Ferhangi Şeyler oyunuyla tiyatro sahnesinin senelerce tozunu yutan, Türk tiyatro, sinema ve televizyon oyuncusu; roman, deneme, günlük, televizyon dizisi ve sinema senaryoları müellifi, şair ve Ortaoyuncular tiyatro topluluğunun kurucusu Ferhan Şensoy doğum gününde unutulmadı. Tiyatronun üstadı olarak kabul edilen Şensoy, hem kendi devrini hem de kendinden sonraki sanatkarları etkileyerek Türk Tiyatrosu’nda kendine has bir yer edindi.
20 YAŞINDA PROFESYONEL OYUNCULUĞA BAŞLADI
1951’de Samsun’un Çarşamba ilçesinde doğan Ferhan Şensoy’un annesi Müjgan Şensoy ilkokul öğretmeni, babası Yusuf Cemil Şensoy ise tüccar ve o devir Çarşamba belediye lideriydi. Birinci hikaye ve şiirleri Yeni Ufuklar ve Soyut mecmualarında 1969 yılında yayımlanan Şensoy’un, yazdığı skeçler de Devekuşu Kabare’de 1970 yılında oynanmaya başladı. Galatasaray Lisesi’nde de bir müddet okuyan Şensoy, 1970 yılında Çarşamba Lisesi’nden mezun oldu.
1971 yılında Küme Oyuncuları çatısında birinci profesyonel oyunculuk tecrübesini yaşayan Şensoy, 1972-1975 yılları ortasında Fransa ve Kanada’da tiyatro eğitimine ve çalışmalarına Jerome Savary, Andre-Louis Perinetti üzere isimlerle devam ederken Montreal’de Ce Fou De Gogol isimli oyunuyla 1975’te En Uygun Yabancı Muharrir mükafatını aldı. Yeniden Montreal’de Theatre De Quatre – Sous’da da, direktörlüğünü yaptığı, Harem Qui Rit isimli müzikalde oynadı. Birebir yıl Türkiye’ye döndü. Türkiye’ye dönmesinin akabinde, 1976’da Ali Poyrazoğlu Tiyatrosu’nda, müellifliğini da yaptığı Dur Konuşma Sus Söyleme isimli oyunda rol alan Şensoy, Türk Muharrirleri Tiyatrosu’nda da oyunculuk ve direktörlük yaptı. Birebir sene birinci televizyon skeçlerini yazmaya başlayan Şensoy, Ali Poyrazoğlu’yla bir arada rol aldığı bu skeçlerin birinde, bir garson rolüyle birinci sefer televizyona çıktı. Nisa Serezli – Tolga Aşkıner Tiyatrosu’nda oyunculuk yapan Şensoy, tekrar 1976 yılı içinde, TRT’ye ve Devekuşu Kabare Tiyatrosu’nda çeşitli skeçler yazdı.
DİZİSİ TRT’DE YASAKLANDI
1978’de, birinci kitabı Yararı Yokuşu’nun yayınlanmasının akabinde, direktörlüğünü Temel Gürsu’nun yaptığı Kızını Dövmeyen Dizini Döver ile birinci sefer bir sinema çalışması yapan Şensoy, birebir yıl Mete İnselel ile Anyamanya Kumpanya Tiyatrosu’nu kurdu ve kendi yapıtı olan, İdi Amin Avantadan Lavanta oyununda rol aldı ve direktörlük yaptı. Tekrar 1978’de, yazdığı Bizim Sınıf isimli televizyon dizisi ikinci kısımdan sonra öğretmenlerin manevi şahsiyetini tezyif ettiği gerekçesiyle TRT’de yasaklandı. Daha sonra Bizim Sınıf, Ali Poyrazoğlu Tiyatrosu’nda sahnelenecekti. Oyuncu olarak katıldığı Evdekiler ve Giyim Kuşam Dünyası televizyon dizileri de yayından kaldırıldı. O sene, Anyamanya Kumpanya’dan ayrılan Şensoy, daha sonra Ayfer Feray Tiyatrosu’na geçti ve oyunculuğa burada devam etti.
