Foto: Wikipedia
Türk edebiyatının kırılgan ve melankolik şairlerinden Nilgün Marmara, 63 yıl evvel bugün doğdu. Sylvia Plath’in Türkiye‘deki bir yansıması olan Nilgün Marmara, 29 yaşında kendini beşinci kattaki meskeninin penceresinden aşağı bırakarak hayatına son vermişti. “Biliyorum, bir gün dayanamayacak küçük kalbim; gerimi dönüp inandığım ve güvendiğim her şeye veda edeceğim” diyen Marmara, yaşasaydı bugün 63 yaşında olacaktı.
İşte mavi gözlerindeki acıyla, ‘umutsuzlar merdiveninin’ daimi üyesi Nilgün Marmara’nın hayatı…
NİLGÜN MARMARA KİMDİR?
Nilgün Marmara, Balkan göçmeni olan bir ailenin iki kızından biri olarak, 13 Şubat 1958 tarihinde İstanbul’da doğdu. Babası Fikri Marmara, muhasebe müdürüydü. Babası, Bulgaristan’ın Plevne kentinden, annesiyse Vidin’den İstanbul’a göç etmişlerdi. Liseyi Kadıköy Maarif Koleji’nde okudu. Üniversite hayatına İstanbul Üniversitesi Türk Lisanı ve Edebiyatı kısmından başladı fakat siyasi sebeplerle burada devam edemeyip tekrar imtihana girdi ve Boğaziçi Üniversitesi İngiliz Lisanı ve Edebiyatı kısmını kazandı. 12 Eylül 1980 darbesi Marmara’nın hayatına tesir eden periyotlardan oldu. Üniversitenin kırmızı salonundaki edebiyat, şiir tartışmaları sona ermiş; yerini zımnî konut toplantılarına bırakmıştı. Bu periyotta şiir yazmaya başladı ancak yazdıklarını kimseye göstermedi.
‘UMUTSUZLAR MERDİVENİ’
Üniversite yılarına dair bir anısı ise umutsuzlar merdiveniydi. Bu merdiven, Boğaziçi Üniversitesi’nin orta kantininin üstündeki, derslere girmediklerinde arkadaşlarıyla buluştukları özel bir yerdi. Arkadaşları Nilgün Marmara için, derslere pek girmediğini ve garip bir kuş üzere o basamaklara tünediğini söylerlerdi.
Okulu, Sylvia Plath’in Şairliğinin İntiharı Bağlamında Tahlili tezi ile 1985’te bitirdi. Mezun olduktan sonra Marmaris’te bir tatil köyünde çalışmaya başladı. Farklı şirketlerde sekreterlik, Mısır Konsolosluğunda memurluklarda bulunsa da iş hayatı çok uzun vadeli olmadı.
CEMAL SÜREYA’NIN “ÇILGIN ZELDA’SI”
SLYVIA PLATH TESİRİ
Nilgün Marmara, Slyvia Plath‘ı, kendi içinde iz bırakmış her bir acı zerresinin karşılığı olarak görüyordu. Bu yüzden Slyvia’nın hayatı üzerine çalıştı ve üniversiteden “Slyvia Plath’ın şairliğinin intiharı bağlamında analizi” bahisli tez ile mezun oldu. Slyvia’nın bireyin yalnızlığı ve bunun yanında var oluşu üzerine olan görüşü, Marmara‘yı çok fazla tesiri altına almıştı.
29 YAŞINDA ÖMRÜNE SON VERDİ
Şiirlerinde yalnızlık, acı, intihar üzere temalara sıkça değinen Nilgün Marmara, fikirlerini benimsediği Slyvia Plath ile birebir sonu seçti. Tıpkı 31 yaşında gaz fırınına başını sokarak kendini öldüren manik depresif şair Slyvia üzere, 13 Ekim 1987’de 29 yaşındayken beşinci kattaki meskeninin penceresinden atlayarak ömrüne son verdi.
