Afganistan ve Pakistan’dan göçmenlerin çıktığı yol, bazen cinayet bazen facia ile sonuçlandı

Afganistan başta olmak üzere, İran, Pakistan, Bangladeş üzere ülkelerden çok sayıda sistemsiz göçmen, yeni bir ömür umuduyla yola çıkıyor.

Uzun yıllardır süren bu umut göçü, ABD ve NATO askerlerinin büyük bir kısmını Afganistan’dan çekmesinin akabinde Taliban’ın ülkedeki süratli ilerleyişi ile son günlerde daha çok arttı. Ülkenin yüzde 85’ini denetim altına aldığını açıklayan Taliban’ın dehşetiyle açlığı ve vefatı dahi göze alan Afgan göçmenler, binlerce kilometreyi bin bir zorlukla aşarak ülkemize ulaşıyor. Van üzerinden kaçak yollarla gelen göçmenlerin umutları, hayatları üzere bazen karada trafik kazasıyla, bazen denizde, gölde tekne faciasıyla bazen de çadırda, barakada yangın üzere trajik olaylarla sonlanıyor. Göçmenlerin durumuna ait gazetemize değerlendirmelerde bulunan kentteki sivil toplum kuruluşu, dernek temsilcileri ve sağlıkçılar, “Kazaların en büyük nedeni, devletin sığınmacılar için tahlile dönük bir siyasetinin, yol haritasının olmamasıdır. Taliban’ın ülkenin büyük çoğunluğunu denetim altına aldığı bugünlerin tesiriyle önümüzdeki haftalarda daha ağır bir göç akışını göreceğiz. Ve bununla birlikte çok büyük hak ihlalleri yaşanabilir” ihtarını yaptı.

‘MÜHENDİS DE VAR, HUKUKÇU DA’

– Van’da bir hastanede sıhhat çalışanı olan ve sığınmacılar için toplumsal sorumluluk çalışmaları yürüten U.K.: Bir minibüs dolusu insanın acilde önümüze konulduğu oluyor. Bir değil, iki değil… Yıllardır bu türlü. Lisanlarını bilmiyoruz. Gelenlerin kimi mühendis, kimi hukukçu. Van’da kırsaldaki çobanların birçok Afgan. İnsan, o sığınmacılarla empati kurmaya çekiniyor. İnsanın tüylerini ürperten gerçekler oluyor. Ellerinde hiçbir şey yok, ne yemek ne su. Kimisinin ayağında bir ayakkabı bile yok. Bence birden fazla gerçek kazalar değil. Süslenmiş şeylerdir. Dur ihtarına uymayan şofördür yahut göçmeni getiren kişi, “Zaten paralarını aldım, ben ne yapacağım” diyerek sorumluluğu almak istemeyerek aracı bir yere sürüklüyordur. Kangren olmuş bir sorun. Bu yalnızca Türkiye’yi ilgilendiren bir şey değil. Milletlerarası bir siyaset ile Afganistan’da barış sağlanırsa bu akış durdurulabilir.

‘BÜYÜK HAK İHLALLERİ YAŞANABİLİR’

– Van İHD Şube Lideri Mehmet Karataş: Kazaların en büyük nedeni, devletin sığınmacılar için tahlile dönük bir siyasetinin, yol haritasının olmamasıdır. Ahır tipi çok berbat ortamda kalıyorlar. Bir ekmeğe 10 TL verdikleri oluyor. Taliban’ın ülkenin büyük çoğunluğunu denetim altına aldığı bugünlerin tesiriyle önümüzdeki haftalarda daha ağır bir göç akışını göreceğiz. Ve bununla birlikte çok büyük hak ihlalleri yaşanabilir.

– Tatvan’ın bir köyünde yaşayan Mamed Demirkol: Öğretmenim ve yıllardır atama bekliyorum. Birçok sorun yaşıyorum. Ben de göç yoluna düşmeyi düşünüyordum fakat bu insanların halini gördükten sonra cüret edemiyorum. Bir kezinde birkaç sığınmacıya konut tavır, birkaçını meskenime de almıştım. İmkânlarım doğrultusunda köyümün etrafına gelen sığınmacıya yemek veriyorum.

‘16 KİŞİLİK MİNİBÜSE 90 KİŞİ DOLDURUYORLAR’

– Van Barosu Göç ve İltica Komitesi Lideri avukat Jindar Uçar: BM’nin 2018’de mahallî ofislerini kapatmasıyla sığınmacı vefatlarında önemli bir artış oldu. Neredeyse her yıl Van’da 100’e yakın sığınmacı yollarda hayatını kaybediyor. Bu göçmen kaçakçılarının insanlık onuruna yakışmayacak halde işlediği bir ‘Göçmen kaçakçılığı’ hatasıdır. 15+1 olan minibüslerin koltukları sökülerek araca 80-90 kişi sığdırılıyor. İnsanları araçlara bu halde sıkıştıranlar, hataların ve faillerin tespiti üzerine adil ve aktif bir soruşturma yürütmeyenler ile düşük cezalarla belgeleri kapatan yargı da bu facialardan sorumludur. Ne yazık ki bu “kaza” ne birinci ne de son olacak. Bu insanların sığınması için “makul münasebetlerinin ne olduğu, geri gönderildiğinde karşılaşacakları hayat hakkı ihlalleri nedir” sorularının hiçbiri değerlendirmeden, bir müracaatlarının olup olmadığı araştırılmadan hudut dışı ediliyor.

Ve birçok sığınmacının, gönderilen ülkede, mahpus cezasına, makûs muameleye maruz kaldığına şahit olduk. Yönetimin ihmalleri, yargıdaki cezasızlık siyasetleri günbegün yaşananlara yol açıyor ve göçmen kaçakçılarını cesaretlendiriyor. Büyük bir finans ağı haline gelmiş durumda. Doğu ülkelerinden Avrupa’ya uzanan bir tertip oluşturulmuş.

‘KURTLARA YEM OLANLAR’

Sığınmacılar için toplumsal sorumluluk çalışmaları yapan Sinan Kıranşal: Kaçakçıların eski araçları kullanması da kazalara neden oluyor. “Araba yakalansa da bir şey olmaz” diyorlar. TIR’lara yüzlerce kişi konularak Ankara’ya, İstanbul’a kadar kapatıyorlar.

Afganistan’dan Türkiye’ye kadar ortalama her birinden bin dolar alınıyor. Hayvan yerine bile koymuyorlar. Haftalarca yıkanmayanlar var. Hiçbir ilin resmi yetkilisi bu insanlara karışmıyor. Zira kim ilgilenirse bu insanların sorumlulukları onlara kalıyor.

Bir umutla yola çıkıyorlar, feci bir formda can veriyorlar. Hastalanıp yollarda kalanlar, yolları kesilenler, hudutta tarananlar, kurtlara yem olanlar oluyor.

Cumhuriyet