BBC
ABD Lideri Donald Trump’ın 8 Ocak günü Twitter’da ‘kalıcı olarak’ askıya alınması, ‘platformsuzlaştırma’ (de-platforming) tartışmalarını tekrar gündeme getirdi.
Platformsuzlaştırma, kutuplaştırıcı, gaye gösteren, ve nefret söylemi kullanan kişi, küme yahut kurumlara fizikî yahut sanal alanları kapatmayı ve sonlandırmayı söz eden bir kavram. Bu kavram, ABD ve Avrupa’da giderek artan kutuplaşmanın bir sonucu olarak ayrıştırıcı lisan kullanan kanaat başkanlarının görüş belirtecekleri ‘platformların’ sınırlanmasını öngörüyor.
Trump’ın Twitter hesabının askıya alınmasından sonra, hesabını iki haftadır kilitli tutan Facebook da bu engellemeyi bir iki hafta daha uzatacağını duruydu. Bu iki sanayi devini takiben Twitch, Shopify, Paypal üzere dijital platformlar da hem Trump’ın, hem de onun destekçilerine ilişkin çok sayıda hesabı askıya aldı.
İşe fayda mı?
Pekala Trump ve destekçilerini en tanınan toplumsal medya platformlarından engellemek ve onları ‘platformsuzlaştırmak’ işe fayda mı?
Platformsuzlaştırmanın işe yarayıp yaramadığı son beş yıldır dijital demokrasi ve İnternet-temelli radikalleşme alanlarında çalışılan, uzunca bir müddet IŞİD ve gibisi örgütler, sonra da Batı ülkelerinde çok sağcı şiddet yanlısı kümeler üzerinde gözlemlenen bir soru.
ReutersFacebook, Twitter ve Youtube başta olmak üzere toplumsal medya platformları uzun bir müddettir içerik kaldırma, hesap dondurma/silme ve süreksiz olarak hesap askıya alma üzere stratejiler üzerinde çalışmış, bunların sonucunda ortaya net olmayan bir sonuç çıkmıştır.
Bu süreçlerin tahminen de en uzun soluklusu, IŞİD’in propaganda ve militan devşirme aktivitelerine dönük ağır hesap ve içerik kaldırma siyaseti oldu.
2016-19 ortasında hem ABD Ulusal Güvenlik Ajansı ve Ordu Siber Komutanlığı, hem de Avrupa Polis Teşkilatı Europol, IŞİD’in toplumsal medya hesaplarına dönük topyekun bir dijital savaş yürüttü. Bu savaşın sonunda her ne kadar IŞİD’in en büyük toplumsal medya platformları olan Facebook ve Twitter’daki ağı çökertilmiş olsa da, yalnızca birkaç ay sonra örgütün Youtube ve Facebook’ta farklı hesaplarla tekrar ağ oluşturduğu, Twitch, TikTok ve Telegram üzere alternatif irtibat araçlarına yöneldiği gözlemlendi.
EPAEmsal biçimde Amerikan çok sağ kümeler uzun bir müddettir büyük toplumsal medya platformları tarafından ağır markaj altındaydı; bu markajın sonucunda Parler, MeWe, Rumble ve DLive üzere yeni platformlar kurup kendi platformlarında yeni ağlar oluşturdukları ortaya çıktı. Hatta son ABD seçimlerinde Biden’ın kazanmasıyla birlikte Parler, Trump destekçilerinin yeni irtibat kanalı olarak Apple AppStore’da bir haftada 4.5 milyon yeni kullanıcıyla birinci sıraya yerleşti. Rumble ve MeWe üzere misal platformlar da tek bir haftada birer milyon kullanıcıyla en süratli büyüyen platformlar oldu.
Geniş uygulama yelpazesi
6 Ocak günü Amerikan Kongre Binasını basan kitlenin de Twitter ve Facebook’tan fazla bu yeni platformlar üzerinde organize olduğu, ve Joe Biden’ın 20 Ocak’ta düzenlenecek yemin merasimi öncesinde benzeri kalkışmaları bu mecralarda planlandığının altını çizmek gerekiyor. Bu sebeple Apple, Parler isimli uygulamayı Kongre baskını sonrasında AppStore’dan çekti. Fakat Trump destekçilerinin kullanabileceği geniş bir uygulama yelpazesi hala bulunuyor.
ReutersPlatformsuzlaştırma stratejisinin başarısı hala en olumlu tabirle ‘belirsiz’.
Geçtiğimiz yıllarda ‘platformsuzlaştırılan’ örgüt, kişi ve kurumların kısa vadede sorun yaşadıklarını, fakat çarçabuk farklı platformlara geçerek stratejilerini buralarda sürdürdüklerini gördük. Her ne kadar platformsuzlaştırma bu kümelerin daha geniş kitlelere erişimini engellese de bu stratejinin örgütsel faaliyet ve davranış açısından neyi değiştirdiği hala bir soru işareti.
Trump ve destekçilerini en tanınan toplumsal medya platformlarından uzaklaştırmak kısa vadede tansiyonun düşmesine katkıda bulunabilir.
İstenen sonucu vermiyor
Lakin Twitter yöneticilerinin 9 Ocak’ta yaptığı açıklamada platformdan uzaklaştırılan çok sağcı hesapların öbür toplumsal medya platformlarına geçerek daha geniş bir kalkışma planladıkları uyarısı kıymetli. Üzerinde yıllarca uğraşılması ve büyük kaynaklar ayırılmasına karşın, hem ABD Ulusal Güvenlik Ajansı, Ordu Siber Komutanlık ve Avrupa Polis Teşkilatı’nın IŞİD ve gibisi örgütlerin dijital ağlarını çökertme stratejilerinde sorun yaşamaya devam etmeleri, platformsuzlaştırma stratejisinin – en azından mevcut haliyle – istenen sonucu vermediğini gösteriyor.
Her ne kadar platformsuzlaştırma stratejisi aşırıcı telaffuz ve kümeleri kamusal tartışmalardan kısa müddetliğine uzak tutsa da, bu telaffuz ve kümeler hala ana akım siyaseti etkileyecek faaliyetleri sürdürmeye devam etmekte ve engellenseler dahi form değiştirerek öteki mecralar yoluyla varlıklarını sürdürmektedirler.
Bu tip hesaplar ve tartışmaları gerçek manada ortadan kaldırmak için işler bir tahlil arayışı hala devam ediyor.
Cumhuriyet