Ölmeden kısa bir mühlet evvel yazdığı ne varsa kocasına vermişti. Vefatının çabucak akabinde metinleri ve şiirleri ayrılıp düzenlendi. “Daktiloya Çekilmiş Şiirler” ve “Metinler” olarak iki farklı kitap halinde yayımlandı.
Daha sonra annesinin isteğiyle günlükleri, “Kırmızı Kahverengi Defter” ismiyle yayımlandı. Editörlüğünü ise, arkadaşı Gülseli İnal üstlendi.
Vefatının akabinde tartışmalar, suçlamalar ve aşk dedikoduları başladı. İntihar etmediği, öldürüldüğü, mevtinde eşi Kağan Önal’ın ihmali suçlamaları üzerine eşi bir açıklama yaptı: “Oysa Nilgün’ün tedavi olması gerekiyordu ancak o tabiplerden kaçıyordu. Tabip geldiğinde konutta olması gerekirken meskende değildi. Tabip beklemişti. Gelince de konuştular. Tabip bana “İşiniz çok sıkıntı, tedavi olması lazım lakin çok zeki ve kültürlü. Yani en sıkıntı hadiselerden.” demişti. Zira iyileşmesi için entelektüel faaliyetlerde bulunmaması gerekiyordu. İlacı dayayacaklardı ve uyuşacaktı. Orta kültür ve zekalı durumlarda bu hastalık 20’li yaşlarda ortaya çıkarmış. Lityum tedavisiyle başarılı olunurmuş. Fakat Nilgün bu tipte değildi. Tedavi olması. Buna ikna olması, tedaviden mutlu kalması hepsi başka bir sıkıntıydı. Münasebetiyle tedavi olmadı. Öldüğü gün bana tedaviye başlayacağına dair kelam vermişti.”
CEMAL SÜREYA’NIN, MARMARA’NIN İNTİHARINA BAKIŞI
Nilgün Marmara’nın intiharının akabinde, yakın dostlarından Cemal Süreya şu açıklamayı yaptı: “Nilgün ölmüş. Beşinci kattaki meskeninin penceresinden kendini aşağı atarak canına kıymış. Ece Ayhan söyledi. Çok değişik bir insandı Zelda. Akşamları muhakkak bir saatten sonra kişilik hatta vücut değiştiriyor üzere gelirdi bana. Yüzü alarır, bakışlarına çok hoş lakin ürkütücü bir parıltı eklenirdi. Çok da gençti. Sanırım, otuzuna değmemişti daha. Ece ile gergedan için yaptığımız söyleşide ondan kelam ettim: Bu dünyayı diğer bir hayatın bekleme salonu ya da vakit geçirme yeri olarak görüyordu. Dönüp baktığımda bir acı da buluyorum Nilgün’ün yüzünde. O vakitler görememiştim. Bugün ortaya çıkıyor.” (Günler/841.Gün)
“128 NİLGÜN MARMARA! ”
İntiharının akabinde Türk edebiyatının bir başka usta kalemi ve Marmara’nın yakın dostlarından Ece Ayhan, “Meçhul Öğrenci Anıtı” şiirinde, Marmara’nın ilkokuldaki öğrenci numarasını kastederek “Aldırma128! İntiharın parasız yatılı küçük zabit okullarında…” mısralarıyla kendisine seslendi. Cezmi Ersöz ise, Marmara‘nın vefatının akabinde “Kırk Yılda Bir Gibisin” isimli kitabı yazıp, kendisine ithaf etti. Ayrıyeten Seyhan Erözçelik, Nilgün Marmara’nın intiharının akabinde Nilgün’ün Göztaşı isimli şiiri yazdı.
NİLGÜN MARMARA’NIN YAPITLARI
Şiir
-Daktiloya Çekilmiş Şiirler (1988)
-Metinler (1990)
Günlük
-Kırmızı Kahverengi Defter (1993, Gülseli İnal tarafından hazırlandı)
-Defterler (2016)
-Kağıtlar (2017)
İnceleme
-Sylvia Plath’ın Şairliğinin İntiharı Bağlamında Tahlili (1985, Dost Körpe tarafından 20 yıl sonra Türkçeye çevrildi)
Cumhuriyet
