LGBT+ Tarihi: Hikayeleri daha çok bilinmesi gereken LGBT+ sporcular

BBC Sport

Şubat, LGBTİ+ Tarihi ayı. Bu ay nedeniyle, kendi branşlarında tarihe geçmiş fakat öyküleri fazla bilinmeyen altı LGBTİ+ atletin hayatı mercek altına alınıyor.

Bu isimler ortasında bilinen birinci İngiliz trans bayan sportmen, bir Wimbledon şampiyonu, Amerikan Futbolu Ligi oyuncusu ve kendi branşındaki yönetici kuruluşa başarılı bir biçimde meydan okuyan bir atlet de yer alıyor.

İşte kıssaları daha geniş kitlelerce bilinmesi gerektiğini düşündüğümüz altı LGBTİ+ sportmen:

İkaz: Bu makale intihar, uyuşturucu kullanımı ve cinsel suistimal üzere öteki mevzulara atıflar içerir.

1. PANAMA AL BROWN

BBC Sport

Panama Al Brown olarak daha iyi bilinen Alfonso Teofilo Brown, Latin Amerikalı birinci dünya şampiyonu boksör olma unvanını taşıyor ve kendi sıkletinde tarihin en büyük atletlerinden biri olarak kabul ediliyor.

Brown, inanılması güç bir muvaffakiyete imza atarak, mesleği boyunca nakavtla 59 dövüş kazandı ve altı yıl boyunca hafif sıklette dünya şampiyonu oldu.

Brown, 1902’de Panama’da Afrikalı ve Karayipli göçmen bir anne-babanın çocuğu olarak dünyaya geldi.

Annesi temizlikçilik yapıyordu. Babası ise Brown şimdi 13 yaşındayken hayatını kaybetti. Brown, şimdi çok gençken Panama Kanalı Bölgesi’nde çalışıyordu ve ABD askerlerinin boks yaptığını görünce bu spora başlamaya karar verdi.

Brown 20 yaşında profesyonelliğe geçti ve sonraki yıl New York’ta kendi ülkesi dışındaki birinci maçını kazandı. Daha sonra bu kente taşındı.

Brown, Amerika’da üç yıl boyunca boks yaptıktan sonra 1926’da birinci defa Paris’te maça çıktı. Bu kenti çok sevdi ve taşınmaya karar verdi.

Brown, 1929’da New York’ta 15 rauntluk bir maçın sonucunda İspanyol Gregorio Vidal’ı yenerek, Latin Amerikalı birinci dünya şampiyonu oldu. Bu zafer onu Panama’da kahramanlığa, Latin Amerika genelinde de üne kavuşturdu.

Getty Images

Brown, artık Paris’te de bilinen bir boksör olmuştu. 1929 ile 1934 yılları ortasında Avrupa’da 40 maça çıktı.

Hayatının büyük kısmını Fransa’nın başşehrinde geçirdi. Hayatına dair bilinenlere nazaran, yedi lisan konuşabiliyordu. Partilere gitmeyi sevdiği için Fransızlar tarafından da çok seviliyordu.

Kabarelerde de sahne aldı. Kimi değerli şovların dans grubunda yer aldı.

Lakin, Brown’u sevmeyenler de vardı. Brown, spor hakkında fazla bir bilgisi olmasa da menajerliği yapan Fransız muharrir Jean Cocteau ile birlikteydi.

Brown’ın cinsel yönelimine dair söylentiler yayıldıkça, maçlarına yalnızca alay etmek ve yüzüne tükürmek için gelenler olmaya başladı. Hatta bir maçın akabinde seyirciler tarafından feci biçimde dövüldü.

Bu periyotlarda sırf cinsel yönelimi değil, derisinin renginden ötürü da ırkçılığa maruz kalıyordu.

Getty Images

İkinci Dünya Savaşı başladıktan sonra New York’a döndü ve Harlem’deki kabare kulüplerinde iş bulmaya çalıştı fakat başarılı olamadı.

Tekrar boksa döndü lakin artık gücünü kaybetmişti. 1942’de kokain kullanmaktan tutuklandı ve bir yıllığına Panama’ya hudut dışı edildi.

Brown, 40’lı yaşlarında Harlem’e geri döndü ve maç başına 1 dolara boksa yeni başlayanların idman partneri olarak çalışmaya başladı.