1979’da TRT’de, kendi yazdığı Sizin Dershane dizisinde oyunculuk yapan Şensoy, Ayfer Feray Tiyatrosu’nda da yeniden kendi yazıp yönettiği ve müziklerini yaptığı Hayrola Karyola oyununda rol aldı. Stardust Gece Kulübü’nde, yazdığı Dedikodu Gösteri isimli bir kabare gösterisini, Adile Naşit, Perran Kutman, Pakize Suda, Sevda Karaca ve İstanbul Gelişim Orkestrası’yla sahneleyen Şensoy, tıpkı kulüpte, Arda Uskan’ın yazıp, Fuat Güner’in müziklerini yaptığı Kukla ve Kuklacı Kabare şovlarında rol aldı.
‘ORTAOYUNCULAR’ İSMİYLE KENDİ TİYATROSUNU KURDU
1980 yılında Ortaoyuncular ismiyle, kendi tiyatrosunu kurdu. 14 Mart 1980’de Harbiye’de, Yapı Sanayi Merkezi Salonu’nda birinci sefer perdelerini açan ve günümüze dek 50’yi aşkın oyunun oynandığı Ortaoyuncular’ın bünyesinde, ayrıyeten Nöbetçi Tiyatro isimli bir gençlik kümesi kurarak, yeni tiyatro sanatkarlarının yetiştirilmesine katkıda bulundu.
Şahları da Vururlar oyununda direktör ve oyuncu olarak yer alan Şensoy’un, Fuat Güner’le birlikte müziklerini de yaptığı oyunu, Avni Dilligil Heyet Özel Mükafatı ve Dergi-13’ün, En Başarılı Oyun Ödülü’ne layık görüldü. Kenter Tiyatrosu’nda dört haftalık şovdan sonra, Ortaoyuncular, Şahları da Vururlar’ı, 10 Kasım 1980’de taşındıkları Beyoğlu’ndaki Küçük Sahne’de sahnelemeye devam etti. 1981’de, Parasız Yaşamak Pahalı’yı yazan ve Kahraman Bakkal Süpermarkete Karşı oyununu yazan ve yöneten Şensoy, Fuat Güner ve Özkan Uğur’un müziklerini yaptığı oyunda, Zeliha Berksoy’la bir arada rol aldı. Şahları da Vururlar, oyunun şovları sürerken, Ortaoyuncular Yayınları’nın birinci kitabı olarak yayımlandı.
Şensoy, Küçük Sahne’nin 30. yılı hasebiyle, Suzan Uztan ve Mücap Ofluoğlu’nu Ortaoyuncular’a konuk ederek, Aleksiev Arbuzov’un Eski Moda Komedya’sında oynadı. Ofluoğlu’nun sahneye koyduğu oyunun dekorunu yapan Şensoy’un oyundaki performansı kendisine, Tiyatro-81’in, En Yeterli Erkek Oyuncu Ödülü’nü getirdi. 1982’de, Afitap’ın Kocası İstanbul kitabının yayımlanmasının akabinde, Nöbetçi Tiyatro (Nöbetçi Oyuncular)’da Friedrich Dürrenmatt’ın Büyük Romülüs oyununu, En Büyük Romülüs Diğer Büyük Yok ismiyle sahneye koydu. Ayrıyeten kendi yapıtı Kiralık Oyun’u yönetti, oyunun müziklerini yaptı ve rol aldı.
1983’te, Harbiye Orduevi’nde askere alınan Şensoy, Çorlu’nun Ulaş köyüne asker olarak gitti. Bertolt Brecht’in, 7 şiirinden yola çıkarak yazdığı Anna’nın Yedi Ana Günahı’nı yöneten Şensoy, Fırıncı Şükrü, Meczup Vahap, Nuri ve Ötekiler oyununu yazdı ve yönetti. 1984’te, Nöbetçi Tiyatro’da, Afitap’ın Kocası İstanbul’u sahnelemesinin akabinde, İstanbul’u Satıyorum oyununu yazan Şensoy, askerliği bitince Şahları da Vururlar’la tekrar sahneye çıkmaya başladı. O sene kendi yazdığı Köşedönücü isimli televizyon dizisinde oynayan Şensoy, tekrar yazıp yönettiği ve müziklerini yaptığı, Hayrola Karyola oyununda sahneyi, Nurhan Damcıoğlu ile paylaştı. 1985’te, Aristofanes’ten Eşek Arıları’nı tekrar yazan Şensoy, oynadığı oyunu yönetirken, Köşedönücü sinemasının senaryosunu yazdı ve yönettiği sinemada oynadı. Daha sonra, Nöbetçi Tiyatro’da bir Anton Çehov kurgusu olan, Çehov’lardan Bir Demet’i sahneye koydu.
