Osmanlı İmparatorluğu’nda arkeoloji, müzecilik ve Osman Hamdi içerikli konuşma bugünün bilgileri ışığında ve bu başlık altında yapılması gereken bir sempozyuma duyulan gereksinimi da gösterdi.
AĞIR İLGİ…
Stant bağlamında gerçekleşen, Cevdet Erek’in de katıldığı, 75 dakika olarak planlanıp ağır ilgi hasebiyle tam iki saat süren, 300’ün üzerinde iştirakçi tarafından izlenip, soruların cevap bulduğu konuşmada Eldem, Bergama Sunağı’nın keşfi, hafriyatı, yerinden sökülerek Berlin’e götürülmesi ve burada sergilenmesini kapsayan yaklaşık otuz yıllık süreci kritik etti.
Çağdaş müzecilik ve yapıtların yerinde sergilenmesi konusundaki görüşlerini açıklayan Eldem, konuşmasını somutlaştıran dokümanları ve imajları da paylaştı. Bunlar ortasında yerinden, doğallığından koparılarak müzede sergilenen Bergama Sunağı da vardı.
Boğaziçi Üniversitesi Tarih Bölümü’nde öğretim üyesi ve Collège de France’da Memleketler arası Türk ve Osmanlı Tarihi kürsüsü olan Edhem Eldem, mevzuya dışarıdan ve içeriden bakabilen bir bilim insanı olarak bütün dünyada yapıtların geri dönüşlerinin problemliliğine dikkat çekti. Replika üzere yaratıcı tahlillerin de düşünülebileceğini ileri sürdü. Müzeciliğin yepyeni eserler galerisi olarak yürütülmemesi gerektiğini vurguladı: “Geri getirdikten sonra ardını getirebiliyor muyuz? İdeolojik olmayan, eğitimle güçlenen arkeoloji çalışmaları ve müzeciliği başarabiliyor muyuz” sorularını yanıtladı. Konuşmasında eleştirel bakışının gereği olarak iğneyi kendimize de batırdı. Periyodu, eğitimi ve şartları içinde Osman Hamdi Bey’i kritik etti. Onun, “Buluntular Avrupalı bilim adamlarının ulaşabilecekleri bir yerde toplandıktan sonra bilimin gereğini yerine gelmiş olur ve açıkçası İstanbul, Londra, Berlin yahut Paris kadar geçerli bir yerdir” kelamlarını okuyarak kurduğu müzeyi birebir kulvarda göstermek için uğraş ettiğini, kaza yapılmasına değil buluntuları kaçırmalarına karşı yasa çıkardığını açıkladı.
Cumhuriyet