Brown, 1951’de 48 yaşındayken tüberkülozdan öldü. Vefatının çabucak akabinde birinci etapta Harlem’deki küçük bir mezara defnedildi. Daha sonra birtakım boks tutkunları naaşının Panama’ya götürülmesi için bağış kampanyası düzenledi.

2. DUTEE CHAND

BBC Sport

1996 yılında doğan Dutee Chand, Olimpiyat Oyunları’nda 100 metre finalinde yarışa hak kazanan üçüncü, Dünya Gençlik Oyunları’nda finale ulaşan birinci Hint bayan olmayı başardı. Ayrıyeten iki Asya Oyunları gümüş madalya kazandı. Üstelik Hindistan için yarışan ve eşcinsel olduğunu açıklayan birinci atlet olma unvanına da sahip.

Chand, Odisha eyaletinin Jajpur bölgesindeki fakir bir bölge olan Chaka Gopalpur’da büyüdü. Hindistan Yüksek Mahkemesi’nin eşcinsellerin cinsel bağda bulunmasını kabahat olmaktan çıkarmasından bir yıl sonra, 2019’da eşcinsel olduğunu açıkladı. Bu açıklamasıyla sırf ailesinin değil, yaşadığı köydekilerin de yansısıyla karşılaştı.

Chand’ın babası, Times of India’ya kızının bağının “ahlaksız ve etik dışı” olduğunu ve “köylerinin prestijini yok ettiğini” söyledi.

Getty Images

Annesi de, “Bu tıp şeylere müsaade vermeyen klâsik Odia dokumacı topluluğunun üyesiyiz. Akrabalarımızın ve toplumun yüzüne nasıl bakarız” dedi.

Lakin medyanın ilgisi Chand için yeni değildi. 2014’te 18 yaşındayken testosteron düzeyleri nedeniyle Milletler Topluluğu Oyunları’ndan diskalifiye edilmişti.

800 metre koşunun efsane ismi Güney Afrikalı Caster Semenya’da da olduğu üzere, Chand’ın doğal testosteron düzeyleri erkeklerde tespit edilen seviyelerdeydi. Bu durum cinsel gelişim farklılığı (DSD) olarak biliniyor.

Chand, spor karşılaşmalarından süreksiz olarak uzaklaştırılması nedeniyle 2014 yılında Milletler Topluluğu ve Asya Oyunları’nda yarışamadı.

Memleketler arası Atletizm Federasyonu ve Memleketler arası Olimpiyat Komitesi (IOC) tarafından öngörülen “düzeltici” tedaviye (hormon baskılama tedavisi) tabi olmayı reddetti.

Getty ImagesChand Olimpiyatlar’da 100 metre yarışında yer almaya hak kazanan üçüncü Hint bayan oldu

Bundan bir yıl sonra ise Chand, bu kurallara meydan okuyan birinci atlet oldu.

Bu kere kurallar süreksiz olarak askıya alındı ve Chand da yine pistlere döndü. Semenya’nın yaptığı müracaat ise reddedildi.

Chand, 2018’de yaptığı bir açıklamada, Rio Olimpiyatları’nda Semenya ile tanıştığını ve kendisini “yakın arkadaşı” üzere hissettirdiğini anlattı.

Chand, “Bana dava hakkında endişelenmememi ve spora odaklanmamı söyledi. Savaşımın sona ermesine sevindim, fakat onunki bitmedi” dedi.

2019’da Spor Tahkim Mahkemesi (CAS) bu tartışmalı kuralın devamı lehinde karar verdi.

Bu da Semenya’nın durumunda olduğu üzere, DSD tespit edilen atletlerin 400 metre, 400 metre engelli, 800 metre ve 1500 metre yarışlarında yer almak istemeleri halinde hormon ilaçları kullanmaları gerektiği manasına geliyor.

Fakat kısa uzaklık koşucusu olan Chand bu kuraldan muaf tutuldu. Chand Semenya’ya 2015 yılında açtığı temyiz duruşmasında davasını savunan savunma grubuyla çalışmasını önerdi.

Koronavirüs salgını sırasında Chand, köyündeki insanlara yiyecek ve hijyenik ped dağıtmak üzere yardım çalışmalarında yer aldı.

Ayrıyeten köyünde bir atletizm akademisi açmayı planlıyor ve Vogue’a yaptığı açıklamada, “Koşmak isteyen öbür bir çocuğun da benim üzere çıplak ayakla koşmasını istiyorum” dedi.

2014 Milletler Topluluğu Oyunları’ndan yasaklanmasına karşın, Chand, yakın vakitte Birmingham 2022 Oyunlarında LGBT atletlerin dört elçisinden biri olarak ilan edildi.

