Erişim engeline dönüşen ‘unutulma hakkı’, muhalifler için sansür, siyasiler için geçmişin ‘aklanması’

Basını engelleme gayreti TBMM’de kabul edilen ve sansüre dönüşen “unutulma hakkı” ile dokümanlı, gazetecilik ödüllü haberlere dahi erişim manisi getiriliyor. Siber haklar uzmanı Akdeniz, “Yurttaş için çıkarılan hak, AKP’li siyasetçi yahut hükümete yakın şirketlerce kullanılıyor. Yolsuzluk, geçersiz diploma ve usulsüzlükleri kapatmaya çalışıyor, basını engelliyor ve unutulmayacak şeyleri unutturmak istiyorlar” dedi.

AYDA YÜZLERCE ERİŞİM MANİSİ

Toplumsal medya düzenlemesinin geçen temmuz ayında kabul edilmesinin akabinde Cumhuriyet, OdaTV, BirGün, Sözcü, Üniversal gazetelerinin haberlerinin çoğunlukta olmasının yanı sıra birçok internet sitesine ve toplumsal medya içeriğine erişim mahzuru getirildi. Erişim pürüzü getirilen haberler ortasında Cumhuriyet’in Cumhurbaşkanı Başdanışmanı, Gençlik ve Spor Bakan Yardımcısı, Vakıfbank İdare Şurası Lider Yardımcısı, eski AKP milletvekili ve eski güreşçi Hamza Yerlikaya’nın “lise diplomasının sahte” haberi de yer aldı. Siyaset gündeminde tartışma yaratan ve bir mahkeme kararına dayanan habere yayımlanmasının üzerinden 2 hafta geçmeden erişim yasağı getirildi. Yerlikaya haberinin yanı sıra 1- 31 Aralık tarihleri ortasında yüzlerce haber ve tweet’e erişim yasağı kondu. Cumhuriyet’in gazecilik mükafatı alan “Damat İşi Biliyor” ve “Boğaz’da kaçak var” haberlerine de erişim pürüzü getirilmişti.

‘ARTIK ÜÇ YAPTIRIM UYGULANIYOR’

‘SİYASETÇİNİN O HAKKI YOK’

Akdeniz: Erişim yasakları evvelce de vardı. Temmuzda yapılan değişiklikle bunun yanına ikinci olarak içerik çıkarma eklendi. Üçüncü olarak da erişime engellenen içeriklerin arama motorları ile bağlantısının kesilmesine karar verdiler.

Üç mani yaptırımının, siyasi kimliği olan hükümete yakın şahıslar tarafından kullanılan bir düzenek olduğunu lisana getiren siber haklar uzmanı Yaman Akdeniz şunları söyledi: “Hem hükümet tenkitleri hem yolsuzluk haberlerini engellenmek; yani basının vazifesini yapmasını engellemeye çalışıyorlar. Hasebiyle kamuoyunun bilgi edinme hakkını da engelliyorlar. Yolsuzlukları, usulsüzlükleri kapatmaya çalışıyorlar. Biz de ‘engelliweb’ olarak bunu ifşa etmeye çalışıyoruz. İçerik çıkarma kararı geldi.”

‘SİYASİ AMAÇLI’

Türkiye’de birçok mevzuda olduğu üzere “unutulma hakkı”nın kullanımının siyasi hedefli olduğunu vurgulayan Akdeniz, “Niye bu değişiklikler yapıldı diye baktığımız vakit art plandaki münasebeti bu” dedi. Akdeniz, unutulma hakkının olağan yurttaşlar için olduğunu lisana getirerek “Mesela geçmişte trafik cezası almıştır, toplumsal medyada da sarhoş fotoğrafları paylaşılmıştır yahut bir protestoya katılmıştır ve bu onun iş bulmasını zorlaştırıyordur. Bu durumlarda unutulma hakkı var lakin siyasetçilerin yok. Yargıçların dengeleme sürecini yapmasını bekliyoruz. Bir de tabir ve basın özgürlüğü olduğunu unutmamamız lazım. Bahis siyasetçiler olduğunda terazide ağır basan taraf kesinlikle ve kesinlikle tabir ve basın özgürlüğüdür. Bizim öğrenme hakkımız siyasetçinin unutulma hakkından daha kıymetlidir. Unutulması kelam konusu olmayan şeyler unutturulmaya çalışılıyor” sözlerini kullandı.

BASIN MESLEK ÖRGÜTLERİNDEN REAKSİYON:

YOLSUZLUKLARIN ÜZERİNE ÖRTÜ

SİBEL GÜNEŞ, TGC Genel Sekreter

SANSÜRÜN İSMİ: ‘UNUTULMA HAKKI’

PINAR TÜRENÇ, Basın Kurulu Lideri

Kamuoyunda “Sosyal Medya Yasası” olarak bilinen ve geçen ekim ayında Meclis’te kabul edilen kanunun çıkarılma hedefinin, aslında tabir ve basın özgürlüğünü kısıtlamak olduğu aşikardı. Yalnızca internet ortamında cürüm oluşturan içeriklerin çıkarılacağı belirtilmesine rağmen, tam bir “sansür” olarak uygulanmaya başlandı. Siyasallaştırılan yargı eliyle, bilhassa iktidar mensuplarının isimlerinin karıştığı yolsuzlukları ortaya çıkaran ispatlı, evraklı yüzlerce haber, “unutulma hakkı” berbata kullanılarak internet ortamından şimdiden çıkarıldı. Hatta eski milletvekili, bakan yardımcısı, Cumhurbaşkanı başdanışmanı ve bir bankanın idare konseyi üyesi olan eski atletin, mahkeme karıyla mutlaklaşan “sahte diploma kullandığı” haberleri bile “unutulma hakkı” kılıfı uydurularak internet ortamından silindi. Bu gidişle yolsuzluk ve sahtekârlıkların üzerinin örtüleceği kimseyi şaşırtmayacak. Bu, halkın haber alma hakkının engellenmesi, söz ve basın özgürlüğü ihlali olduğu üzere; basına ağır bir sansürdür. Demokrasilerde bu türlü uygulamaların asla yeri yoktur.

