Apple-Facebook anlaşmazlığı: Kişisel verilerin toplanması ve kullanımı, teknoloji devlerini nasıl karşı karşıya getirdi?

Getty ImagesKişisel bilgilerin saklılığı uyuşmazlığının odağında Apple CEO’su Tim Cook ile Facebook kurucusu Mark Zuckerberg var

Bu hafta iPhone ve iPad’lere eklenecek yeni bir özellik Apple ile Facebook ortasında büyük bir uyuşmazlığın da alevlenmesine yol açıyor.

Yeni özellik sayesinde kullanıcılar, Facebook üzere uygulamalar tarafından toplanan dataların ticari maksatla kullanılmasına “Hayır” diyebilecek.

Bu da kullanıcı dataları ve bunların yönlendirdiği reklamlardan büyük kâr elde eden Facebook’un reaksiyonunu çekiyor.

Apple ne yapıyor?

Uyuşmazlık her iPhone ve iPad’de bulunan ve aygıtın reklamcılar tarafından tanınmasını sağlayan özgün tanımlayıcı, kısa ismiyle IDFA (reklamcılar için tanımlayıcı) özelliğiyle ilgili. Facebook üzere kullanıcı bilgilerini reklamcılara satan şirketler bu IDFA’ları hem reklam hedeflemek hem de tesirini ölçmek için kullanıyor.

IDFA ayrıyeten Facebook’un kullanıcıların internette izini sürmekte kullandığı tipten teknolojilerle de eşleştiğinde, hakkınızda edindiği bilgilerin boyutu iyice büyüyebiliyor.

Lakin bu hafta çıkacak olan iOS 14.5 ile sağlanacak yeni Uygulama İzleme Şeffaflığı (App Tracking Transparency) özelliği, uygulama şirketlerini, belirli bir iPhone ya da iPad’i kullanıcısından açıkça IDFA’sını kullanmak için müsaade istemeye mecbur bırakacak.

Yapılan araştırmalar Facebook’un kullanıcılara bu soruyu sorması halinde, yüzde 80 “Hayır” karşılığı alacağını gösteriyor.

Facebook’un sizi gezindiğiniz internet siteleri ve öteki uygulamalar üzerinden hali hazırda ne ölçüde izlediğini öğrenmek istiyorsanız, uygulamanın içinde bunu “Facebook dışı faaliyetler” başlığı üzerinden görmeniz mümkün.

Getty ImagesAkıllı cihazlarımızı kullanırken ne kadar bilgi paylaştığımız, teknoloji devlerinin yeni uyuşmazlık alanı

Apple neden değişiklik yapmak istedi?

Apple müşterilerinin bilgileriyle pek ilgili değil zira kârını reklamlar değil daha çok aygıtlar ve uygulamaların satışından elde ediyor. İlaveten, kendisini önce eski “özel hayatın mahremiyetine kıymet veren şirket” imajıyla sunuyor.

2010 yılında Apple’ın kurucularından Steve Jobs, bazılarının kendileri hakkındaki bilgilerin ne kadar paylaşıldığına aldırmadığını kabul etti fakat insanlara bu bilgilerin nasıl kullanıldığı konusunda ebediyen bilgi verilmesi gerektiğini söyledi.

Jobs o konuşmasında “Özel bilgilerin saklılığı, insanların neye imza attığını net bir formda bilmesi ve tekrar tekrar, her kezinde bunun sorulması manasına geliyor” demişti.

Daha yakın vakitte ise şirketin şu anki CEO’su Tim Cook, Facebook’a atıfta bulunduğunu pek de gizlemeden “Eğer bir işletme kullanıcılarını yanıltmak, bilgi sömürüsü, seçeneksiz seçenekler üzerine inşa edilmişse, övgümüzü haketmez, kendisini değiştirmesi gerekir” demişti.

