15 Mayıs 1919 günü, İzmir işgal edilmiş, o kara gün sonrası, Saraya ve İşgalci ülkelerin Yüksek Komiserliğine, Anadolu’dan yüzlerce telgraf yağmıştır. Bunların bir kaçını bu yazımda yayımlıyorum.
16 Mayıs 1919 günü, İstanbul Asri Bayanlar Cemiyeti’nden işgal ile gönderdikleri bildirilerinde şu reaksiyona yer verilmiştir:
“1919 yılı üstümüze müthiş bir kâbus üzere çökmüş, bizleri gönülden yaralamıştır. 15 Mayıs’ta hoş İzmir’imizin işgal edilmesi, içimizde bir saatli bomba üzere işleyen isyan hislerimizi artırmış ve hepimize delicesine dilekler vermiştir.
Bursa İnegöl’de yapılan “İzmir İşgalini Tel’in” mitingi sonrası, miting heyeti ismine Ahmet Bey’in 16 Mayıs 1919 tarihinde çektiği telgrafta, İzmir’in işgaline şöyle karşı çıkılmıştır:
“Başkentte, İngiliz, Fransız, Amerika, İtalya siyasi temsilcilerinden İzmir’in Yunan askeri tarafından işgalini şaşkınlıkla işittik. Bize kabul ettirilen prensiplere asla uygun gelmeyen kararı şiddetle protesto ederiz. Türkleri yok etmeye sürükleyen bu kararın devamının tatbiki imkânsızdır. …Aksi halde makus ve mahkûm bırakılan ögelerin egemenlik istekleriyle dünyaya nasıl hizmet etmesi mümkün olabileceğini sorarız.”
16 Mayıs 1919 Cuma günü, Nevşehir’den gönderilen bir telgrafta:
“Bütün manasıyla Türk memleketi bulunan çoğunluğu da Türk milleti teşkil eden İzmir’in Yunanistan’a ilhakı fevkalade bir olay olup, hak ve adalet kurallarına karşı halkın kabul edilemez ömür hakkına engeldir… Geçmişin yiğitlik sayfalarını lekelemek isteyen ve ulusal ömrüm geleceğini tehlikeye sokmaya uygun olan bu acı olay, halkın vicdanında büyük nefretle ret edilmiştir.” denilmektedir.
19 Mayıs 1919 günü, Silifke’nin Meram nahiyesi halk temsilcisi Bayramzade Mustafa Beyefendi ile Kızılviran nahiyesi halk temsilcisi Hatip Muhammed Beyefendi, İstanbul’daki yabancı temsilciliklere çektiği telgrafta şu reaksiyonlar yer almıştır:
“İzmir ve havalisinin Yunanistan’a ilhakı ve işgale başlandığını haber alıyoruz. İzmir ve havalisinde büyük bir çoğunluğunun Türk ve Müslüman toplumu ihmal edilmeyecek bir ölçüdedir. Azınlıkların hukukunu dikkate alınmasında milliyet aslını öngören sayın ABD Lideri Wilson Hazretleri’nin prensibi içerisinde adaletli olunacağını bilerek, bu uygulamanın barış kongresinin geleceği olan kararlardan başka tutulmayacağını mutlaka ümit etmekteyiz.
İşte İzmir’in işgali… Anadolu’dan çekilen telgrafların birkaçını okuduk. Haftaya, Anadolu’dan yanan diğer ateşleri anlatacağım. Mitingler…
Cumhuriyet
