Beyin hasarı olarak da bilinen Serebral Palsi nedir? Tedavisi var mıdır?

Serebral palsi (SP), erken fetal devir ile beş yaş ortasında meydana gelen beyin felci sonucu oluşan ve insan bedenindeki kasların hareketlerini, tonusunu yahut bedenin duruşunu etkileyen bir küme fizikî mani durumuna verilen isimdir.

Çoğunlukla doğumdan evvel olmak üzere olgunlaşmamış beynin gelişmesi sırasında meydana gelen hasardan kaynaklanır. Bu sebeple Serebral Palsi’nin belirti ve semptomları bebeklikte yahut okul öncesi yıllarda ortaya çıkar.

Genel olarak hareket bozukluklarına ve bunlarla ilgili olağandışı reflekslere, uzuvların ve gövdenin gevşekliğine yahut sertliğine, olağandışı durumda durmaya, istemsiz hareketlere, kararsız yürümeye yahut bunların genel bir birleşimine neden olur.

Serebral Palsi geçiren bireyler, yutma sorunları yaşayabilir ve göz kaslarındaki dengesizlik nedeniyle gözlerini tıpkı objeye yanlışsız odaklamakta zahmet çekebilir. Serebral Palsi’nin günlük faaliyetler üzerindeki tesiri bireyden bireye farklılıklar gösterebilir. Kimi olaylarda bireyin olağan yürümesi mümkünken, birtakım olaylarda yardım gerekli olabilir. Kimi bireylerde olağan yahut olağana yakın zihinsel gelişim gözlemlenirken, kimilerinde ise zihinsel mahzurların çıkması mümkündür. Öteki durumların ortasında epilepsi, körlük yahut sağırlık da olabilir.

SEREBRAL PALSİ’NİN SEBEPLERİ NELERDİR?

Serebral Palsi’nin bilinen en sık sebepleri ortasında hamilelik ve doğum sırasındaki kimi etkenler yer alır. Bu etkenler ortasında erken (prematüre) doğum, hamile annede tansiyonun yükselmesi yahut düşmesi, kan uyuşmazlığı, gebeyken geçirilen kanamalar ve enfeksiyonlar sayılabilir.

Uzamış ve güç bir doğum esnasında bebeğin oksijensiz kalması yahut doğumdan sonra geçirilen ağır iltihabi hastalıklar, baş darbeleri, yüksek ateş Serebral Palsi’ye yol açabilir. Yeniden de birçok olayda bu hasarın tam nedeni bilinmemektedir. Serebral Palsi’nin bilinen genel sebepleri şöyle sıralanabilir:

• Annede görülen enfeksiyonların anne karnındaki bebeği etkilemesi.
• Olağandışı gelişime yol açan kalıtsal gen mutasyonları.
• Beynin içinde yahut etrafında iltihaplanmaya neden olan bebek enfeksiyonları.
• Bir kaza yahut düşmeden kaynaklanan baş travması.
• İnme, yani gelişmekte olan beyne kan akışında bozulma.
• Rahimde yahut yenidoğan olarak beyin kanaması.
• Kuvvetli bir doğum nedeniyle beyne giden oksijende eksiklik.

SEREBRAL PALSİ’NİN BELİRTİLERİ NELERDİR?

Serebral Palsi belirtileri hafif ve şiddetli ortasında geniş bir yelpazede yer alır ve şahıstan bireye değişiklik gösterir. SP’li kimi beşerler yürümek ve oturmakta zorluk çekerken, başkaları objeleri kavrama ile ilgili meseleler yaşayabilir. Belirtiler vakitle daha şiddetli hale gelebilir yahut hafifleyebilir. Ayrıyeten, beynin etkilenen kısmına bağlı olarak farklı belirtiler de ortaya çıkabilir.

