Sıhhat Bakanlığı Koronavirüs Bilim Şurası Üyesi ve İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, koronavirüs salgınında tüm dünyanın tasayla izlediği virüs mutasyonlarının salgın hastalıklarda beklenen bir durum olduğunu vurgulayarak salgınla gayrette asıl kıymetli olanın, uygulanacak önlemleri bu değişimlere nazaran adapte etmek olduğunu söyledi.
Maske kullanımının çok daha kıymet kazandığını vurgulayan Prof. Dr. Yavuz, “İngiliz varyantı dediğimiz varyant 1’in bulaşma suratının yüzde 40 ila 70 oranında daha yüksek olduğunu biliyoruz.
Türkiye’de de en fazla saptanan mutasyon bu. İngiltere ile yakın bağlarımız, oradan buraya gelen giden sayısının çok olması ve bu varyantın birinci olarak Eylül’de birinci olarak saptanmış olması nedeniyle şu anda Türkiye’de de aslında bu varyantın yayıldığını kabul edebiliriz.
Tedbirlerimizi de buna nazaran almamız gerekiyor artık. Şu bir kez kesin, mevcut kısıtlamalara, hiçbir biçimde azaltmadan devam etmek zorundayız. Mevcut tedbirlere karşın şayet bu varyant hakikaten baskın hale gelirse, bu kıymetler de yetersiz kalabilir. Zati korku da buradan kaynaklanıyor” dedi.
“AYRI ODA İMKANI OLMAYAN OLAYLAR HASTANEDE TAKİP EDİLEBİLİR”
Mevcut olan tedbirlere kuralına uygun biçimde yüzde yüz uymanın çok daha kıymet kazandığına işaret eden Prof. Dr. Yavuz, “Mesela maske kullanımına artık muhakkak riayet etmemiz gerekiyor. Evvelden yüzde 70 ahenk varsa bile bunu yüzde 100’e çıkarmamız gerekiyor.
Maskenin de gerçek takılması lazım. Onun dışında tekrar filyasyon çalışmalarının süratli devam etmesi gerekli. Konutta hasta biri varsa ve başka odada izole edilme imkanı da bulunmuyorsa şu an hastanelerde yoğunluk olmadığı için hastaneye yatırılmaları daha akılcı olacaktır. Bu tedbirlere karşın artış devam ederse, İngiltere’de bu türlü olmuştu, o vakit ekstra diğer tedbirler de gündemimize gelebilir” diye konuştu.
“TOPLU TAŞIMADA MASKE AHENGİ DÜZGÜN FAKAT KALABALIKLARA TAHLİL LAZIM”
İstanbul’da kendisinin de toplu taşıma kullandığını ve artık maske kullanımının yaygınlaştığını gözlediğini anlatan Prof. Dr. Yavuz, olay sayısında artış olması durumunda toplu taşımadaki kalabalıkların birinci tahlil sağlanması gereken sorunlardan biri olacağının altını çizdi. Prof. Dr. Yavuz, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“İstanbul’da toplu taşıma da kullandığım için daha rahat gözlemleyebiliyorum, maske kullanımı çok iyi. Yüzde 98’lerde diyebilirim. Burnu açık vb yanlış kullanımlar çok ender artık. Bunun devam etmesi gerekiyor. Lakin toplu taşımadaki o kalabalığın azaltılması gerekiyor. Önümüzdeki günlerde hadiselerde artış devam ederse, öncelikle İstanbul için toplu taşımada kalabalığın azaltılması mecburiyet olacak.”
“ÖLÜM SAYILARINI DA ARTIRAN BİR VARYANT, YAKINDAN İZLEMEMİZ GEREKİYOR”
Bu varyant baskın hale geldiğinde her 9-10 günde bir olay sayılarının katlanarak arttığını vurgulayan Prof. Dr. Yavuz, “Yani (bu varyantın görüldüğü vakalar) yüzde 1’se, 10 günde yüzde 2 ve bu formda katlanarak gidiyor. Hesaplamalara nazaran Amerika’da Mart’ın ortasında bu varyantın baskın olacağı öngörülüyor. Bizde şu an tam olarak hangi yüzdedeyiz şimdi bilmiyoruz lakin önümüzdeki 1-2 hafta içerisinde daha fazla tahlil yapılmış olacak.
Daha net bir sayıya ulaşacağız. Böylelikle daha yakından takip edebileceğiz. Bunun yapılabilmesi için hazırlıklar tamamlanıyor. Varyant 1’in şöyle bir tehlikesi var, evet bulaşıcılığı yüzde 40-70 daha fazla artırdığını biliyoruz lakin daha da kıymetlisi İngiltere’de yapılan tahlillerde, aslında mortalitede de (ölümlerde) yüzde 30’luk bir artıştan kelam ediliyor ki çok yüksek aslında bu. O nedenle çok denetimli bir formda, yakından izlememiz gerekiyor süreci” halinde konuştu.
“KÖY OKULLARI AÇILABİLİR”
Salgın hastalıklarla çabanın çok dinamik bir süreç olduğunu belirten Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, şu sözleri kullandı:
“Bir yıldır çok dinamik bir süreçteyiz. Önümüzdeki yılı da bu halde yakından izleyerek, tedbirleri alacak biçimde belirlemek lazım. Tarihte bu devirler daha bile uzun sürmüştür. Biz çok erken periyotta, daha umutlu bir noktada olduğumuzu söyleyebiliriz. Fakat tez edersek, bu umudumuz boşa çıkabilir.
