Kurdaki artışı dizginleyebilmek için eldeki kısıtlı rezervleri eritme, büyümeyi krediler üzerinden sağlama üzere temel kusurların yapıldığı iktisatta, bu yıl da batık kredilerin artması, yüksek enflasyon ile yüksek işsizliğin sürmesi ve hanehalkındaki yoksulluğun artması bekleniyor.
Koç Üniversitesi ile TÜSİAD Ekonomik Araştırma Forumu tarafından düzenlenen panelde, yıllardır halı altına süpürülerek ötelenen meselelerle artık yüzleşilmesi gerektiği, ertelemeye vakit kalmadığı vurgulandı.
Ekonomist Uğur Gürses
SİYASET NORMALLEŞMELİ
Mevcut ekonomik krizin yanında bir de siyaset krizi olduğuna dikkat çeken ekonomist Uğur Gürses, lakin siyasetin olağanlaşması ve hukukun üstünlüğünün sağlanmasıyla sıkıntıların çözülebileceğini bir kere daha yineledi. Bugüne kadar, sıkıntıların yabancı sermaye akışıyla ötelendiğine, son 2-3 yıldır da kredi büyümesiyle pansumanlandığına dikkat çeken Gürses, “Artık bu türlü bir imkân yok. Çok bir kredi genişlemesiyle şirketler borçlu. Dışarıdan para gelmiyor. Gayrimenkul hariç direkt yatırımlar 2003’ten bu yana birinci kez negatife döndü. Buna eşlik eden sermaye çıkışları ve istihdam kaybı var. Sakinlik belirginleşecek. Şirketlerin bilançoları küçülecek. Bir kısmı batacak. İşsizlik artacak. Bunlar hanehalkları nezdinde bir fakirleşme yaratacak” dedi.
Gürses, şöyle devam etti: “Toplum, 1994 ve 2001’de siyaseti değiştirmiş. 2019’da da bunun sinyalleri verildi. Bundan sonraki süreçte demokratik yollarla siyasetin değişeceğini düşünüyorum, kimse karamsarlığa kapılmasın.”
TÜSİAD Başekonomisti Gizem Öztok Altınsaç
MERKEZ HAVLU ATTI
İktisat idaresinin çok büyük iki kusur yaptığını lisana getiren TÜSİAD Başekonomisti Gizem Öztok Altınsaç, bunları “düşük rezervlere karşın kuru sabitlemeye çalışmak” ve “muazzam krediler” olarak sıralarken; Koç Üniversitesi İktisat Profesörü Selva Demiralp ise pandemiye çift haneli enflasyonla yakalanmanın ve öbür yanlışlı siyasetlerin nasıl ayak bağına dönüştüğünü anlattı.
Demiralp, şöyle konuştu: “İhtiyaç duyulduğu vakitte ve ölçüde iktisada para sürebilmek aslında bir lüks. Ve biz bu lükse sahip değildik. Enflasyon kıymetine büyümeye çalışmak ayak bağı oluyor. Bir de elinizdeki rezervleri, kuru denetim altına almak için eritmek bir intihar. Elde rezerv kalmayınca havlu atmak zorunda kalındı. Duvara çarpma noktasına gelince de tekrar klâsik Ortodoks para siyasetlerine dönüldü. Bu daha erken yapılmalıydı.”
Ekonomist Cevdet Akçay ise şöyle konuştu: “Reform sözünün gerisindeki muğlaklıktan sıkıldım. Godot’yu bekler üzere ıslahatları bekliyoruz. Bunun yerine ayakları yere sağlam basan siyasetler lazım.”
TÜSİAD Lideri Simone Kaslowski
İNANÇ VAKİT ALACAK
Gelişmekte olan ülkelerde enflasyon oranı yüzde 3-4 bandında düşük seyrederken, Türkiye’deki enflasyonun yüzde14’lerin üzerinde olduğuna dikkat çeken TÜSİAD Lideri Simone Kaslowski, iktisatta inanç ortamı yaratmanın birinci şartının düşük enflasyon olduğunu vurguladı.
“Ekonomide yine itimat sağlamanın uzun bir vakit alacağını bilerek hakikat adımlarla ilerlemeliyiz” diyen Kaslowski, “Bir iktisatta istikrar sağlamadan, önümüzü görmeden ve itimat ortamı inşa etmeden kalıcı büyüme sağlanamaz. Sağlıklı yatırım ve üretim kararları almak da imkânsız hale gelir. Önümüzde enflasyonla çabada hayli uzun bir yol var. Bu yolun zorluğunu bilerek tüm ekonomik aktörler tarafından tam mutabakat sağlanmasının son derece kritik olduğunu düşünüyorum” diye konuştu.
KAYNAKLAR İSRAF EDİLİYOR
Paranın bedelsiz olduğu ekonomilerdeki belirsizliğe ve plan yapılamadığına değinen Kaslowski, şöyle devam etti: “Böyle bir ortam, gerçek kesitin rastgele bir üretim ya da yatırım kararı almasını zorlaştırıyor ve istek ettiğimiz büyümeye ulaşamıyoruz. Aksi formda, yüksek enflasyonla çabayı erteleyip, her ne değerine olursa olsun büyüyelim dediğimizde de var olan kaynaklarımızı tasarruflu kullanamayarak israf ediyoruz. Ve tekrar bu süreç büyüme üzerinde baskı ile sonuçlanıyor. Ülkece bu sarmaldan çıkmalıyız.”
Cumhuriyet
