Öncü aydınımız Sabahattin Eyüboğlu’nu saygı ve teşekkürle anıyoruz
Sabahattin Eyüboğlu denince akla birincinin çevirmenliği geliveriyor, gelebilir elbette, göz ışığını dökmeseydi Hamlet’i bu türlü bilir miydik? Evet, severdik Hamlet’i de bu türlü sever miydik? Güzel kitap okumak yoluna girenlerin kimi çeviri insanlarımızı izlemesi iyi usuldür, onlar ne çevirdiyse iyi kitaptır zira. Rekin Teksoy, Azra Erhat, Sait Maden üzere değerlerimizle oluşacak listede başı çekenlerdendir Eyüboğlu. Dünya döndükçe, insanlık birikimi eserlerini ortaya koydukça, her doğan insanın manasını kendi varoluşuyla aramak zaruriliği sürdükçe yeni çeviriler yapılacak, yapılmalıdır da. Yeniden de “İlahi Komedya” Rekin Teksoy’dan okunduğunda, “Cyrano de Bergerac” Sabri Esat Siyavuşgil’in, Hamlet ise Sabahattin Eyüboğlu’nun çevirisiyle oynandığında öteki… Bu türlü çevirmenlerimizin telif yapıtları, kültür sanat uğruna öteki uğraşıları da izlenmeli diye önermek en doğrusu aslında, nitelikli bir düşünsel, yaratımsal seyahat rotası için.
ATATÜRK’ÜN GÜR ALEV ÇOCUĞU
Sabahattin Eyüboğlu, Atatürk’ün yurtdışına kıvılcım olarak gönderdiği gür alev olarak dönen çocuklarından. Işığın, hem öteki kültürlerden taşıyıcısı oldu hem kendi toprağını kazıp çıkarıcısı hem de varoluştan beslenerek üreteni. Kültüre ait neredeyse her şeye baş yoran, Anadolusu’nu, halkını çok seven, daha da değerlisi sayan bir aydın oldu. “Halk, senin, benim, bütün teklerin buluştuğu damlaların göl, elin ayağın vücut, akılla hissin baş olduğu, değişik renk, ses ve kokuların kaynaştığı, birliğe vardığı yerdir” der Eyüboğlu. Onun halkı Karagöz’ü oynatmış, Yemen türküsünü yakmış, Türkçe üzere hoş ve matematiksel bir lisanı yaratmıştır. O halk, çorak bir yeri yemyeşil etmenin, bir bataklığı kurutmanın, susuz yere su götürmenin ahlak eğitiminin ta kendisi olduğu, yurt, insan, bilim sevgisinin bu işler içinde tabiatıyla oluştuğu Köy Enstitüleri’ni de kurmuştur. Hitit Güneşi’nden Kırkpınar’a, Yunus Emre’den Roma mozaiklerine Anadolu’nun ışıltısını toplayıp hem yeniden Anadolu’yu aydınlattı hem de dünyayı ışıttı Eyüboğlu. Toprağını severek serpilebilen, köklerinin suyundan, tuzundan beslenerek meyvesini, kısmını, gövdesini, oksijenini kozmik göğe iyilikle sunan ağaçlar gibisi.
SANATA BAŞVURMA ZARURİLİĞİ
Müellif, mütercim, belgesel sinemacı, denemeci, akademisyen, bir dolu sıfatla anabileceğimiz öncü düşünürümüzün şu yazdıklarından bile insani istikametleri dahil ne çok özelliği okunabilmekte. “Sorarım size, en fakir insanın, bir dilencinin bile yaşamasına bir mana katan, günlerini birer boş vakit kırıntısı olmaktan çıkaran çok defa bir türkü, bir oyalı mendil, bir hoş kelam, şiirli bir coşku değil midir? Yalnız karnını doyurmak, çiftleşmek, mesken bark edinmek için mi yaşar insan? İnsanın hangi memnunluğu, hangi inancı, hatta hangi acısı sanatla sarmaş dolaş değildir? Ölülerimizi bile sanatsız uğurlayabiliyor muyuz? En aşağılık savaşlarımızda bile sanata başvurmazlık edebiliyor muyuz? Hayır. İnsanlık ismine konuşmağa başladığınız anda sanata başvurmak zorundasınız.” (Yeni Ufuklar, Ekim 1965). Günümüz hayat alışkanlıklarımızda iyice palazlanan, kararı de geçen yüzeyselliğe bir tahlil önerisi olarak da alabiliriz salt şuncacık kelamlarını, değil mi? Dünya gezegeninden geçişine hürmetle. Sanata evet.
Cumhuriyet