3. ROBERTA COWELL

BBC Sport

1918 doğumlu yarış pilotu Roberta Cowell, tıpkı vakitte İkinci Dünya Savaşı sırasında savaş pilotluğu yapmış ve cinsiyet geçiş ameliyatı geçirdiği bilinen birinci İngiliz trans bayandı.

Cowell’in babası, Kraliçe İkinci Elizabeth’in babası Kral Altıncı George’un hekimi Tümgeneral Sir Ernest Marshall Cowell’dı.

Hayatının erken devirlerinde otomobillerle ve yarışlarla ilgilenmeye başladı. Biyografisin, “Bu benim varlığımın her şeyiydi ve neredeyse asıl amacıydı” dedi.

Cowell, 16 yaşında okulu bıraktı ve daha sonra İngiliz Hava Kuvvetleri’ne katıldı. Lakin savaş pilotu olma dileği birinci kademede başlangıçta uçak tutması yüzünden gerçekleşemedi.

Bunun yerine 1936’da University College London’da mühendislik okumaya başladı ve burada motor yarışlarına olan ilgisini de devam ettirdi.

Cowell, tamirci tulumu girerek Brooklands yarış pistinde otomobil servis alanlarına giriyordu. Bu uğraşı karşılık buldu ve 1939’da Antwerp Grand Prix’sinde yarıştı.

23 yaşında Cowell, yarış arabası şoförü Diana Zelma Carpenter ile evlendi ve çiftin iki kızı oldu.

İkinci Dünya Savaşı sırasında Cowell, süreksiz olarak Hava Kuvvetleri’ne döndü. 1944’te uçağı düştükten sonra yakalandı ve Alman savaş esirleri kamplarında beş ay geçirdi.

Getty Images

Cowell, savaş kamplarında tutuklu kaldığı mühlet boyunca başka mahkumlara otomotiv mühendisliği öğretti ve iki sefer kaçma teşebbüsünde bulundu, başarısız olunca hücre mahpusunda birkaç hafta geçirdi.

Cowell savaştan sonra da müsabakaya devam etti. Lakin içinde yaşadığı vücut onu giderek daha mutsuz ediyordu. 1950’de hala bir erkek olarak yaşamasına rağmen giderek daha yüksek dozlarda östrojen hormonu alıyordu.

Falloplasti (penise misal bir organ oluşturma) yaptıran birinci trans erkek olan tabip Michael Dillon ile tanıştı. Dillon, ameliyatla Cowell’ın testislerini aldı. O periyotta bu ameliyat İngiltere’de yasal değildi.

Bu, Cowell’in bir jinekologdan interseks olduğunu belirten bir evrak almasına imkan tanıdı. Böylelikle cinsiyetini bayan olarak belirten yeni bir doğum evrakı almayı başardı.

Getty ImagesCowell 1954’te Picture Post’a konuşan Cowell, pek çok ülkede dikkatleri üzerine çekmişti. Otobiyografisinde ise “Fiziksel, psikolojik# organsal ve yasal olarak” demişti

1951’de Cowell, Britanya’da vajinoplasti (penis dokusundan vajina yapımı) yaptıran birinci kişi oldu. Bu ameliyat, plastik cerrahinin kurucusu olarak kabul edilen ve daha evvel yalnızca kadavra üzerinde bu prosedürü uygulayan Sir Harold Gillies tarafından gerçekleştirildi.

Cowell, bundan sonra motor sporlarına geri döndü ve 1950’li ile 1960’lı yıllar boyunca yarışa devam etti.

Cowell, 2011 yılında 93 yaşındayken Londra’nın güneybatısında yanlız yaşadığı konutta hayatını kaybetti. Kendi isteği doğrultusunda mevti duyurulmadı. Boşanmasının akabinde on yıllardır görmediği kızları vefatından, iki yıl sonra yayımlanan bir haberle haberdar oldu.

4. FREDA DU FAUR

BBC Sport“Yeni Zelanda’da evli olmadan tırmanış yapan birinci kadındım ve bunun sonucu olarak pek çok tenkit aldım. Ta ki dağcılık topluluğunda ün kazanana kadar. Ondan sonra yaptığım her şey çok iyi karşılandı.”

1882’de Sidney’de doğan Freda du Faur, 1910’da Yeni Zelanda’nın en yüksek dağı olan Cook Dağı’na tırmanan birinci bayan Avustralyalı dağcıydı.

