İktisat yazınının Türkiye’deki güçlü isimlerinden Prof. Dr. Bilsay Kuruç, bu banka ile ilgili yeni tartışmalar üzerinden uygulanan ekonomik modelin Türkiye’yi getirdiği noktayı yorumladı:
- Cicim yılları bitti: Türkiye’nin bir kapitalist modeli var ve TCMB de bunun içinde. Bunun gelir yaratma kapasitesi düşük. Dünya likiditesi sayesinde yaşanan cicim yılları da geride kaldı. Son 10 yıldır kendi gerçeklerimizle karşı karşıyayız. Önümüzdeki periyotta bu modele devam edildiği sürece şu olacak: Rezerv yaratamayan, gelir yaratma kapasitesi düşük bir iktisat.
- Zayıf TL, güçlü dolar: Temel soru TCMB buna ne kadar dayanabilir? 10 yıl evvel birinci salvoyu periyodun TCMB Lideri Fazilet Başçı yemişti. Klasik merkez bankacılık yapıyordu. O gün Başçı’nın yediği fırçayı hatırlarsak bugünü daha iyi anlarız. Zira dolarizasyon başlamıştı. Sermaye sınıfının yeni katmanları, yeni şirketler eski şirketlerle yan yana iki para kullanma avantajına sahip oldular. Biri güçlü dolar, oburu zayıf TL. Sermaye sınıfını var eden siyasal hayatın yeni armağanı olan şirketler, bu avantajla çalışmayı öğrendiler. Yani güçlü paraya sahipsen zayıf para zayfladıkça kazanırsın. 128 milyar dolar problemi de birebir.
- ABD’den bir kelam: ABD’de bir kelam vardı: General Motors için iyi olan neyse ABD için de iyi olan odur. “Şirketler için iyi olan neyse ülke için de odur” modeli oldu bu. Rezerv yaratmak kimin misyonu iktisatta? İngiltere müstesna. Zira onlar City of London’a sahip. Rezervi sanayi yaratır. Lakin sermayenin yeni ve eski katmanlarının içine girdiğimiz modelde rezerv yaratma sorumlulukları yok. Yeme ayrıcalıkları var. Son 10 yılda rezervleri onlar yediler. İşi TCMB’ye yıkmış oluyorlar.
- Kapitalizm alışkanlığı: Herkesin ağzında TCMB. Bizim City of London’umuz mu var ya da finans bölümünden rezerv mi bekleyelim? Lakin sanayi gelir yaratmıyor ki rezerv yaratsın. Kapitalizmin bir alışkanlığı var. Yararlandığı kurumları bir yandan yıpratır. Bunun son 10 yıllık sahnesinde TCMB var. Hangi merkez bankası swap’la borçlanarak rezerv tutabilir? Bu ne kadar sürebilir? Bu türlü merkez bankacılığı olur mu?
- Borçla üretim: Borçla üretim yapma potasına girmiş olan bir imalat sanayii var. Cari açığa değil milletlerarası net yatırım konumuna bakalım, orada gittikçe borçlanan özel dalı görelim. TCMB’nin bilgilerinde bu söylediklerimi ayna olarak yansıtan, sermayenin yeni ve eski katmalarının rezerv yaratma sorumluluğuna sahip olmadıkları lakin rezerv yeme ayrıcalıklarına sahip olduklarını göreceğiz. TCMB son 10 yıllık bu tablo içinde, üzülerek söylüyorum acıklı bir duruma düştü. O lider geldi, bu lider gitti… Tahlil yapmak istiyorsak bunlar üzerinde durmak gerçek olmaz. Temel tablo öteki, her şey çok berrak. Sevimsiz bir yere geldik.
TL UCUZLADIKÇA EMEK UCUZLAR
İktisatta yaşanan gelişmelerin işçiler üzerindeki tesirine ait tespit yapan Bilsay Kuruç, “Asgari fiyat 10 yıl evvel 400 doların üzerindeydi, artık 300 doların altına indi. Bütün ücretliler tablosunda minimum fiyatla çalışanların oranı yüzde 40. Minimum fiyatlar bütün fiyatları aşağıya çeker. TL ucuzladıkça emek ucuzlar” dedi.
Cumhuriyet