1986 yılında yayınlanan Gündeste kitabının akabinde, Karl Valentin’in skeçleri ve hayatından yazdığı ve yönettiği, İçinden Tramvay Geçen Müzik oyununda, sahneyi Hümeyra ve Küme Gündoğarken ile paylaştı. Tıpkı sene, yazdığı Şey Beyefendi televizyon dizisinde de oynayan Şensoy, Parasız Yaşamak Kıymetli isimli oyununu sinema senaryosu olarak tekrar yazdı ve direktörlüğünü yaptığı sineması çekti. Senaryosunu yazıp oynadığı, Bir Bilen sinemasını de yöneten Şensoy’un o sene, Ayna Merdiven isimli bir kitabı daha yayımlandı.
MUZIR MÜZİKAL’İ YÜZÜNDEN MAHPUS CEZASI ALDI
1986’da yazıp yönettiği Muzır Müzikal isimli müzikal, reaksiyon ile karşılaştı. 7 Şubat 1987 günü oyunun 77. gösterisinden sonra, sahnelendiği Şan Tiyatrosu kuşkulu bir biçimde yandı. Küme Lokomotif, Derya Baykal, Bülent Kayabaş, Sevil Üstekin ve Tarık Pabuçcuoğlu’nun sahne aldığı oyun yüzünden mahkemeye verilen Şensoy, 21 gün mahpus cezasına çarptırıldı. Muzır Müzikal’in son bulmasının akabinde tek kişilik bir şov olan Ferhangi Şeyler’de oynamaya başlayan Şensoy, daha sonra Varsayalım İsmail isimli yazıp yönettiği televizyon dizisindeki performansıyla, Nokta’nın Doruktakiler ödülünün sahibi oldu. 1988’de, kendisine Ulvi Uraz Mükafatı ve Sanat Kurumu Ödülü’nü getiren, İstanbul’u Satıyorum oyununu tekrar yazdı ve müziklerini yaptı. Münir Özkul ve Erol Günaydın’ın iştirakiyle oynanan oyunun idaresini de üstlendi. Düşbükü kitabını yayımladı.
İstanbul Kent Tiyatrosu’nda, Haldun Taner’in Keşanlı Ali Destanı’nı sahneye koyan Şensoy, o sene, Anca Visdey’in Don Juan ile Madonna oyununu Fransızca’dan çevirdi. Yönettiği oyunda, oyuncu Derya Baykal’la sahneyi paylaşan Şensoy, daha sonra Baykal’la hayatını birleştirdi. Bu evlilikten Müjgan Ferhan (1989) ve Neriman Derya (1990) isminde iki kızı oldu. 1988 yılında Soyut Padişah’ı yazan Şensoy, 1989’da oyununu yönetti ve rol aldı. İstanbul’u Satıyorum ve Ferhangi Şeyler şovları sürerken; Avni Dilligil Mükafatı, İsmail Dümbüllü Mükafatı, Nasrettin Hoca Mizah Mükafatı, Kültür Bakanlığı Heyet Özel Mükafatı, Hey Girl Mecmuası Yılın Oskarları üzere mükafatların sahibi oldu.
KAVUĞU MÜNİR ÖZKUL’DAN DEVRALDI
1989’da Kel Hasan Efendi’den günümüze gelen Ortaoyuncuları Kavuğu’nu Münir Özkul’dan devralan Şensoy, tarihî Ses Opereti’ni onardı ve Ses 1885 ismiyle açtı. Sahnenin onarılmasının akabinde Ortaoyuncular, Soyut Padişah’ı oynadıkları Küçük Sahne’den Ses 1885’e taşındılar. Tıpkı yıl, direktörlüğünü Yavuz Özkan’ın yaptığı Büyük Yalnızlık sinemasında Sezen Aksu ile birlikte oynadı. 1990’da, Pierre Henri Cami’nin ömrü ve yapıtlarından yola çıkarak yazdığı Yorgun Matador’u yönetti.
