Yap-işlet-devret modeliyle inşa edilen Avrasya Tüneli, Kuzey Marmara Otoban Yolu ve Osmangazi Köprüsü ulaşımı rahatlatsalar bile uygulanan fiyat siyasetiyle reaksiyon çekiyor.
Talep ettikleri fiyat kadar buralardan hasbelkader fiyatsız geçilmesi sonrasında uygulanan tahsilat siyaseti da tenkitlere neden oluyor. Devlete ilişkin yollardan fiyatsız geçiş halinde belirlenen müddette ödenmezse muhakkak bir oranda farkı alınıyor. Avrasya Tüneli üzere özel işletmelere ilişkin yerlerde ise direkt icra yoluyla alacakların tahsili yoluna başvuruluyor.
Vatandaşlar; tüketici, avukat ve mahkeme masrafları da eklenince geçiş fiyatının neredeyse 10 misli bir faturayla karşı karşıya kalabiliyor. Hatta kimi savlara nazaran fiyatsız geçiş yapan vatandaşlar uyarılmıyor yahut yalnızca SMS ile bildirim yapılıyor.
Vatandaşın SMS’i görmemiş olma ihtimali göz önüne alınmayarak trafik cezaları üzere adreslere yazılı bildirim yoluna başvurulmuyor. Böylelikle tüketici fakat meskenine gelen icra belgesiyle durumdan haberdar oluyor.
“KONUYU ANAYASA MAHKEMESİ’NDE TAŞIYACAĞIM”
Independent Türkçe’den Ali Kemal Erdem’in haberine nazaran; bu argümanları lisana getirenlerden biri de Tüketici Meseleleri Derneği (TÜSODER) Başkanvekili Avukat Rıdvan Yıldız.
Avukat Yıldız’ın tezine nazaran bu şikayetler bilhassa son periyotlarda Avrasya Tüneli’nden geçişlerde ağırlaştı.
“Bu konuda şahsen takip ettiğim ve tüketici aleyhine sonuçlanan bir davayı önümüzdeki hafta Anayasa Mahkemesi’ne taşıyacağım, bu husustaki hak uğraşını sürdüreceğim” diyen Yıldız, şunları kaydetti:
“HGS, OGS KUSUR VERSE BİLE TÜM SORUMLULUK VATANDAŞA YÜKLENİYOR”
Yıldız’a nazaran anlaşılmaz bir formda birtakım mahkeme kararları da Avrasya işletmesinin bildirim yapmadan ceza kesmesini hukuka uygun görmekte.
HGS ve OGS sistemlerinin de vakit zaman bakiye olduğu halde çekmediği durumlar olmasına karşın tekrar Avrasya işletmesinin insanlara cezalar kestiğini söz eden Yıldız, “Bu savunmada kimi mahkemelerce kabul görmektedir. Yani Avrasya işletmesi bildirim yapmasa, bakiye olmasına karşın HG/OGS kusur verse dahi hiçbir sorumluluğu olmayıp tüm sorumluluk vatandaşa yüklenmekte ve vatandaşa ceza uygulanmaktadır. Vatandaşın bu cezalara karşı hukuk uğraşı de Anayasa, Tüketici Kanunu ve genel hukuk normlarına karşın aleyhine sonuçlanmaktadır” diye konuştu.
“DEVLETİN EGEMENLİK HAKLARI ADETA ÖZELLEŞTİRİLMİŞTİR”
Avrasya işletmesinin ceza uygulamasındaki temel desteğinin 6001 sayılı yasanın 30. unsuru olduğunu hatırlatan Yıldız, “Bu unsurda bu cezanın genel kararlara nazaran tahsili düzenlenmiştir. Bu cezanın idari para cezası olmadığı savunulmaktadır. Özel hukuk manasında bu türlü bir cezanın karşılığı yoktur. Bu ceza, ismi idari para cezası olmasa dahi kamu hukuku manasında bir para cezadır” sözlerini kullandı.
Yıldız, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Bu da mahkemelerin ve idari makamların ceza yetkisi bir şirkete devredildiği manasına gelmektedir. Ceza verme ve bunu uygulama devletin egemenlik haklarından biridir. Özelleştirmelerin bu derece vatandaş aleyhine olması ne türel ne de vicdani olarak kabul edilebilir bir durumdur. Bu bahiste mağduriyetlerin artarak devam ettiğini görüyoruz. Tüketici mahkemelerinde çıkan kararlar da maalesef tüketici aleyhine olmaktadır. Bu sorun acilen çözülmelidir.”
