıyorsan su 5 lira dememiz lazım. Yalnızca insanları tasarrufa yönlendirmek için” diye konuştu.
Cumhuriyet