1991 yılında, Ünye’li amatör muharrir Cihan Öksüz’ün skeçlerinden oluşturduğu, Aşkımızın Gemisi Fındık Kabuğu oyununda direktörlük ve oyunculuk yapan Şensoy’un İstanbul’u Satıyorum isimli yapıtı, Tomris Uyar tarafından İngilizce’ye çevrildi. Tıpkı sene, Güle Güle Godot’yu ve Show TV için yaptığı, Varsayalım İsmail dizisini yine yazan Şensoy, yayımlanan Kahraman Bakkal Süpermarkete Karşı kitabı ile bir kere daha Nokta Dergisi’nin Doruktakiler Ödülü’nü kazandı. 1992’de, İngilizce Bilmeden Hepinizi I Love You kitabı yayımlandı. Yazdığı ve yönettiği, Fikret Kızılok’un müziğini yaptığı, Köhne Bizans Operası’nda oynadı.
2002’de, Ortaoyuncular’la sahneyi paylaştığı, Kahraman Osman isimli oyununu yazan Şensoy, Rum Memet isimli hikaye kitabının yayımlandığı 2002 yılının Kasım ayında, Biri Bizi Dikizliyor isimli oyunu yazdı. Ortaoyuncular’la birlikte oynadığı oyunun dekor ve kostümünün dizaynını da yapan Şensoy, o sene Sanat Kurumu En Uygun Muharrir Mükafatı ve Afife Jale – Muhsin Ertuğrul Ödülü’nün sahibi oldu. Şensoy’un, İngilizce Bilmeden Hepinizi I Love You isimli kitabı, Nicole Gagnon tarafından Fransızcaya çevrilerek, Montreal’de Fransızca – Türkçe olarak, Bizim Anadolu Dergisi’nde, kesimler hâlinde yayımlandı. Ferhangi Şeyler, Amsterdam ve Rotterdam’da da sahnelenerek, 1495. gösterisine ulaşırken, Felek Bir Gün Salakken isimli yapıtı de, 496. gösterisine ulaştı.
2009’da 2019 – Bilimsiz, Kurgusal Güldürü oyununu yazdı, yönetti, dekoru, giysileri ve müziği hazırladı. Oyun 24 Ocak’ta Ortaoyuncular ile sahnelenmeye başladı. 2009 yılında, “Yılın En Âlâ Yapım”, “En Yeterli Yönetmen” ve “En Yeterli Erkek Oyuncu” kollarında 34. İsmet Küntay Tiyatro Ödülleri’nin sahibi Ses 1885-Ortaoyuncular’ın 2019 oyunuyla Ferhan Şensoy oldu.
2010’da Ruhundan Tramvay Geçen Adam ve İşsizler Cennete Sarfiyat oyunlarını yazan Şensoy, bu oyunları yönetti, giysi ve dekorunu yapıp Ortaoyuncular ile sahneledi. 2011 yılında Aydınlık gazetesinde haftalık köşe yazıları yazmaya başladı. Prömiyeri 15 Mart 2012’de yapılan Nasri Hoca ve Muhalif Eşeği oyununu yazdı, yönetti ve Ortaoyuncular’la sahneye koydu. Sırasıyla 2012 yılında Başkaldıran KurşuNkalem kitabı, 2015 yılında Kedittin Direniş kitabı ve en son 1 Kasım 2019 tarihinde Gecedeste kitabı Ortaoyuncular Yayınları tarafından yayımlandı.