“TÜKETİCİ KATLAMALI CEZALARLA MAĞDUR EDİLİYOR”
Tüketiciyi Muhafaza Derneği (TükoDer) Genel Lideri Aziz Koçal da Yıldız’ın tezlerine misal görüşler lisana getirdi.
Koçal, “Avrasya Tüneli’ndeki geçişlerde HGS yahut OGS’nizde para yok ise yaptığınız cezalı geçişin size maliyeti olağan geçiş fiyatının çok üzerinde oluyor. Bu istikamette birçok şikayet ulaşıyor bize. Tüketici değerli olan geçiş fiyatıyla aslında mağdur edilirken, ikinci sefer de katlamalı cezalar ile mağdur edilmektedir” biçiminde konuştu.
İCRAYA KONULUP, SONRASINDA BİLDİRİM YAPILIYOR SAVI
“Cezalı geçişlerde kurum tüketiciye bildirim yapmıyor. Tüketici ise cezalı geçişi 15 gün içinde HGS yahut OGS’sine yükleme yapınca cezalı geçişinin fiyatının alındığını düşünerek sorgulama muhtaçlığı duymuyor” tabirlerini kullanan Koçal, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bu uygulama devletin yani karayollarının işlettiği yollarda geçerli, maalesef Avrasya Tüneli yap-işlet-devret sistemiyle özel şirket tarafından işletildiğinden, bu sistem burada geçmiyor. Şirket yetkilileri cezalı geçiş yapıldığında plaka sahibine bildiri yada bildirim göndermeli, lakin şirket alacağını katlayarak almak için bunu uygulamayarak, 15 gün geçtikten sonra tekrar hiçbir bildirim yapmadan icraya koyarak tüketiciye bildirim gidiyor.”
“Hukuken bildirim yapılmadan ceza tahakkuk ettirilemez” diyen Koçal, “Bu nedenle katlamalı ceza bildirimi, icra geldiğinde tüketiciler bildirim tarihinden itibaren 15 gün içinde asıl geçiş fiyatını şirketin hesaplarına yatırarak geri kalan katlama cezalara itiraz edebilirler. Tüketicinin seyahat ve bir yerden bir yere gitme hakkı kozmik haktır ve kamu hizmeti olarak verilmelidir. Özelleştirilerek verilen tüm hizmetlerde tüketiciler mağdur edilmektedir” değerlendirmesinde bulundu.
“BAKIYORSUNUZ KOL ÜZERE FATURA GELİYOR”
Avrasya Tüneli, Kuzey Marmara Yolu, Osmangazi Köprüsü üzere yeni yapılan yol ve geçitlerde uygulanan fiyat ve ceza siyasetinin çok vatandaşı mağdur ettiğini öne süren CHP İstanbul Milletvekili Gürsel Tekin, şu argümanda bulundu:
“Bu köprülerden ya da geçitten geçerken bazen makine takılabilir bazen siz unutabilirsiniz. Yahut bazen Anadolu’dan geliyorsunuz. Anadolu’dan gelenler hasbelkader oradan geçmiş olabilir ve unutabilir. Bir bakıyorsunuz kol üzere fatura geliyor. Bu düzenlemeler düzgün yapılmamış. 84 milyonluk ülkede 25 milyonluk icra belgesi var. Neredeyse yetişkin nüfusun yüzde 90’nı icralık. Dünyada bu türlü bir örnek yok. 150 liralık borcunuz oluyor 2 bin lira. Nedeni şu: Faiz çok yüksek ve avukat ve icra masrafı derken fiyat kabarıyor, vatandaş mağdur ediliyor.”
AVRASYA TÜNELİ’Nİ İŞLETEN FİRMA TEZLERE NE DİYOR?
Avrasya Tüneli İşletme ve İnşaat A.Ş yetkilileri ise argümanlar konusunda Independent Türkçe’ye yazılı bir açıklama gönderdi.
Açıklamada Avrasya Tüneli’nden fiyat ödenmeksizin yapılan ihlalli geçişler hakkında şöyle bir bilgi verildi:
“Avrasya Tüneli’nden yapılan ihlalli geçişler 6001 sayılı Karayolları Genel Müdürlüğü’nün Hizmetleri Hakkında Kanun’un 30. unsurunda düzenlenmiştir. 6001 sayılı kanunun 30 / 5 unsuru uyarınca Avrasya Tüneli’nden ihlalli geçiş yapan kullanıcılar aleyhine dört kat meblağında cezai süreç uygulanması için Avrasya Tüneli kullanıcılara rastgele bir bildirimde bulunma yükümlülüğü bulunmamaktadır.”
