Fen Edebiyat Fakültesi Psikoloji Kısmı öğretim üyesi Dr. Sait Yıldırım, 2008- 2018 yıllarındaki çocuğa yönelik istismar olaylarını inceledi. Olayların medyaya yansıyan haberlerini ve hukuksal boyutlarını ele alan Yıldırım, ‘Türkiye’de Çocuğa Yönelik Cinsel İstismar’ kitabını hazırladı. Kamu ve STK iş birliğiyle çıkardığı kitabın ihmal ve istismarı önlemede yol gösterici olacağını belirten Yıldırım, “Biz medyaya yansımış olan 500 cinsel istismar hadisesini kitaplaştırdık. 2018 yılında saha çalışmaları bitti, biz üzerine bir şeyler daha koyduk. Alandaki çalışmalarımız ve tecrübelerimiz şunu gösterdi ki uygulama evresinde eğitim siyasetleri, eğitim içerikleri ihmal ve istismarı önlemede yol gösterici olacak. Biz de bu noktada ‘istismar nasıl önlenebilir’ diye kamu ile STK iş birliğini öne çıkaralım, dedik. Olayları incelerken sorumlu, hassas olan kuruluşların yöneticileriyle görüştük. Baro başkanlıkları, ulusal eğitim müdürlükleri, aile toplumsal siyasetler vilayet müdürlükleri de çok tesirli oldu. Öğrencilerin bu bahiste hassaslıklarını artırmak ve onları etkinleştirmek için üniversitelerin araştırma merkezleriyle görüştük” dedi.
‘FAİL- MAĞDUR BİRBİRİNİ TANIYOR’
İstismar hadiselerinde kıymetli bilinçsizlik yaşandığını vurgulayan Yıldırım, şunları söyledi:
“Birçok istismar olayında insanların aklına gelen ıssız ormanlık alanlarda, yabancı beşerler tarafından gerçekleştirildiği algısı kelam konusu. Lakin bizim incelediğimiz olaylarda istismar hareketlerinin yüzde 74’ü bilindik yerlerde, failin ya da mağdurun meskeninde, iş yerinde, yakın etrafında gerçekleşiyor. Tıpkı biçimde olayların yüzde 75’inde de fail, mağdurun tanıdıklarından oluşuyor. Biz bu sonuca 500 hadise değerlendirmesiyle ulaştık. Fail ya aile içinden ya da öğretmeni, arkadaşı, annesinin, babasının sevgilisi yahut bir akrabası üzere daima tanıdık, bildik çevrelerden çıkıyor. Aslında dikkat edilmesi gereken şeyin bu istismar hareketinin ortaya çıkışında temel hassasiyetleri belirlemek. Önleyici bağlamda da çok taraflı eğitim vurgusu yaparken çocuklara iyi dokunuşu, berbat dokunuşu anlatarak istismara ‘dur’ denilmesini istiyoruz. Bunu yaparken de çocuğun ailesine, etrafına karşı kuşkuyla yaklaşmasını değil, makus davranış neyse biz bunu ona anlatalım çocuk farkına vararak buna karşı durmayı öğrensin, bunu amaçlıyoruz. Bu noktada olayları incelerken buna dikkat ettik.”
‘İDAM TAHLİL DEĞİL, TOPLUM İÇİNDE ÇOK TARAFLI EĞİTİM GEREK’
Kitabında, son vakitlerde istismar olaylarının faillerine yönelik ‘idam’ ve ‘hadım’ cezası taleplerini de değerlendirdiğini anlatan Yıldırım, şöyle konuştu:
“Toplumda bir talep olarak idam, problemlere tahlil olarak sunuluyor. Lakin idam uygulamasının gelmesiyle istismar olaylarının ortaya çıkma sıklığının artacağından endişeleniyoruz. Yani bir kişi istismarcı bireyi ihbar ettiği vakit idama gidecekse sonucu failin ailesi ile ihbar edenin ortasında hasımlık kelam konusu olabilir. Beşerler ihbar etmekten çekinebilir. Çocuk açısından bakarsak istismarcı kimse, söylediği vakit idam olacağını düşünerek kaygısından söylemeyebilir. Gayemiz istismar hareketlerinin ortaya çıkmasında mahzuru ortadan kaldırmak, bunun için idam tahlil değil. Tahlil önerisi şudur; ulusal ve memleketler arası tüm çalışmalar gösteriyor ki toplumun içinde çok taraflı bir eğitime gereksinim var. Çocuğun iyiyi, kötüyü bilmesi, ailenin bu noktada çocuk, istismara maruz kaldıysa ne cins belirtiler göstereceğini bilmesi, birebir vakitte toplumsal etrafta çocukla irtibat halinde olan herkesin bu farkındalık şuuruna sahip olması çok değerlidir. Bu biçimde uygulamaların dünyada ve Türkiye’de önleyici nitelikte olduğunu görüyoruz. Biz, bu kitapta farkındalığın nasıl oluşacağını, nerelere dikkat etmemiz gerektiğini, istismarın nasıl oluştuğunu, istismarcı bireyin nasıl bir tipolojiye sahip olduğunu, failin ve mağdurun nasıl bir yakınlığı olduğunu ve medya tesirini ortaya koyduk. Yalnızca çocukların istismara maruz kalması manasında değil, toplumsal medyada çocukların birçok suça, suçluluğa bulaşmasında tesirli. Bu noktada dikkat edilmesi gereken ögeleri da lisana getirdik. Çok taraflı bir çalışma oldu.”