Du Faur, kendi kendine kaya tırmanışını öğrendiği Ku-ring-gai Chase Ulusal Parkı yakınlarında büyüdü. Hemşirelik yaptığı sırada teyzesinden kendisine miras kaldı ve bu sayede hem seyahat etmeye hem de tam vakitli olarak dağcılık yapmaya başladı.

Du Faur, Cook Dağı’na tırmanmaya hazırlığını Sidney’deki bir enstitüde yaptı. Burada daha sonra sevgilisi olacak olan antrenör Muriel Cadogan ile tanıştı.

Du Faur 3 Aralık 1910’da Peter Graham ve erkek kardeşi Alec’in rehberliğinde 3 bin 760 metre yüksekliğindeki Cook Dağı’na o devir için rekor bir müddet olan altı saatte tırmanan birinci bayan oldu.

Tırmanıştan sonra Du Faur, “Zirveye ulaştım. Kendimi çok küçük, çok yalnız hissediyorum ve dokunsan ağlayacak gibiyim” dedi.

Sonraki yıllarda, ortalarında Yeni Zelanda’nın en yüksek ikinci dağı olan Tasman ile daha sonra kendi isminin verileceği bir öbür dağ da dahil olmak üzere birçok noktaya tırmanış gerçekleştirdi.

Du Faur, 1914’te İngiltere’ye taşındı ve Cadogan ile birlikte yaşadığı Bournemouth’da Cook Dağı’na tırmanma macerasını anlattığı bir kitap yazdı.

1929’da Cadogan hudut krizi geçirdi ve Du Faur onu bir akıl hastanesine yatırmaya çalıştı.

Lakin bu süreçte her ikisi birden hastaneye yatırıldı. İkisine de ilaç verildi ve kendi istekleri dışında farklı ayrı tutuldular. O devirde erkek eşcinselliği yasadışı; lezbiyenlik ise ruhsal bir bozukluk olarak sınıflandırılıyordu.

Sonunda Cadogan Sydney’e geri gönderildi ve geri dönüş seyahati sırasında gemide intihar etti.

Cadogan’ın vefatından sonra Du Faur hastaneden taburcu edildi. Ailesiyle birlikte yaşamak için Avustralya’ya döndü, lakin kendisine gelemedi ve uzun mühlet depresyonda kaldı.

Du Faur 1935’te kendini öldürdü ve ailesi onu işaretsiz bir mezara gömdü. 2006 yılında mezarına anısına bir plaket eklendi.

Du Faur’un ismini taşıyan Freda Dağı’nın yanı sıra bugün Yeni Zelanda’da Muriel Cadogan’ın ismini verildiği bir tepe de bulunuyor.

5. JERRY SMITH

BBC Sport“Ateşle oynamak kendini yakanlar için berbattır. Geri kalan bizler içinse büyük bir keyiftir.”

1943’te Oregon’da doğan Jerry Smith, 13 dönem boyunca Amerikan Futbolu Ligi’nin (NFL) Washington Redskins’in formasını giydi. Smith, futbolu bıraktığında kendi konumunda en fazla gol atan oyuncu olma unvanını elinde tutuyordu.

43 yaşındaki AIDS nedeniyle hayatını kaybeden Smith, yaşarken eşcinsel olduğunu gizlemişti.

Smith, 1965 NFL seçmelerinin dokuzuncu çeşidinde artık Washington Football Team olarak isimlendirilen Washington Redskins tarafından seçildi. Vaktinin en iyi oyuncuları ortasında gösteriliyordu.

Smith’in oynadığı duruma ilişkin gol rekoru lakin 2003 yılında kırıldı.

Getty ImagesJerry Smith Washington’da 13 dönem forma giydi

Smith 1975’te emekli olduktan üç yıl sonra eşcinsel olduğunu açıklayan birinci NFL oyuncusu olan grup arkadaşı David Kopay ile kısa bir birliktelik yaşadı.

Kopay, otobiyografisinde Smith ile yaşadıklarını takma isim kullanarak anlattı. Smith ise Kopay ile bir daha asla konuşmadı.

Smith, bir müddetliğine erkek kardeşi eşcinsel olduğunu açıklayan NFL efsanesi Vince Lombardi’nin çalıştırdığı kadroda oynadı.

Lombardi, kadro içerisinde herkese müsamaha gösterilmesini sağlamak için büyük efor sarf etti. Smith’e cinselliğini bildiğini ve kabul ettiğini söylediği de öne sürüldü.

