Türkiye’nin güç bir periyottan geçtiğini, pandeminin de güç olan koşulları daha da zorlaştırdığını kaydeden Demokrasi ve Atılım Partisi (DEVA) Genel Lideri Ali Babacan, “Ancak Türkiye’nin sorunlarının çözülmesi, Türkiye’nin bu buhrandan çıkması da bir o kadar kolay. Ülkenin geleceğiyle ilgili telaşa kapılmamak lazım. Türkiye’den asla ümidinizi kesmeyin. Daha evvel başardı yine başarır. Tek muhtaçlık dürüst ve işin ehli takımların işin başında olması” diye konuştu.
DEVA Partisi Genel Lideri Ali Babacan, gündemdeki bahisleri DÜNYA’ya kıymetlendirdi. Parti birinci kurulduğu periyotta kendisine yöneltilen “çözüme nereden başlayacaksınız” sorusuna “Özgürlüklerden” diye yanıt verdiğini anımsatan Babacan, “Bu ülkede genç işsizlik sorunu var, bu ülkede beyin göçü var. STK’ların bunları konuşabiliyor olması lazım. Lakin konuşamıyorlar. Teşhisi koymadan tedavi basamağına geçemiyorsunuz” halinde konuştu.
Dünya gazetesinden handan Sema Ceylan’a konuşan Babacan, “Bu seferki kriz evvelkilerden farklı. Birincisi vatandaşlar gördüklerinden geriye düştüler, ikincisi ‘hep bu bu türlü gidecek’ hissiyatı var. Lakin hatırlatalım 20 bankanın battığı, ulusal gelirinin yüzde 70’inin borçlandığı bir ülkeyi aldık, hakikaten iktisadıyla demokrasisiyle çok saygın bir yere taşıdık” açıklamalarını yaptı. Babacan, “Tüm memleketler arası toplantılarda Türkiye parlayan bir yıldızdı” diyerek şunları kaydetti:
“Bunu başarmış bir ülkenin karamsar olmak için hiçbir nedeni yok. Çok çabuk toparlarız. Bu likidite şartları birkaç yıl daha bu türlü devam etsin, oluk oluk para gelir. Bazen ne diyorlar 2002- 2004’te dünyada para boldu da onun için toparladılar… Değil, sayılar ortada. O gün Amerikan Merkez Bankası’nın bilanço büyüklüğü 800 milyar dolar, faiz yüzde 4.5. Artık Fed’in bilançosu 7 trilyon dolar, faiz 0 ila bir ortasında. Beşerler artık faiz değil varlık peşinde. ‘Türkiye’de büyük bir ümit var. Artık Türkiye tekrar ayağa kalktı’ hissiyatını oluşturalım, oluk oluk sermaye akar. Bırakın borcu, sermaye akar. Türkiye’den asla ümidinizi kesmeyin. Daha evvel başardı yine başarır. Tek gereksinim dürüst ve işin ehli takımların işin başında olması. Sonrası gelir.”
Babacan, özetle şu mevzulara işaret etti:
MALİ GENİŞLEME YAVAŞLARSA, TESİRİ OLUR
Şu anda sistemin sürmesinin, çarkların dönmesinin yegane sebebi, dünyada eşi görülmemiş bir para bolluğunun olması. Yüzde 19 faizi verince, ufak tefek de olsa bir ölçü sızıntı ile Türkiye’ye dövizin girmesini sağlıyor. Gün gelip de Avrupa Merkez Bankası, Amerika Merkez Bankası siyasetlerinde bir sıkılaştırma değil de yalnızca genişlemenin suratını düşürse, bunun Türkiye’ye tesiri çok büyük olur.