‘ÇOCUKLARINIZIN FOTOĞRAFLARINI ÇOK FAZLA PAYLAŞMAYIN’
İstismarın bugün önemli sorun olduğuna dikkat çeken Sait Yıldırım, ailelerin isimleri çıkmasın, diye bazen olayların üstünü örttüğünü kaydetti. Gizlenen ve üstü örtülen hadiselerin çocuklar için ileride çok önemli travmalara yol açabildiğini belirtip, ailelerin toplumsal medyada çocuklarının fotoğraflarını paylaşarak istismarcıların amacı haline getirmemesi gerektiğini söyleyen Yıldırım, şunları kaydetti:
“Birçok istismarcı bireyin, yakalandıktan sonra toplumsal medya yahut internetten fişlediği fotoğraflar, çocukların arşivleri olduğunu gördük. Tabi ki isteriz çocuğun fotoğrafını paylaşalım. Fakat bu noktada daima paylaşım yapmamız çocukları istismarcıların maksadı haline getirebilir. İkinci bir risk, çocuk için orta ve uzun vadede aksilikler barındırıyor. Yani çocuğu daima komik olması; dikkat çekmesi için süslemek, bir davranışa yönlendirmek çocuğun kişiliğine de ziyan verebilir. Bir vakit sonra çocuk kendini beğendirmek için kimliğinden taviz vermeye başlayabilir. Tıpkı vakitte bu paylaşımların ebeveynler tarafından gerçekleştirilmesinin türel manada cürüm ve sorumluluğu olduğunu belirtmek gerekir. Çocuğun unutulma hakkı vardır. Onun o anda bir sözü olmaması, bir şey diyememiş olması ailesi bile olsanız fotoğrafını paylaşabileceğiniz manasına gelmiyor. Biz daima bilinmeyen insanlardan bunu bekleriz, eğitimlerde şunu anlatıyoruz; ‘Sosyal medyada çocuklarınızın fotoğraf ve görüntülerini afişe etmeyin, paylaşmayın’. Anne babalar diyor ki ‘Bizim hesaplarda akrabalarımız ve tanıdıklarımız var. Yabancı kimse görmüyor o sebeple riskli değil’. Fakat şunu görüyoruz ki hadiselerin yüzde 75’ini tanıdıklar oluşturuyor. Bu cins hassasiyetleri içeren birçok nüans var onun için önemsiyoruz.”
‘ÇOCUKLARI TOPLUMSAL MEDYADAN MUHAFAZAMIZ ÇOK ZOR’
Öğretim üyesi Dr. Sait Yıldırım’ın istismarcıların toplumsal medya üzerinden maksat seçtiğine yönelik açıklamasıyla ilgili Erzurumlular, kendilerine nazaran önlem aldıklarını söyledi. 3 çocuğu olduğunu belirten Cengiz Ardahan, cep telefonlarını daima denetim ettiğini ve bilgisayara da filtreleme uyguladığını kaydetti. Ardahan, çocuklar meskende bilgisayardayken ekranları denetim ederek, kontrolde bulunduğunu söyledi.
Çocukları toplumsal medyadan müdafaanın sıkıntı olduğunu belirten Hasan Yüksek ise akıllı telefonların bunu kolaylaştırdığını kaydetti.
Ahmet Aksoy ise şimdiki çocukların elinden telefonlarının alındığı vakit psikolojilerinin bozulduğunu lisana getirerek, “Cep telefonlarını vermemeye çalışıyoruz ancak yüz yüze eğitimin iptal edilmesi sebebiyle internetten eğitim için aldığında bile ortalarda çabucak toplumsal medyaya bağlanıyor. Çocukları toplumsal medyadan muhafazamız çok zor” dedi.
Cumhuriyet