Apple sistemlerine özel bilgilerin kapalılığını koruyacak özellikler yerleştiriyor. Internet tarayıcısı Safari bizatihi üçüncü şahıs/site çerezlerini (tanımlayıcı verilerini) engelliyor ve geçen yıl Apple iOS’e uygulama sağlayan şirketleri hani bilgileri topladıklarını Apple internet satış sitelerinde bildirmeye zorladı.

Getty Images

Facebook ne yapacak?

Facebook Apple tarafından yapılan son güncellemenin, reklam ağı yoluyla kazandığı parayı yarıya indirebileceği ve bunun da en çok küçük işletmeleri etkileyeceği yolunda ihtarda bulundu.

Şirket ayrıyeten reklamcılarla data paylaşmanın, kullanıcılara “daha gelişkin hizmet vermekte” hayati kıymet taşıdığını da ilei sürüyor.

Facebook, Apple’ı reklam gelirlerinin önünü kesip, uygulama firmalarını abonelik üzere, kendisinin de yüzde alabileceği paralı kullanım yollarına zorlamakla suçluyor ve bunu ikiyüzlülük diye niteliyor.

Bu türlü sıkıştığı durumlarda daima yaptığı üzere Facebook bu bahiste da tam bir karşı atak kampanyasına geçti.

Son blog paylaşımında değişiklikleri kabul etmiş görünen Facebook “yeni reklamcılık tecrübeleri ve ölçüm protokolleri” vadediyor. Dijital reklam verenlerin data toplama ve kullanma biçimlerinin, daha az bilgiye dayanacak biçimde geliştirilmesi gereğini itiraf ediyor.

Neden önemsemeliyiz?

Son yıllarda hükümetler ve düzenleyici kurumların, internet siteleri, uygulamalar ve toplumsal medya şirketleri etrafındaki ekosistemin bu derece karmaşık ve kapsayıcı olmasından duydukları dert giderek artıyor.

İşte düşündürücü birtakım gerçekler:

• Apple tarafından hazırlatılan bir rapora nazaran, ortalama bir akıllı aygıt uygulamasında, işi yalnızca sizin internet datalarınızı toplayan ve paylaşmak olan altı tane “izleyici” var
• Birtakım uygulamalar size verdikleri hizmetin gerektirdiğinden çok daha fazla bilgi toplamak için sizden erişim müsaadesi istiyor. Örneğin TikTok hakkında çocuklar hakkında çok geniş data topladığı gerekçesiyle İngiltere’de yetkililer tarafından açılmış bir dava var
• Cracked Labs isimli araştırma şirketinin raporuna nazaran rastgele bir data tüccarının elinde tahminen 700 milyon tüketici hakkında bilgiler bulunuyor

Bölümde neler konuşuluyor?

Çoğunluk iOS güncellemesi olmasa bile değişimin artık kaçınılmaz olduğunu düşünüyor.

Medium mecmuasına yazan teknoloji danışmanı Max Kalmykov, reklamcıların kendilerini gelmekte olan “özel bilgilerin korunması odaklı dijital reklamcılık dönemine” hazırlaması gerektiğini yazdı.

Bu, muharrire nazaran, örneğin, moda eserlerinin internette her türlü sayfada değil yalnızca modayla ilgili sayfalar açıldığında görünmesi yani bağlamlı reklamcılığı da içerebilir.

Bunlar konuşulurken Apple da reklam bölümünü desteklediğini, reklamcılara kullanıcıların şahsî bilgilerini paylaşmadan başarılı bir reklam kampanyasının nasıl yapılabileceğini gösteren fiyatsız yollar da sunduğunu söylüyor.

Google dahil birtakım şirketler internet tarayıcılarına yapılacak eklentilerle, izleme sonucu elde edilen bilgilerin şahsî değil benzeri alışkanlıklarda kalabalık kümeler oluşturularak kullanılması münasebetiyle, tek tek insanların bilgilerinin korunması fikri üzerinde çalışıyor.

Lakin Firefox ve Mozilla üzere oburlarının bu fikre sıcak yaklaşmadığı anlaşılıyor.

Cumhuriyet