Ölmeden kısa bir mühlet evvel Smith şunları söyledi: “Bir insanın hayatında aradığı her kıymetli şeyi Koç Lombardi’de buldum. Bizi erkek yaptı.”

Getty Images

Kamplarda Smith’le sık sık tıpkı odayı paylaşan Owens, Smith’in endişe içinde yaşadığını ve insanların onun eşcinsel olduğunu bilmeleri halinde mesleğinin mahvolacağından telaş ettiği için bunu asla açıklayamadığını söyledi.

1986’da Smith, kendisine AIDS teşhisi konulduğunu açıklayan birinci profesyonel atlet oldu. İki ay sonra öldü.

Vefatından birkaç hafta evvel, Washington Post’a verdiği mülakatta Orta ABD’deki insanların, AIDS’e herkesin, hatta bir NFL oyuncusunun dahi yakalanabileceği gerçeğiyle yüzleşebileceğini söz etti.

6. BILL TILDEN

BBC Sport“Tenis bir spordan fazlasıdır. Bir sanattır, bale üzere. Yahut bir tiyatrodaki performans üzere. Korta çıktığımda Anna Pavlova yahut Adelina Patti üzere hissediyorum.”

1893 doğumlu Bill Tilden, üçü Wimbledon ve yedisi ABD Açık olmak üzere 10 Grand Slam şampiyonluğu kazandı.

On yıldan fazla bir müddet tenisin en kıymetli ismi oldu. Altı yıl boyunca girdiği her büyük turnuvayı bir noktada kazandı. Ayrıyeten eşcinsel olduğunu açıklayan bir sportmendi.

1929’da Tilden, tek bir Grand Slam etkinliğinde 10 finale ulaşan birinci erkek oyuncu oldu. Bu rekor, Roger Federer tarafından lakin 2017’de kırıldı.

Tilden, Philadelphia’da varlıklı bir ailenin çocuğu olarak doğdu. Küçüklüğünde tenis oynadı, lakin bu sporu ciddiye alması 20’li yaşlarının başında başladı.

22 yaşına geldiğinde, hem annesini hem babasını hem de ağabeyini kaybetmiş, ağır bir depresyon geçirmişti. Tenis onun bununla başa çıkmasına yardımcı oldu.

Tilden, 1920’de Wimbledon’u kazanan birinci ABD’li oldu. Sonraki yıl tekrar şampiyon oldu kazandı ve bunun “çok kolay” olduğunu söyledi. Bu nedenle sonraki üç rastgele bir yıl turnuvada yarışmadı.

1930 yılında 37 yaşındayken, teklerde Wimbledon şampiyonu olan en yaşlı erkek oldu. Sonraki yıl, Tilden, para kazanmak için profesyonel olarak oynamaya başladı ve 50’li yaşlarına kadar profesyonel turnuvalara devam etti.

Getty ImagesUzunluğu nedeniyle “Big Bill” lakabı takılan Tilden 1920-25 ortasında dünyanın bir numarasıydı. O periyotta üst üste altı yıl ABD şampiyonu oldu

Lakin Tilden 1946’da tutuklandı ve “bir çocuğun hata işlemesine yardımcı olmaktan” hatalı bulundu. Tilden ise tüm bu suçlamaları reddetti.

Ağır kurallı tahliye şartları altında özgür bırakıldı. Bu, beş yıl sürdü ve tenis dünyası onunla ortasına aralık koydu.

Tilden, artık özel ders vererek para kazanamaz hale gelmişti.

Tilden, 1949’da 16 yaşındaki bir otostopçunun cinsel organına dokunduğu gerekçesiyle tutuklandı ve 10 ay mahpus yattı.

Getty Images1920’de ABD spor dünyasının en kıymetli figürlerinden biri olan Tilden, eşcinselliğini açıkça yaşıyordu

Giydiği kararlara karşın, 1950 yılında mahpustan çıktıktan birkaç hafta sonra Associated Press tarafından yapılan bir ankette Tilden, oybirliğiyle 20’nci yüzyılın birinci 50 yılının en büyük tenisçisi seçildi.

Tilden, daha sonraki devirde New York’taki bir otelin bir süit odasında yaşadığı yaşadı. Brodway oyunlarının yapımcılığını yaptı ve başrollerinde oynadı.

Daha sonra kamusal hayattan silindi ve 1953’te 60 yaşında kalp rahatsızlığı nedeniyle hayatını yitirdi.

Cumhuriyet