Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Merkez Bankası Lideri Murat Uysal’ı misyondan alması, Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın istifasını kabulunden sonra TL’deki erimeyi durdurmak için başlatmayı amaçladığı “yeni iktisat dönemi”ni vurgusu, mali piyasalarda ve iş dünyasında olumlu hava yarattı.
Lakin Erdoğan’ın bu “yeni”yi tanım ederken kulladığı “Yaşadığımız kritik periyodun ruhuna uygun halde, gerekiyorsa devlet ve millet olarak fedakârlık yapmaktan, acı da olsa hakikat reçeteleri uygulamaktan kaçınmayacağız” kelamları, Türkiye’nin geçmiş deneyimlerine bakıldığında bilhassa emeğiyle geçinen ücretlilerde büyük bir tedirginlik yarattı. Zira “acı reçete”nin faturasını Türkiye’de daima işçiler ödedi. Üstüne üstlük bu kere acı reçeteye hem ülke hem halk olarak çok borçlu giriyoruz. İşte birkaç örnek:
3.5 MİLYON KİŞİ BATIK
* TBB Risk Merkezi’nin eylül sonu prestijiyle yayımladığı datalara nazaran 33 milyon 643 bin kişinin 836.8 milyar lira kişisel kredi borcu var. Geçen yılın birebir ayında kişi sayısı 31 milyon 375 bin, borç ölçüsü 572.1 milyar liraydı. Ortalama borç da 18 bin 235 liradan 24 bin 874 liraya çıktı. Tasfiye edilecek toplam kişisel kredi (batık kredi) ölçüsü ise 22.7 milyar lira.
* Bu kapsamda konut kredisi borcu olan 2 milyon 459 binden 2 milyon 637 bine, muhtaçlık kredisi borcu olan 24 milyon 884 binden 27 milyon 795 bin şahsa çıkarken taşıt kredisi borcu olan 491 binden 425 bin bireye indi.
* Sayıları 26 milyondan 26.9 milyona çıkan kredi kartı sahibi bireylerin ise 133.1 milyar lira kredi kartı borcu var. Ortalama kredi kartı borcu da son bir yılda 4 bin 482 liradan 4 bin 949 liraya ulaştı.
* Yeniden datalara nazaran eylül sonu prestijiyle ödenmemiş ferdi kredi ve kredi kartı borcu olan kişi sayısı da 3 milyon 497 bin 886. Üstelik Covid-19 salgınının ekonomik tesirlerini azaltmak emeliyle bu tıp batık kredilerin bildirilmesiyle ilgili müddetler değiştirildiği için gerçek bilgiler şimdi tam olarak bilinmiyor.
ÇEK-SENET KARIŞIK
* Ekonomik krize eklenen salgın nedeniyle küçülen ticaret ve farklı ödeme kanalları kullanımını azaltsa da çek-senette de problemler devam ediyor. Yılın birinci 10 ayında 23 bin 987 tekil kişinin 11.1 milyar liralık 169 bin 874 adet çekine karşılıksız süreci yapıldı. Protesto olan senet sayısı ise birinci 9 ayda 459 bin 146 adet olurken bunları meblağı 8.6 milyar lirayı geçti.
* Öte yandan BETAM’ın araştırmasına nazaran şubattan eylül ayına ortalama ferdî gelir yüzde 4.6 azalırken hanelerin yüzde 42.7’nin borçları arttı.
Cumhuriyet