Onun için bu yılı hepimiz aşıya ulaşana kadar denetimli bir halde hatta eskisinden çok daha fazla dikkatli olarak geçirmek durumdayız. Okulların açılması planlanıyordu Şubat ortası üzere. Lakin bu varyant derdi nedeniyle ötelenmiş oldu. Lakin köy okulları açılabilir. Zira denetimi daha kolay ve orada önemli bir eşitsizlik oldu, ulaşamayanlar var eğitime.
O da tehlikeli bir şey. Kar ziyan gözetilerek köy okullarının açılması düşünebilir.”
“KONTROLLÜ DEVAM EDİYORUZ, İNGİLTERE ÜZERE OLMAYIZ”
Türkiye’nin bu süreci İngiltere kadar ağır geçirmeyeceğini düşünen Prof. Dr. Yavuz, bunu da tedbirlerin devam ettirilmesi ve denetimli gidişe bağladığını söyleyerek
“Toplumda da her ne kadar sahiden ekonomik olarak desteklenmesi gereken bölümler olsa da bu tedbirlerin kabul gördüğünü de düşünüyorum. O nedenle İngiltere’nin yaşadığını yaşayamayacağımızı düşünüyorum. Restoranların vs açılması doğal ki hükümet otoritelerinin vereceği karardır.
Lakin biz bilimsel olarak baktığımızda, şu anda ülke olarak bence yaptığımız en iyi şey, kümeleşmeleri engellemek oldu. Çok sayıda insanın bir ortaya gelmesi hele ki şu periyot çok da istediğimiz bir şey değil.
Salgın hastalık için bir yıl çok uzun bir mühlet değil. On yıllar sürmüş tarihte. Aşı çıktığı vakit da söylemiştik, aşının bu yılı kurtarması diye bir şey kelam konusu değildi. Şu anda varyantlar nedeniyle ki onu da öngörüyorduk zati, bu yılı kurtaramayacağımızı söyleyebiliriz. Lakin önümüzdeki yılı kurtarmak için, aşılama çalışmalarını çok hızlandırmamız gerekiyor” diye konuştu.
“VİRÜS TÜM AŞILARDAN KAÇABİLİR”
Hem varyant 2’de (Güney Afrika) hem varyant 3’te (Brezilya) aşıdan kaçan bir mutasyon olduğuna da dikkat çeken Prof. Dr. Yavuz, Oxford Üniversitesi’nin geliştirdiği Astra Zeneca’nın adenovirüs aşısı ile Güney Afrika’daki aşılamaların durdurulmasıyla ilgili gelişmeleri ise şu halde yorumladı:
“Aşılar açısından kaygı yaratan gelişmeler bu iki varyantta. E-484 ismi verilen bu mutasyon her iki varyantta da var. Bu da ‘spike’ dediğimiz, virüsün diken proteininde olan bir değişiklik. İn vitro olarak (laboratuvar ortamında) gösterilmişti lakin bu kadar, yani yüzde 10 aktiflik de beklenmiyordu açıkçası.
Ancak aşının yarattığı antikor düzeyleri manalı olacak üzere duruyor. İster adenovirüs platformu olsun, ister mRNA platformu olsun, bu aşıların hepsinde aslında hedeflenen, mikroorganizmanın diken proteini. Yani hepsinde birebir amaç. Ancak bu aşıların oluşturduğu antikor düzeylerinde farklar olabilir. Oradan bir dert doğabilir. Lakin bunlar da biraz daha araştırmaya gereksinim olan alanlar. Yoksa virüs yalnızca adenovirüs aşılarından kaçıyor da başkasından kaçmıyor diyemeyiz. Yalnızca antikor düzeyleri fark edebilir. Bunlar da çalışılıyor esasen.”
“ÖNEMLİ OLAN SORU, AŞILARIN NE KADAR MÜDDETTE BİR DEĞİŞMESİ GEREKECEK?”
Astra Zeneca aşısında ortaya çıkan bu gelişmenin, öbür aşılar açısından da emsal sonuçlar yaratma riskinin varlığına işaret ettiği için bütün aşıların değişmesinin dahi kelam konusu olabileceğini söyleyen Prof. Dr. Yavuz, kelamlarını şöyle noktaladı:
“Zaten bunu gripte de yaşıyoruz. Yılda bir değişiyor grip aşıları. Buradaki kritik soru, önümüzdeki günlerde yanıtını arayacağımız soru, ‘Ne kadar sıklıkla değiştirmemiz gerekiyor?’ 1 yıl mı, 2 yıl mı? Zira mesela Kovid hastalığını geçirenlerin şu anda hastalığın engellenmesi, yüzde 90 olarak 6-8 ay civarında. Aşılarda da şu anda bunu söyleyebiliyoruz.
Aşıdan kaçan varyantların ise çok büyük bir yaygınlık göstermediğini biliyoruz. Bununla bağlı olarak yapılması gereken de ne kadar müddette aşı değiştirmemiz gerekecek? O sorunun karşılığını bilmiyoruz şu anda. Aşıda hedeflenen şey, tüm aşıların çalışmasını sağlayan lokomatif, spike proteine karşı oluşan antikorlar. Hasebiyle oradaki proteinler değişmişse, bütün platformlardaki antijenlerinizi değiştirmeniz gerekir.”
Cumhuriyet