MÜKAFATLARI
1975 Montreal – En Yeterli Yabancı Müellif (Ce Fou De Gogol)
1980 Avni Dilligil – Heyet Özel Mükafatı (Şahları Da Vururlar)
1981 Tiyatro-81 – En Uygun Erkek Oyuncu (Eski Moda Komedya)
1987 Nokta Mecmuası Doruktakiler (Muzır Müzikal)
1988 Ulvi Uraz Mükafatı (İstanbul’u Satıyorum)
1988 Sanat Kurumu Mükafatı (İstanbul’u Satıyorum)
1989 Avni Dilligil Mükafatı (İstanbul’u Satıyorum)
1989 İsmail Dümbüllü Mükafatı
1989 Nasrettin Hoca Mizah Mükafatı
1989 Kültür Bakanlığı Heyet Özel Mükafatı
1991 Nokta Mecmuası Doruktakiler (Kahraman Bakkal Süpermarkete Karşı kitabı ile)
1993 Avni Dilligil – En Özgün Oyun (Şu Gogol Delisi)
1993 Altın Objektif Mükafatı
1994 İsmail Dümbüllü Mükafatı (Seyircili Seyir Defteri ve Kırkambar-Gece Tiyatrosu kabare gösterisi
1995 Kültür Bakanlığı – En Uygun Topluluk
1997 En Başarılı İletişimciler Mükafatı – En Güzel Deneme Muharriri
2000 Avni Dilligil – En Güzel Direktör (Fişne Pahçesu – Çehov Lazdur Laz Kalacaktur)
2001 Avni Dilligil – En Düzgün Muharrir (Sahibinden Satılık Birinci El Ortaoyunu)
2001 Unima Klasik Türk Tiyatrosu’na Hizmet Mükafatı
2002 Sanat Kurumu – En Düzgün Müellif
2002 Afife Jale – Muhsin Ertuğrul Mükafatı
2004 Türsak Onur Mükafatı (Pardon)
2004 Nokta Mecmuası Doruktakiler
2005 Deneme Sahnesi – En Yeterli Erkek Oyuncu
2005 Nasrettin Hoca Altın Eşek Gülmece Mükafatı
2006 Mizah Üretenler Derneği – En Güzel Senaryo (Pardon)
2007 İsmet Küntay Mükafatı – En Güzel Oyun Muharriri (Fername)
2007 Altın Sayfa Son Beş Yılın En Düzgün Mizah Kitabı (Elveda SSK)
2009 İsmet Küntay Mükafatları – En Yeterli Üretim, En Düzgün Direktör, En Güzel Erkek Oyuncu (2019)
2009 İTÜ En Güzelleri Seçiyor – En Düzgün Erkek Oyuncu Mükafatı, En Güzel Tiyatro Oyunu Mükafatı (2019)
2010 Yıldız Teknik Üniversitesi Yılın Yıldızları-En Âlâ Erkek Oyuncu Mükafatı (Fername)
2011 İstanbul Mizah Tiyatrosu Ustalara Onur Mükafatı
2011 Terakki Vakfı Onur Mükafatı
2011 Karadeniz Vakfı – Tiyatro En Yeterli Erkek Oyuncu Mükafatı
2012 İsmet Küntay Tiyatro Mükafatları – En Düzgün Üretim (Nasri Hoca ve Muhalif Eşeği)
2016 Tiyatro Eleştirmenleri Birliği Mükafatları – Onur Mükafatı
21. Sadri Alışık Tiyatro ve Sinema Oyuncu Mükafatları Onur Mükafatı
KİTAPLARI
Dündeste, 2020
Gecedeste, 2019
Kedittin Direniş, 2015
Başkaldıran KurşuNkalem, 2012
FerhAntoloji, 2011
Seçme Sapan Şeyler, 2010
Karagöz ile Boşverin Beni, 2008
Elveda SSK, 2005
Hacı Komünist, 2005
Eşeğin Fikri, 2005
Rum Memet, 2002
Kalemimin Sapını Gülle Donattım, 2001
Haldun Taner Kabare, 2000
Denememeler, 1998
Falınızda Ronesans Var, 1998
Düşbükü, 1997
Oteller Kitabı, 1996
Ayna Merdiven, 1996
İngilizce Bilmeden Hepinizi I Love You, 1994
Güle Güle Godot, 1993
Kahraman Bakkal Süpermarkete Karşı, 1991
Gündeste, 1985
Afitap’ın Kocası İstanbul, 1982
Şahları da Vururlar, 1981
Çıkarı Yokuşu, 1977
OYUNLARI
Nereye de Gidiyor Lan Bu Gemi? (Prömiyer: 10 Şubat 2017)
