Anayasa Mahkemesi (AYM), İstanbul’da YÖK protestosunu takip ederken polisin müdahale ederek aksi kelepçeyle beklettiği gazeteci Beyza Kural Yılancı’nın basın ve tabir özgürlüğü hakkının ihlal edildiğine karar verdi.
Anayasa Mahkemesi’nin kararı İrtibat Başkanlığı’ndan basın kartını alamayan, lakin faal olarak mesleğini yürüten basın mensupları açısından da büyük kıymet taşıyor.
Gazeteci Beyza Kural Yılancı, 5 Kasım 2015 tarihinde YÖK’ün kuruluşunu protesto etmek isteyen öğrencilerin aksiyonunu takip etti. Sivil polis, öğrencilere müdahale edilirken, “çekim yaptığı sırada basın vazifelisi olduğunu bildirmesine rağmen” gazeteci Yılancı’yı da aykırı kelepçe takarak alanda bekletti. Polis, çalıştığı kurum kartını göstermesine karşın Yılancı’ya “Hiçbir şey eskisi üzere değil artık, bunu öğreteceğiz size” dedi. Yılancı, gözaltı aracında yer kalmaması üzerine, kendisinin basın mensubu olduğunu anlayan bir öteki amir tarafından özgür bırakıldı.
POLİS SÖZÜ: ÜST SEVİYE YETKİLİLERİN KARARLI TELAFFUZLARI…
Yılancı’nın şikayeti ve olayla ilgili görüntü kayıtlarının incelenmesi üzerine savcılık Y.Ş., N.D. ve K.A. isimli kuşkulu polislerin sözünü aldı. Yılancı’nın bileğinden tutan Y.Ş.’nin “Hiçbir şey eskisi üzere değil artık, bunu öğreteceğiz size” cümlesini tam olarak hatırlamadığın belirtirken, “ O periyot devletimizin üst seviye yetkilileri tarafından terör hareketlerine karşı duruşa yönelik kararlı telaffuzlar ve olay yerinde bulunan kümenin elindeki pankartlar ve telaffuzlarla polisi ve devleti aşağılayıcı ve suçlayıcı telaffuzların bulunması münasebetiyle ortaya söylenmiş bir kelam olduğunu düşünüyorum. Şahsa yönelik değildir. Aslında gerimi dönüp giderken söylemişim” tabirini vermesi dikkat çekti.
Yılancı yaşadıklarıyla ilgili İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’na şikayette bulundu, lakin sonuç alamadı. Üç polisin tabirinin alınmasının akabinde 7.9.2016’da şikayeti hakkında takipsizlik kararı verilen Yılancı, insan haysiyetiyle bağdaşmayan muamele yasağı ile tabir ve basın özgürlüğünün ihlal edildiği argümanıyla AYM’ye ferdi müracaatta bulundu.
AYM, Yılancı’nın başvurusunu 12 Ocak 2021 tarihinde görüştü. AYM, Yılancı’nın basın ve söz özgürlüğünün, insan haysiyetiyle bağdaşmayan muamele yasağının ihlal edildiğine ve 15 bin lira manevi tazminat verilmesine oybirliğiyle karar verdi. Kararda, “Başvurucunun sarı basın kartı sahibi olduğuna ait olarak evraka sunulmuş bir bilgi yahut evrak mevcut değildir” denilmesi de dikkat çekti. AYM kararının bir örneği, polisler hakkında soruşturmanın tekrar açılması için İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’na gönderildi.
KEYFİ GÖZALTI
AYM kararının münasebetinde Yılancı’ya yapılan müdahalenin ‘haklı ve yasal olmadığına’ dikkat çekilerek, şunlar belirtildi:
“Soruşturma evrakında ve sonucunda verilen takipsizlik kararında müracaatçının haber yapmasının engellenmesinin ve müracaatçıya yapılan fizikî müdahalesinin mutlaka gerekli olduğuna dair rastgele bir tespit ya da açıklama yapılmamıştır. Bunun bilakis kamera manzaraları dikkatle incelendiğinde müracaatçının keyfi olarak gözaltına alındığı ve kelepçelendiği kanaatine ulaşılmıştır.”
AYKIRI KELEPÇE ‘KÜÇÜK DÜŞÜRME AMACIYLA’ TAKILDI
Kararın münasebetinde savcının soruşturmayı tarafsız ve objektif yürütmediği de kaydedilerek, faal soruşturma yürütülmesi istendi. Yılancı’ya ‘küçük düşürme ve ders verme’ hedefiyle karşıt kelepçe takıldığı söz edilen kararda, bu durumun insan haysiyetiyle bağdaşmadığı vurgulandı.
Cumhuriyet
