Birden fazla insanın kimi şeylere karşı dehşet yaşadığı bir gerçek olsa da, bu endişeler vakit zaman şahısların günlük hayatını etkileyecek derecede olabiliyor.
Şahısların ömür kalitesini bozan endişelerden biri de, ‘alan korkusu’ olarak isimlendirilen Agorafobi. Agorafobi; bir alana sıkışmış hissi yaratan, utanılacak bir duruma düşecekmiş üzere düşündüren ve insanları panikletip, onlara bulunduğu ortamdan çıkamayıp, kaçamayacakmış hissi veren bir anksiyete bozukluğu olarak tanımlanıyor.
Tıpkı vakitte denetimi kaybedip delirecekmiş üzere, kalp krizi geçirecek hatta ölecekmiş üzere fikirlere de sebep oluyor. Kişi bu hale geldiğinde kimsenin kendisine yardım edemeyeceğini düşünürken, bu fikirle birlikte ya meskenden dahi çıkmak istemiyor ya da yanında güvendiği birinin varlığını istiyor.
Agorafobi en fazla panik bozuklukla birlikte görülse de, birebir aynı manaya gelmiyor. İki hastalığın da birçok belirtisi birbiriyle örtüşse de, panik bozukluk kendini ataklarla gösteriyor. Bu atakların yeri ve vakti aşikâr olmayabiliyor. Ama agorafobide bilhassa bir alan olması gerekiyor. Bu alanlar spesifik olacağı üzere, konut dışı tüm alanlara da yayılabiliyor. Oluşan olumsuz fikir içeriği hudut sistemini uyarırken, tıpkı vakitte bedenin alarm moduna geçmesine de neden oluyor.
Agorafobi temel olarak anksiyete bozukluğu çatısı altında bulunduğu için öbür anksiyete bozuklarının yaşanması da agorafobinin vakit zaman kendini göstermesine neden olabiliyor. Zira birçok rahatsızlıkta olduğu üzere kendi içinde yer değiştirmesi mümkün olabiliyor. Bu hastalıklar panik bozukluğun yanı sıra; yaygın anksiyete bozukluğu, toplumsal fobi, obsesif kompulsif bozukluk (takıntı hastalığı), travma sonrası gerilim bozukluğu, unsur kullanımının sebep olduğu anksiyete bozuklukları, özgül fobiler ve bunların dışında da, depresyon ve kimi kişilik özellikleri ile birlikte de görülebiliyor.
Agorafobide temel sorun ‘kontrolü kaybetmek olduğu’ için, kişinin denetimin kendisinde olmadığını düşündüğü alanlarda bu rahatsızlık açığa çıkıyor. Tıpkı vakitte kişilik özellikleri ile de ilişkili olduğu söylenebilir. Örneğin mükemmelliyetçi diye tanınan obsesif kişilik özellikleri olanlarda bu rahatsızlığın görülme sıklığı daha fazladır. Zira bu kişilik özelliği ‘hep ya da hiç’ unsuru ile hayatını sürdürmektir. Yani uçağa bindiğinde ya çok rahat olacak ya da hiç binmeyecektir.
AGORAFOBİNİN BELİRTİLERİ NELERDİR?
- Kişi meskenden çıkmakta zorlanıyor yahut tek başına çıkmıyorsa
- Kalabalık ortamlarda bulunmak istemiyorsa -Tünele girmekte, sinema yahut tiyatroya gitmekte, kapalı otoparklarda bulunmakta, mr aygıtı üzere dar alanlarda bulunmakta zorlanıyorsa
- Asansör, uçak, otobüs üzere yerlerde bulunamıyorsa
- Bu çeşit yerlerde bulunduğunda panikleyip, nefes darlığı çekeceğini, bayılacağını, kalp krizi geçireceğini yahut bayılacağını düşünüp, istediği vakit o ortamdan çıkamayacağını düşünüyorsa
- Günün büyük kısmı bu korkular ile geçiyorsa
- Telaşlar aile, iş yahut okul yaşantısını etkiliyorsa
- Bu korkuyu denetim altına alamıyorsa
- Tasalarla birlikte göğüs ağrısı, baş dönmesi, titreme, mide bulantısı, terleme ve nefes alamama üzere problemler yaşıyorsa
- Bu durumlar 6 aydan daha uzun müddettir devam ediyorsa Agorafobinin varlığından kelam edilebilir.
AGORAFOBİ NEDEN OLUR?
- Hudut sistemi ile ilişkili olarak biyolojik nedenler varsa,
- Kişi taciz, tecavüz, doğal afet, beklenmedik yakın kaybı üzere rastgele bir travmaya maruz kaldıysa,
- Ailede bu cins bir rahatsızlığı olan birisi varsa ve şahısla uzun mühlet birlikte vakit geçirmiş, model aldığı biriyse,
- Metro, uçak, asansör üzere denetimin kendisinde olmadığı alanlar olduğunda Agorafobi meydana gelebilir.
AGORAFOBİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Agora fobinin tedavisinde, kişinin öncelikle korktuğu, korku duyduğu alanın ne olduğunu kavraması ve ‘kademeli’ olarak bu alana kendini maruz bırakması kıymetlidir. Şayet denemelerle bunu başarabiliyorsa Agorafobi noktasına gelmeden bu tasasını yenmiş olacaktır.
Ama teşhis alacak seviyede olan Agorafobi hastalarının psikiyatri başvurusu yapması gerekmektedir. Psikiyatrik olarak tablo oluşturulmasından sonra terapi süreci devreye girmelidir. En yaygın olan bilişsel davranışçı terapi usulüdür. Bu terapi yolu ile kişi zihninde bu telaşla birlikte neler olduğunu görüyor olacak, mümkün sonuçları hesaplayabilecek, basamaklı olarak da bu tasanın üzerine gidebiliyor olacaktır.
Bir öteki terapi ise emdr terapisidir. Emdr ile kişinin negatif niyet içeriği ele alınır ve sistemik olarak kişi bu kanıya karşı duyarsızlaştırılır. Son olarak son periyotlarda birtakım kurumlarda kullanılmaya başlanan sanal gerçeklik gözlükleri ile de agorafobi hayli olumlu sonuçlar vermektedir.
Sanal gerçeklik gözlüğü ile bir terapistin denetimi dahilinde MR aygıtı, kapalı alan, yükseklik, asansör vb dertler çalışılmakta, güya o anı yaşıyormuşçasına denetimli biçimde bireyler bu telaştan kurtulmaktadır. Şayet kişi agorafobiden ötürü meskenden çıkamayacak hale gelmişse, ileri evrelerde bu tıp tedavilerin yapıldığı hastanelere yatış gerekebilir.
Cumhuriyet