“YÜKÜMLÜĞÜMÜZ YOK ANCAK BİLDİRİMDE BULUNUYORUZ”
Açıklamada Türk Borçlar Kanunu husus 89(1) uyarınca sözkonusu borcun ödenmesi için takip ve gayret sarf etmesi gereken taraf, araç sahibi olduğu kaydedildi.
Avrasya Tüneli’nin, ihlalli geçişten kaynaklı borca ve uygulanan cezai sürece ait bildirim yapma yükümlülüğü olmadığı, geçiş fiyatı ve cezalardan araç maliklerinin sorumlu olacağı hususu tüketici hakem heyetleri, birinci derece mahkemeleri ve bölge adliye mahkemeleri kararlarıyla da tespit edildiği belirtilen açıklamada buna rağmen bildirim yapıldığı argüman edildi:
“Her ne kadar kanunen rastgele bir ön bildirim ya da ihtarat yapma yükümlülüğü altında olunmasa da kullanıcıların memnuniyetini sağlamak ve oluşabilecek mağduriyetleri engellemek maksadıyla bildirim ve ödeme imkanları Avrasya Tüneli tarafından hayata geçirilmiştir.”
AVRASYA TÜNELİ, BEŞ FARKLI HALDE BİLDİRİMDE BULUNDUĞUNU TEZ ETTİ
Açıklamada fiyatsız geçiş yapan şahısların şu halde bilgilendirildiği kaydedildi:
1 – Ruhsat sahibine ilişkin T.C. kimlik numarası üzerinden geçişin 3. günü ve 14. günü SMS gönderilmektedir.
2 – HGS aboneleri için PTT’de kayıtlı HGS hesabına bağlı GSM numaralarına PTT tarafından SMS atılmaktadır. Böylece HGS abonelerine ihlalli geçiş günü, geçişin 6. ve 13. günlerinde SMS gönderilmektedir.
3 – Araç sahiplerinin kendi istedikleri irtibat 2 adreslerine bildirim yapılabilmesi için bu platformlar üzerinden üyelik imkanı kesimde birinci kere Eylül 2018 tarihinde hayata geçirilmiştir.
4 – Genel kural olarak da yasal süreçler başlatılmadan evvel kullanıcıların ödeme yapabilmeleri için geçişten sonra 30. gün ve sonrasında da SMS yolu ile borç bildirimi yapılmaktadır.
5 – 2021 yılının mart ayından itibaren ise e-devlet kapısına entegre olunarak, e-devlet tarafından ihlalli geçişin 5. ve 13. günlerinde de bildirimler yapılmasına imkan sağlanmıştır.
“VATANDAŞLIK NUMARASINA KAYITLI NUMARALARA SMS ATILIYOR”
Kendilerine bildirim gelmediğini argüman eden insanların birçoğu yıllardır kullandıkları HGS, OGS yahut araç ruhsatına yazdırdıkları lakin isimlerine kayıtlı olmayan numaralarına bildirim gelmediğini öne sürüyor.
“Bu durumda yalnızca kişinin ismine olan telefona mı bildirim yapılıyor? sorusuna şu karşılık verildi:
Avrasya Tüneli websitesine ve taşınabilir aplikasyonuna üye olan kullanıcılar dışında hiçbir kullanıcının irtibat bilgileri kurumumuzda bulunmamaktadır. Bu süreçte yasal olarak tarafımızla cep telefonu bilgisi paylaşılamadığından ötürü, GSM sağlayıcı firmaların sağladığı bir sistem ile TCKN’ye kayıtlı telefon numaralarına bilgilendirme SMS’leri (telefon bilgileri tarafımızla tekrar paylaşılmadan) atılmaktadır.
“ÖDENECEK FİYATI İCRA VE AVUKAT SARFİYATLARI KABARTIYOR”
Yapılan açıklamada icra takibi başlatıldığı takdirde geçiş bedelinin 10 katına çıkması durumunun sözkonusu olmadığı, kendilerinin yalnızca dört katı bedel talep ettikleri, artışın ise ilgili kanun ve mevzuata uygun biçimde; harç, masraf, karşı taraf vekalet fiyatı ve faizden kaynaklandığı ileri sürüldü.
Açıklamada Yıldız’ın özel bir şirketin ceza kesme yetkisi olmadığı, yapılan sürecin Anayasa’ya karşıt olduğu tezine da “Ceza idari para cezası olmayıp, özel hukuk alacağıdır. 6001 sayılı kanunun 30. unsurunda düzenlenmiştir” denildi.
Cumhuriyet