‘KAPKARA GEÇMİŞLER GÖRÜNMEZ KILINIYOR’

EROL ÖNDEROĞLU, Hudut Tanımayan Gazeteciler (RSF) Türkiye temsilcisi

Türkiye’de unutulma hakkına dair standartların, bilhassa özel ömrün saklılığı üzere son derece yasal bir münasebete dayandırılsa da şatafatlı telaffuzlar bir kenara bırakılırsa, siyasete batmış sulh ceza hâkimlikleri eliyle geçmişe ilişkin hukuka muhalif icraatı temizleme işine alet edildiği görülecektir. Her türlü yolsuzluk, hukuksuzluk, kayırmacılık yahut usulsüzlük üzere bilhassa politik sistemlerin koruduğu, hesap sormadığı icraat ve buna dair argümanlar, kamuoyunun bilme hakkına karşılık geliyorsa, hiçbir düzlemde “unutulma” bir haktan yararlanamaz. Lakin Türkiye’de, “kişlik hakları” yahut “unutulma hakkı” o kadar sihirli bir değnek ki, kapkara geçmişleri medyada ve internet dünyasında görünmez kılıyor. 13 Mayıs 2014’te Avrupa Birliği Mahkemesi (CJUE) İspanya Google kararında, şahsî dataları muhafaza ismine arama motorlarında birtakım bilgilerin silinmesinin yolunu açmışsa da Türkiye’deki yargının daha fazla bir “kirli sicil” temizleme işinin bir modülü olduğunu gözlemliyoruz. Bunun da gazeteciliğin kriminalize edilmesi kadar yurttaşın körleştirilmesi üzere vahim sonuçları oluyor.

YANLIŞLARIN İZLERİNİ SİLMEK

GÖKHAN DURMUŞ, TGS Genel Lideri

Unutulma hakkı demokratik ülkelerde uygulandığı üzere uygulanmıyor maalesef bizim ülkemizde. Unutulma hakkının bir insan hakkı olduğuna inanan birisi olarak, bunun bir sansüre dönüştürülmesine karşıyım. Türkiye’de sansürün bir biçimi olarak kullanılmaya başlanan unutulma hakkı, haberlere erişimi engellemeye dönüştü. İktidarın geçmişteki yanılgılarının, yanlışlarının, yol arkadaşlarının izlerini silmek üzere toplumsal medya düzenlemesinin içerisine eklenen unutulma hakkı, birçok geçmiş haberi arşivlerden sildi. Bugünde iktidardakiler başta olmak üzere yönetenler kendileriyle ilgili haberleri ortadan kaldırmak için unutulma hakkına başvuruyor. Unutulma hakkının bir sansür aracı olarak kullanılmaması, kamu kurumlarını ve onları yönetenleri kapsamaması gerekiyor.

NELER ENGELLENDİ

Son bir ayda erişime engelenen kimi içerikler şöyle:

– 1 Aralık: Berat Albayrak’ın danışmanının açıklamaları

– 2 Aralık: Birçok rektörün fakültelerde dekan vekili olması haberi

– 2 Aralık: Çalık Gayrimenkul İdare Şurası Lideri Ahmet Taçyıldız ile ilgili haberler

– 7 Aralık: Batman Gercüş’te cinsel istismara maruz bırakılan çocukla ilgili haberler

– 9 Aralık: Eski AKP milletvekilinin damadı ile ilgili haberler

– 10 Aralık: İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin AKP periyoduna ait hata duyurusu haberleri

– 11 Aralık: Üst seviye bir yargı mensubu ile ilgili şiddet ve yolsuzluk haberleri

– 15 Aralık: PTT’nin bir şirket ile bilinmeyen protokol imzalaması haberleri

– 16 Aralık: Trakya Üniversitesi Rektörü ile ilgili haberler

– 18 Aralık: AKP Şanlıurfa Gençlik Kolları Lideri Mehmet Salih Saraç’ın belediyedeki vazifesine devam ettiğiyle ilgili haberler

– 18 Aralık: SBK Holding İdare Şurası Lideri Hakkındaki haberler

– 18 Aralık: “Kuru ekmek yiyorlarsa aç değiller demektir” diyen milletvekili haberleri

– 24 Aralık: Canan Kaftancıoğlu hakkındaki takipsizlik kararı haberleri

– 24 Aralık: Eski Brüksel Büyükelçiliği basın müşavirinin eroin ile yakalanması haberleri

– 25 Aralık: Cübbeli Ahmet Hoca’nın damadı ve ağabeyi hakkındaki haberler

– 25 Aralık: DÜZGÜN Parti milletvekili Lütfü Türkkan’ın tweet’i

– 28 Aralık: Cumhurbaşkanı Başdanışmanı’nın lise diplomasının geçersiz olduğuyla ilgili haberler

– 29 Aralık: Define hafriyatı sonucu yok olan Tabansız Göl ile ilgili içerikler

– 30 Aralık: Cumhurbaşkanı’nın avukatının vekâlet fiyatı ile ilgili haberler

– 31 Aralık: Bilal Erdoğan’ın arkadaşının ihale alması haberlerinin engellenmesi haberlerinin engellenmesi.

Cumhuriyet