En sık görülen belirtiler şu biçimde sıralanabilir:

• Sık sık düşme
• Yutma sorunları
• Bedenin yalnızca bir tarafını tercih etme, objeleri daima tıpkı elle tutma
• Yuvarlanma, tek başına oturma yahut sürünme üzere motor maharet gelişiminde gecikmeler
• Kas tonusunda çok sertlik ya da gevşeklik üzere değişiklikler
• Konuşma gelişiminde gecikmeler ve konuşma zorluğu
• Kaslarda sertlik ve abartılı refleksler
• Ataksi olarak isimlendiren kas uyumu zayıflığı
• Titreme ve istemsiz hareketler ve körlük üzere nörolojik sorunlar

SEREBRAL PALSİ TİPLERİ NELERDİR?

Serebral Palsi’nin spastik, atetoid, ataksik, hipotonik ve karışık tip olmak üzere beş farklı formu bulunur. SP’nin her tipi, kendine mahsus spesifik hareket bozukluklarına neden olabilir.

Spastik Serebral Palsi

SP’li şahısların yaklaşık yüzde 80’ini etkileyen ve SP’nin en yaygın tipi olan Spastik Serebral Palsi; kaslarda sertliğe, abartılı reflekslere ve hareket zorluğuna neden olur. Spastik SP’li birçok insan, yürürken dizlerini bükme yahut bacakları ile makas gibisi hareketler yapma üzere hareket anormalliklerine sahiptir.

Atenoid Serebral Palsi

Atetoid Serebral Palsi’ye sahip bireyler, beden hareketlerini denetim etmekte zorlanır. Hastalık bilhassa kollarda, bacaklarda ve ellerde istemsiz, olağandışı hareketlere neden olabilir. Kimi durumlarda, yüz ve lisan de etkilenir. Bu tip; kişinin yürümesini, oturmasını, yutmasını yahut konuşmasını da zorlaştırabilir.

Hipotonik Serebral Palsi

Hipotonik tip, kas tonusunun azalmasına ve çok gevşek kaslara neden olur. Kollar ve bacaklar bir bez bebek üzere sarkık görünür. Bu tip bebeklerin baş denetimleri yetersizdir ve nefes almakta zorlanabilirler. Konuşma zorluğu, reflekslerde zayıflık ve yürüme zorluğu üzere belirtiler gösterir.

Ataksik Serebral Palsi

SP’nin bu tipi istikrar ve derinlik algısı ile ilgili meselelere neden olur. En az görülen tiptir ve ekseriyetle sistemsiz, sakar görünen istemli kas hareketleriyle karakterizedir. Bu forma sahip şahıslar yürümek, objeleri kavramak ve yazmak üzere motor fonksiyonları yerine getirmekte zorluk çekerler.

Karışık Tip

Birtakım insanlarda farklı tiplerde görülen belirtilerin bir kombinasyonu görülür. Buna “Karışık Serebral Palsi” denir. Karışık tipteki olaylarının birden fazla, spastik ve atetoid formların birleşimi formunda görülebilir.

SEREBRAL PALSİ’NİN TEDAVİSİ VAR MIDIR?

Serebral Palsi’nin kesin bir tedavisi yoktur zira oluşmuş beyin hasarını geriye döndürmek mümkün değildir. Ancak Serebral Palsili çocuk çağdaş tıbbın dayanak tedavileriyle pek çok hünerini ilerletebilir. Tedavinin gayesi, sınırlamaları iyileştirmek ve komplikasyonları önlemektir.

Serebral Palsili çocuklar ve yetişkinler bir tıbbi bakım grubuyla uzun müddetli tedaviye muhtaçlık duyarlar. Tedavide Çocuk Nörolojisi, Fizik Tedavi, Ortopedi, Çocuk Ruh Sıhhati, Beslenme, Beyin Cerrahisi, Göz, Kulak-Burun-Boğaz Kısımları rol alır. Bu kısımların her birinin hastanın hayatını kolaylaştıracak katkıları olacaktır.

Kas gevşetici ilaçlar, fizik tedavi, çeşitli ortezler, botulinum toksini (botoks) enjeksiyonları, kas ve kemikleri ilgilendiren cerrahi süreçler ve kas-hareket-konuşma eğitim programları çocuğun durumuna nazaran seçilerek uygulanır.

Cumhuriyet