Nature Climate Change bülteninde yayımlanan bir çalışmaya nazaran yüksek çözünürlüklü uydu imgelerinden yapılan data tahlilleri, Amazon yağmur ormanlarının muhtemelen direncini kaybediyor olduğunu gösteriyor.
Bu durumun sebebi ise ağaçların kesilmesi ve yanmasının birleşiminden kaynaklanan gerilim. İnsan kaynaklı iklim değişiminin tesiri şimdiye dek açık formda belirlenemese de, gelecekte çok kıymetli bir yer tutuyor. Oluşan bozulmadan kurtulma kabiliyeti, ormanların yaklaşık dörtte üçünde 2000’lerin başından beri azalıyor. Bilim insanları, bunu bir ikaz işareti olarak görüyor. Yeni bulgular, bitki örtüsünün biyokütlesi ile verimliliğinde meydana gelen değişimleri gösteren uydu bilgilerinin ileri istatistiksel tahliliyle elde edilmiş.
Yeni çalışmayı Exeter Üniversitesi’ndeki araştırmacılarla ortaklaşa formda yürütün ve Potsdam İklim Tesirleri Araştırma Enstitüsü ile Münih Teknik Üniversitesi’nde çalışan Niklas Boers, şöyle aktarıyor: “Azalan direnç; yani kuraklık yahut yangınlar üzere bozulmalardan kurtulma kabiliyeti, Amazon yağmur ormanlarında doruktan köke hakikat kuruma tehlikesinin arttığı manasına gelebilir. Yapılan gözlemlerde bu türlü bir direnç kaybıyla karşılaşıyoruz. Kaygı verici bir durum. Amazon yağmur ormanları, eşsiz bir biyoçeşitliliğe mesken sahipliği yapıyor. Devasa ölçüdeki terleme ve buharlaşma yoluyla, Güney Amerika’nın tamamındaki yağmurları kuvvetli halde etkiliyor. Ayrıyeten kısmi zirveden köke kuruma durumunda bile sera gazları halinde yayılabilecek ve karşılığında global ısınmanın daha da artmasına katkıda bulunacak dev ölçülerde karbon depoluyor. Bu yüzden Amazonlar, bütün dünya için değerli.”
“TAŞMA GÖZLEMLENEBİLİR OLDUĞUNDA, ARTIK ÇOK GEÇ OLACAK”
Amazon, Dünya sisteminde beklenen bir taşma ögesi olarak görülüyor. Yapılan bir dizi çalışma ise bu ormanların ne kadar savunmasız olduğunu gösteriyor. “Fakat ormanların geleceğine yönelik bilgisayarda yapılan canlandırma çalışmaları, geniş çaplı sonuçlar veriyor” diyor Boers. “Bu sebeple, direnç değişimleriyle ilgili geride bıraktığımız onlarca yıllık devri kapsayan işaretler için aşikâr gözlemsel bilgiler bulmaya çalışıyorduk.
Yağmur ormanlarının 2000’li yılların başından beri daima direnç kaybettiğini görsek de, yağmur ormanından ova yapısına gerçek mümkün bir dönüşümün ne vakit gerçekleşebileceğini söyleyemiyoruz. Bu türlü bir şey gözlemlenebilir olduğunda, muhtemelen durdurmak için çok geç olacak.” Yeni araştırma, Avrupa Birliği’nin Horizon 2020 Programı’yla desteklenen ‘Dünya Sistemindeki Taşma Noktaları’ (TiPES) projesinin bir modülü.
Kaynak: Popular Science Türkiye
Cumhuriyet