BİZDE DE DENENDİ ANCAK OLMADI
Pandemiyi birtakım ülkeler iyi yönetti, kimileri makûs yönetti. COVID- 19 artık aşısı olan bir hastalık. Aşı tedarikinin uygun koşullarda ve adil bir halde yapılması bu yılın en kıymetli konusu olacak. İşin ekonomik maliyetinin hafifl etilmesiyle ilgili pek çok ülke belirttiğimiz üzere bunu yaptı. Avrupa, Amerika, Japonya bunu yaptı. Bünyesi sağlam olan bütün ülkeler yaptı. Lakin Türkiye yapamadı. Türkiye’nin zati geçen yıl mart ayında MB net rezervleri 1 milyar doların altına düşmüştü. Şöyle tanımlıyoruz; brüt rezervden mecburî karşılıkları düşüyoruz, 1 yıla kadar vadeli olan swap mutabakatlarını düşüyoruz, bir de Hazine’nin MB’de tuttuğu mevduatı düşüyoruz, buna net rezerv denmiyor, net döviz konumu deniyor. Geçen yıl nisan ayında da eksiye düşmüştü. Aslında bu şu demek, pandemi başladığında MB’nin net döviz konumu eksideydi, sıfırı tüketmişti. Bir de yedek akçeler kıymetli. Yıllarca MB’nin bilançosunda 40 milyar dolarlık bir yedek akçe birikmişti. O da 2019’un Ocak ayında bir günde tüketildi. 2020’nin Ocak’ında da 2019’da biriken yedek akçe sıfırlandı. Sonuçta, bütçe açığı büyümüş, kamu borcu süratle artan, MB rezervini sıfırlamış, yedek akçelerini sıfırlamış bir ülke olarak pandemiye yakalandık. Birinci başta mali genişleme Türkiye’de de bir ölçü denendi. Lakin ikinci döviz krizi o vakit yaşandı.
2018’in Eylül’ünde, 2019’un Temmuz’unda bir de son Naci Bey’in ayrıldığı 2020 Mart’ında döviz krizi yaşadık. Nakdî genişlemenin ağır bir faturası olacağı için ondan da vazgeçilmek durumunda kalındı.
130 MİLYAR DOLAR OLARAK HESAPLIYORUZ
Bir de 128 milyar dolar konusu var. 128 milyar dolar deniliyor lakin biz onu 130 milyar dolar olarak hesap ediyoruz. Ocak 2019’la Eylül 2020 ortasındaki 21 aylık periyoda bakıyoruz. Öbür partiler vakit aralığına farklı bakıyor. Hatırlatalım yalnızca 3 bankanın 2020’de kambiyo ziyanı 17 milyar lira. Bu kambiyo ziyanının ne kadarı MB’nin dövizlerinin kamu bankalarının piyasalara satışından ötürü bilmiyoruz. 2017 Şubat protokolü diyorlar, halbuki Kasım 2018’de bu protokole ekleme yapılıyor. Büsbütün türel diyorlar. Dolar yok TL var diyorlar. Uygun de MB istese aslında TL basar. Lakin ithalata bağımlılığın var. Onun için dövize gereksinimin var. O denli olmasa pandeminin başlangıcında 14 ülkeyle neden swap muahedesi yaptık. Şayet kur rejimi hür kur rejimi ise merkez bankası döviz satışını çok oynak durumda yapar. Her hangi bir seviyeyi savunmak için döviz satmaz. Bizim vaktimizde açıklanıyordu, onun için şeff af olsun açıklasınlar diyoruz.
BİR GECE İKİ İMZANIN BEDELİ 531 MİLYAR TL
Merkez Bankası Lideri değişikliği ve İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmenin bir gecede bize getirdiği maliyet 531 milyar TL. Pay senedi piyasasını bir kenara koyduk. Borç stokuna baktık. Özel dalın ve kamunun borcuna baktık. Kur 7.20’den 8.20’ye çıktı. Bir de hem TL faizi hem döviz faizi arttı. TL faizindeki artış 4-5 puan, döviz faizindeki artış 2-3 düzeyinde. Biz Cuma kapanıştan Pazartesi açılışa kadar fotoğrafı çektiğimiz vakit, özel kesimin ve kamunun borç stokundaki sıçrama ve bir yıl boyunca bu yeni faizlerden faiz farkının hesaplanması ile maliyeti bulduk. 531 milyar TL. İstanbul Kontratı olayı da kıymetli zira önemli bir hukuk ihlali var. DEVA olarak buna dava açtık. Olağan bir maddeyi siz AYM’ye götürüp iptal ettirebilirsiniz. Lakin uluslarası mukavelenin Anayasa Mahkemesi’ne götürülüp iptal ettirmek diye bir şey yok. Danıştay’a adap davası açtık. İçerik aslında berbat. Bu vatandaşa yanlış anlatıldı. Bir taraftan 4 yıllığına atanmış lideri 4 ayda almak başka yandan hukuksuzluk bu maliyeti getirdi. Biliyorsunuz hem İnsan Hakları Aksiyon Planı hem Ekonomik Islahatlar açıklanmıştı. Oluşan hafif iyimserlik havasını yok etti.