Masal Müfettişi (Prömiyer: 22 Şubat 2013-…)
Nasri Hoca ve Muhalif Eşeği (Prömiyer: 15 Mart 2012-…)
İşsizler Cennete Masraf (Prömiyer 2010-…)
Ruhundan Tramvay Gecen Adam (2010-2011) Karl Valentin, Ferhan Şensoy
2019 – Bilimsiz, Kurgusal Güldürü 2009-2010) (prömiyeri: 24 Ocak 2009, Cumartesi 20.00)
Boşgezen ve Kalfası (2008-2009)
Fername 2007-2009
Berbat Çocuk 2007 – Ali Çatalbaş
Aşkımızın Son Durağı 2006
Kiralık Oyun 2005
Uzun Donlu Kişot 31 Mart 2004-2005
Beni Ben mi Delirttim? 24 Ekim 2003
Biri Bizi Dikizliyor 2002-2003
Kahraman Osman 2002-2003
Kökü Bitti Zıkkım Zulada 29 Kasım 2001-2002
Sahibinden Satılık 1. El Ortaoyunu 9 Şubat 2001-2002
Fişne Pahçesu 2000-2002
Şu An Mutfaktayım 12 Mart 1999-2000
Parasız Yaşamak Kıymetli 14 Ocak 1999-2000
Çok Tuhaf Soruşturma 13 Mart 1998-2000
Haldun Taner Kabare 1997-1998 – Haldun Taner
Aptallara Hoş Gelen Televizyon Dizileri 1996 – Anca Visdei, Ferhan Şensoy
Felek Bir Gün Salakken 1995
Üç Kurşunluk Opera 1995-1996
Şu Gogol Meczubu 1994-1996
Kırkambar-Gece Tiyatrosu 1994
Seyircili Seyir Defteri 1994-1995
Köhne Bizans Operası 1993
Parasız Yaşamak Değerli 1993
Güle Güle Godot 1992-1993
Aşkımızın Gemisi Fındık Kabuğu 1991 – Cihan Öksüz
Yorgun Matador 1990-1991 – Pierre-Henry Cami
Kahraman bakkal süpermarkete karşı 1990-1991
Soyut Padişah 1989-1990
Don Juan ile Madonna 1988-1989 Anca Vısdeı
Ferhangi Şeyler 1987-…(sürüyor)
Keşanlı Ali Destanı 1986 – Haldun Taner, Direktör: Ferhan Şensoy (İstanbul Kent Tiyatroları)
İçinden Tramvay Geçen Müzik 1986 – Karl Valentin, Ferhan Şensoy
Muzır Müzikal 1986
Eşek Arıları 1986 – Aristophanes
Hayrola Karyola 1985-1986
Fırıncı Şükrü, Mecnun Vahap, Nuri ve ötekiler 1983
Kiralık Oyun 1983
Eski Moda Komedya 1983 – Aleksiev Arbuzov
Anna’nın 7 Günahı 1983-1984 – Bertolt Brecht
En Büyük Romülüs Öbür Büyük Yok 1982 – Friedrich Dürrenmatt, Ferhan Şensoy
Kahraman Bakkal Süpermarkete Karşı 1981-1983 Gurur
İstanbul’u Satıyorum 1980-1985
Şahları da Vururlar 1980-1985
Dedikodu Gösteri 1979 (kabare gösterisi)
Kukla 1979 (kabare gösterisi)
Kuklacı 1979 (kabare gösterisi)
Dur Konuşma Sus Söyleme 1976
Ce Fou De Gogol 1975
Harem Qui Rit 1975
SİNEMALARI
Muhalif Başkan-(2013)
Son Ders: Aşk ve Üniversite – Saffet Ercan Hoca (2008)
Pardon – İbrahim (2004) (Şensoy’un senaryosu)
Baht Kapıyı Kırınca – Presidente Carlos ve Kuddusi Yurdum (2004)
Büyük Yalnızlık (1989)
Bir Bilen (1986)
Parasız Yaşamak Kıymetli (1986)
Köşedönücü – Köşedönücü (1985)
Kızını Dövmeyen Dizini Döver (1977)
Aşk Dediğin Laf Değildir (1976)
TELEVİZYON DİZİLERİ
İşler Güçler – Final kısmı (2013)
Boşgezen ve Kalfası – Boşgezen (1995)
Varsayalım İsmail – İsmail (1991)
Şey Beyefendi – (1986)
Köşe Dönücü – Köşedönücü (1984)
Sizin Dersane – Adnan Pazarlama (1979)
Evdekiler (1978)
Giyim Kuşam Dünyası (1978)
Bizim Sınıf (1978)
Caniko (1976)
TELEVİZYON SİNEMASI
Aktör Eskisi (2004)
Cumhuriyet
