Borusan Contemporary’nin çevrimiçi sergisinde karekodlu sürprizler var

Küratörlüğünü Dr. Necmi Sönmez’in üstlendiği yeni Borusan Contemporary standı “Düş Suda”, çevrimiçi olarak ziyarete açıldı. Bir yılı aşkın bir müddettir devam eden pandemi yüzünden fizikî ziyarete kapanan Perili Köşk, kapılarını bir daha ne vakit açacak şimdilik bilinmiyor ancak ilhamını Edip Cansever’in birebir isimli şiirinden alan standın bir ayağı da Boğaz kıyısındaki stant rotasında. Yani isteyenler internetteki sergiyi inceledikten sonra Boğaz kıyısına inip oluşturulan rota boyunca yürüyerek buradaki “gizli” yapıtları de görebilecekler. Sergiyi Borusan Contemporary Müdürü Dr. Kumru Eren ile konuştuk.

SİHİRLİ BÖLGE

– Pandemi ile birlikte “yeni normal”e en çok ahenk sağlayan kurum Borusan Contemporary oldu güya. Bilhassa “Düş Suda” ile birlikte Boğaz kıyısında izleyiciye sunduğunuz enteresan tecrübe bunun en somut örneklerinden. İşin sanatsal tarafı bir yana, izleyiciye ulaşma manasında çok yaratıcı bir fikir. Nasıl gelişti bu niyet, biraz anlatır mısınız?

Pandemi, sırf kültür sanat alanındaki pratikleri değil, tüm ömür kültürümüzü derinden sarstı. Bir müddettir kültür kurumlarında yaşanmaya başlanan kimlik değişimine de bu bağlamda ivme kazandırdı. Pandemiyle başlayan global şaşkınlığın tepeye tırmandığı 2020 baharında, hepimiz dev ölçekli fuar, aktiflik ve stant tertiplerinin bir bir iptal olduğuna şahit olduk. Bu esnada, Fondation Beyeler’in açılışı ertelenen Edward Hopper standı kapsamında sunduğu bir çalışma çok ilgimi çekti. Direktör Wim Wenders, Hopper üzerine Two or Three Things I Know about Edward Hopper başlıklı 3D bir kısa sinema çekmişti ve kendi tabiriyle bu çalışma “pentür, sinema ve öykü anlatıcılığını sihirli bir bölgede birleştirmekte” idi. Çevrimiçi izlenebilen sinema, Hopper fotoğrafında donup kalan o “an”ın çabucak öncesi yahut sonrasındaki bir kareyle açılıyordu. Beyeler’in standa dahil ettiği bu sunum bana, çevrimiçini bilfiil işlevlendirerek sanat yapıtları etrafındaki anlatıyı güçlü bir biçimde izleyiciyle buluşturabilmek için ilham verdi. Evet, tahminen Düş Suda için tasarlayacağımız o “sihirli bölge” gerçek bir tecrübe olmayacaktı lakin sanat izleyicisinin “yeni bir toprağa ayak basmaya” gereksinimi vardı. İşte tüm fikir bu biçimde doğdu.

– Boğaz kıyısındaki “Artırılmış Gerçeklik” tabelalarının yanı sıra bir de “Sanal Gerçeklik” uygulamasıyla izlenen bir görüntü var, değil mi?

Evet, stant kapsamında kullandığımız iki başka uygulama kelam konusu. Birincisi, Boğaz kıyısında belirlediğimiz rota üzerinde aşikâr noktalara, stantta yer alan birtakım sanat yapıtlarının karekodlarının bulunduğu tabelalar yerleştirildi. Kelam konusu karekodlar, o koordinata AR (Artırılmış Gerçeklik) teknolojisi takviyesiyle yerleştirdiğimiz sanat yapıtının, “Düş Suda Stant Rotası” isimli taşınabilir uygulama aracılığıyla görüntülenebilmesi için hem tetikleyici bir rol üstleniyor hem de o noktada zımnî bir sanat yapıtı bulunduğunu izleyiciye anımsatıyor. İkinci teknoloji ise sanatkarların da son yıllarda kullanmaya başladığı VR (Sanal Gerçeklik) teknolojisi. Bu etapta, stant seçkisinde yer alan bir yapıtı, biçim ve bağlamından aldığımız ilhamla bir yine üretime soktuk. Bu çalışma, yeni bir teknolojiyi aslında 80’lerden bu yana süregelen ve bilhassa postmodernist periyot ile birlikte anılan bir üretim pratiğine de eklemledi: Çağdaş sanatta sıkça gündeme gelen post-prodüksiyon prosedürünü kullanarak, Boomoon’un İstanbul Boğazı’nı bahis alan Boğaz’da Balık Oyunu No.8 yapıtından türettiğimiz görüntü, yepyenisi iki boyutlu olan bu yapıtın adeta “içine girerek” Boğaz’ın derinliklerine bakabilmemizi sağlıyor. Borusan Contemporary’nin internet sayfası üzerinden sanat izleyicisine sunulan bu tecrübesi, VR özellikli bir gözlüğünüz olmasa bile ekranı hareket ettirerek deneyimlemeniz mümkün. Elbette VR gözlüğü, teknolojisi gereği tecrübesi derinleştiren bir tesir yaratıyor.

ÜRETMEK PANZEHİR

– :mentalKLINIK ile yaptığınız stant bir epey ilgi görmüştü. Yakında yeni bir stant geliyor mu?

:mentalKLINIK standı, içeriği, sunumu ve bağlamı gereği, pandemi münasebetiyle yaşadığımız sıkışmayı en iyi özetleyen sanatsal içerikti bana nazaran. Bu nedenlerle de haklı bir ilgi gördü. Stant üzerine gerçekleştirdiğimiz çevrimiçi konuşmalar da niyet alanımızı genişletti; çünkü yüz yıl sonra karşı karşıya kalınan pandeminin yarattığı travmayı bir nebze de olsa aşabilmenin yollarından biri yeni niyetler üretmek, ürettirmek.

Yeni stant planlamamız var elbette, fakat önümüzdeki süreçte gelişecek sıhhat şartlarını gözeterek adım atmak durumundayız.

ESNEKLİK DEĞERLİ

Pandeminin öğrettiği en büyük derslerden birinin esneklik olduğunu anlatan Dr. Kumru Eren, Borusan Contemporary olarak kısa ve orta vade planlamalarda farklı yer ve teknoloji kullanımları ile hibrit olarak kurgulanacak özgün sunum senaryoları geliştirdiklerini anlattı.

Cumhuriyet