BÜYÜMEDE BAZ TESİRİNİ GÖRECEĞİZ
Büyümede de baz tesirini göreceğiz. Geçen yıl ikinci çeyrekte fabrikalar kapanmıştı, ülke durmuştu. 2020’de 1.8 büyüme açıklandı. 3-4 puan stok artışından konuldu. Stok artışı hesaplaması çok kolay bir iş değil. Ömrünü bu işlere veren arkadaşlarımız İbrahim Çanakçı, Birol Aydemir, akıl erdiremiyorlar bu işe. Zira çalışanların sayısı düşmüş, çalışıyoruz diyenlerin de ortalama saati düşmüş. İstihdam azalıyor, saat düşüyor fakat büyüme var. Burada önemli bir soru işareti var. Artık ikinci çeyrekte ülke 7-8 büyüdü diye açıklasınlar, bakalım vatandaşın yansısı ne olacak. Gerçek olarak geliri artan bir vatandaş kitlesi yok.
YÜZDE 10 SERMAYELENDİRMEYE GEREKSİNİM VAR
Sarsıntı üzere, pandemi üzere harikulâde vakitlerde borç stokunun bir defa sıçraması piyasaları endişelendirmez. İktidara gelirsek, ulusal gelirin yüzde 10’una denk gelen bir sermayelendirme operasyonuna muhtaçlık olduğunu görüyoruz. Fakat bunu bir keze mahsus olarak yaptığınızı piyasaya anlatmanız lazım. Konuşulur da itimat verilirse, sorun olmaz. Sermayelendirmenin dört kuralı var. Öncelikle şeff af olacak. İkincisi adil yapacaksınız. Zira bankalarla bitmeyecek büyük sanayi kuruluşlarıyla da devam etmesi gerekecek. Üçüncüsü, kural bazlı olması lazım. Dördüncüsü ahlaki rizikoyu önleyecek biçimde yapılmalı. Batmayacak kadar büyük bankada, “Kazanırsam kendime kaybedersem nasılsa devlet ödüyor” hissiyatını oluşturursanız olmaz. 2001 krizinde ulusal gelirin üçte biri gitti. Onu ödememiz 10 yıl sürdü, son taksiti bitirince Hazine’de arkadaşları çağırdım tebrik ettim. Bu yeniden yapılır. Havuza su koyacaksanız, herkesin bilmesi lazım ki havuzun delikleri kapatıldı, sızıntı yok. Delikler, hala varsa, sızıntı varsa o vakit tutamazsınız… Enfl asyonist bir durum olur, borç faiz sarmalı başlar, 94 Çiller krizi üzere olur, Allah korusun. Bir de çok istediğimiz lakin son saatlerde Meclis’te engellenen mali kural bugün devrede olsaydı, artık hükümet çok rahatlıkla para harcayabilirdi. Muhalefetin hepsinin takviye verdiği enteresan hoş bir ortam olmuştu. Lakin ‘Kendi IMF’imizi mi oluşturacağız’ diyerek geri çevrildi. Avrupa Euro Bölgesi için yaptı. Almanya Anayasası’na koydu.
REKOR MÜDDETTE SEÇİME KATILMA HAKKI KAZANDIK
Baktık ki Türkiye’nin meseleleri büyüyor. Bu meselelerin tahliliyle ilgili artık bir gelecek görülmüyor. Yeni bir üslupla, yeni bir teşkilat yapısıyla her şeyiyle sıfırdan bir parti kurma teşebbüsünü başlattık. DEVA’yı kurduk. Teşkilatlanmamızla rekor müddette seçime katılma hakkı kazandık. 2002’de AK Parti bile teşkilatlanmasını tamamlayamamıştı, Meclis kümesi var diye seçimlere girebilmişti. O günler unutuluyor. Hazır bir teşkilat yapısının üzerine konuşlanmadık. 81 vilayet liderimiz var. Türkiye’nin 973 ilçesi var, 600’ünde liderimiz var. Partili arkadaşlarımızın birçok daha evvelden siyasetle ilgilenmemiş beşerler. Deneyim de çok değerli. Siyasette kendini koruyabilmiş, siyaseten kirlenmemiş arkadaşlarımız da var.
‘SOYKIRIM’ TABİRİNİ KINIYORUZ
ABD Lideri Joe Biden’ın, iç siyaset telaşlarıyla tek taraflı bir tarih okumasına dayanan ‘soykırım’ tabirini kullanmasını güçlü bir biçimde kınıyoruz. Bu tanımanın aslında sağlıklı olmayan ikili bağlantılarımız üzerindeki ilave tahrip edici tesiri izahtan varestedir. Türkiye’nin her geçen gün milletlerarası alanda maalesef küçük düşürüldüğü yeni bir olayla karşılaşıyoruz. Bunun nedeni iç ve dış siyasette makus idare, zayıfl ayan ekonomimiz ve gücümüzdür.
ERKEN SEÇİM 2022’NİN SONBAHARINDA OLUR
Cumhurbaşkanı bir 2014’te seçildi bir de 2018’de seçildi. Hukukçular ekseriyetle “Cumhurbaşkanı’nın iki periyodu doluyor” diyor. Cumhurbaşkanlığına yakın kaynaklar “Yoo 2017’de sistem değişti, kilometre sıfırlandı, bu birinci dönemi” diyorlar. Bu YSK’ya gitse sonucun ne olacağı malum. Şayet Cumhurbaşkanı’nın 2’nci devri ise bir daha aday olamıyor. Fakat erken seçime giderse ve Meclis seçime götürse, tekrar aday olabiliyor. Beklentimiz, olağan vaktinden birkaç ay evvel erken seçim. Bir de sonbaharda seçim yapmak AK Parti’ye yarıyor. 2022’nin sonbaharında bekliyoruz.
74 UNSURLUK ANAYASA TEKLİFİMİZİ HAZIRLADIK
Ankara’da mutfak grubumuz Türkiye’nin yarınları için çalışıyor. Bunlardan en kıymetlisi Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem… Geçen yıl mayıs ayında partiyi kurduktan bir ay sonra start verdik. 74 unsurluk Anayasa teklifimizi hazırladık. Öbür siyasi partilere de dedik ki, diyalog ve istişare başlatmaya hazırız… Sayın Kılıçdaroğlu’na, Akşener’e ve başka parlamenter sistem isteyen genel liderlere da sorduk. Onlar da kabul etti.
BİRİNCİ 90 GÜNÜMÜZ İÇİN ÇALIŞIYORUZ
OTEL LOBİLERİ İSVİÇRELİ BANKACILARLA DOLU
Bir bankacı arkadaşla konuşuyorduk. Lüks otellerin lobileri İsviçreli private banking ‘özel bankacılık’ yapanlarla dolu. Servet idaresi dediğimiz bu şeyin limiti İsviçreli bankalar için 20 milyon dolarlar kıymetindeydi. Şu anda 500 bin dolarlara kadar düşmüş Türkiye için. Zira beşerler bir formda buradaki kaynaklarını daha inançlı olduğunu düşündükleri yerlerde kullanmak için çalışma yapıyorlar. Ülkede kiralık kasa kuyruğu var. Bankalarda kiralık kasa bulunmuyor. Kripto para konusu neden Türkiye’de bu şekilde… Zira beşerler elektronik ortamda dokunamadıkları bir kıymete güvendiler, tahminen daha fazla para kazanırım diye. İnanç her şeyin başı. Hukuk, yargı, kontrat hukukunun, mülkiyet hukukunun işliyor olması lazım.”
Cumhuriyet
