Bu yılın ilk iki ayındaki ÖTV gelirlerinin tümü harcansa bile faiz giderlerine yetmiyor
Hazine ve Maliye Bakanlığı şubat ayı bütçe datalarını açıkladı. Buna nazaran Şubat ayı içerisinde 96,4 milyar liralık sarfiyata karşı, 119,6 milyar lira gelir elde eden bütçe, 23,2 milyar lira fazla verdi. Olağan kurallarda açık veren bütçenin, şubat ayında fazla vermesinin nedeni Kurumlar Vergisi tahsilatlarından kaynaklandı. Şubat ayının Kurumlar Vergisi için süreksiz vergi ayı olması nedeniyle bu kalemden bütçeye 36,7 milyar lira gelir kaydedildi. Ocak ayında tıpkı kalemden elde edilen gelir 696 milyon liraydı.
Bütçenin sarfiyatlar kısmına bakıldığında ise ana kalemler içinde faiz harcamalarındaki artış dikkat çekiyor. 2018’den bu yana süren ekonomik buhranla bir arada kamu mali krizinin de en açık göstergesi bütçe açıkları olmuştu. Açık büyüdükçe devlet borçları artıyor, devlet borçlarıyla bir arada faiz harcamaları artıyor, faiz harcamaları artıkça bütçe açığı büyüyor. İşte bu kısır döngüye giren devlet bütçesi ocak ve şubat ayında toplam 34,7 milyar lira faiz ödemesi yaptı. Geçen yılın tıpkı devrinde bu meblağ 26,9 milyar lira, 2019’un birebir periyodunda, 21,9 milyar lira, 2018’in birebir periyodunda ise 12,7 milyar liraydı. 2021 prestijiyle bütçenin faiz sarfiyatları 2018’in tıpkı devrine nazaran yüzde 173 daha fazla.
Artışın nedeni hem borcun artması, hem de borç için katlanılan faiz oranlarının artması. Tekrar Hazine ve Maliye Bakanlığı bilgilerine nazaran 2018’in Ocak ayı sonunda merkezi idarenin toplam borcu 892,7 milyar TL. Bu meblağ 2021’in Ocak ayı sonunda 1 trilyon 837 milyar TL. Öbür bir tabirle ortadan geçen 3 yılda, merkezi yönetim fazladan 1 trilyon lira borç almış durumda. Böylesi bir artış da beraberinde faiz harcamalarındaki artışı doğuruyor.
ÖTV FAİZE GİDİYOR
BirGün’den Ozan Gündoğdu’nun haberine nazaran; rastgele bir geliri rastgele bir masrafa tahsis etmek 5018 sayılı yasa gereği mümkün değil. Lakin faiz harcamalarındaki artışı daima artan bir öbür gelir kalemi olan ÖTV’yle kıyaslamak yeniden de mümkün. 2018 yılının Ocak ve Şubat aylarında toplam 21,5 milyar TL’lik ÖTV tahsilatı Hazine’ye girerken, Hazine’den 12,7 milyar TL faiz ödemesi yapılmış. Yani ÖTV tahsilatının yüzde 59’u faiz ödemelerini finanse edebilmiş. Birebir devirde tüm vergi gelirlerinin de yüzde 24,4’ü harcanırsa faiz masrafları ödenebiliyormuş.
Buna karşılık 2019’a gelindiğinde işler sarpa sarmaya başladı. O yılın Ocak ve Şubat aylarında 21,1 milyar liralık ÖTV tahsilatına karşılık birebir periyodun faiz masrafı 21,9 milyar liraya yükseldi. ÖTV’den elde edilen tüm para harcansa dahi faiz sarfiyatları finanse edilemez oldu. 2020’ye gelindiğinde işler daha da berbata gitti. O yılın Ocak ve Şubat aylarında 24,8 milyar lira ÖTV tahsilatına rağmen, 26,9 milyar lira faiz sarfiyatı gerçekleşti.
Aslında 2018’den bu yana başlayan kamu mali krizi Covid-19 sarsıntısıyla birlikte iyice derinleşti. 2021’in birinci iki ayında ÖTV’den 30,1 milyar lira tahsil edildi lakin 34,7 milyar TL faiz ödemesine harcandı. 2018’de ÖTV gelirlerinin yüzde 59’u ile faiz harcamaları finanse edilebilirken, 2021’de ÖTV gelirlerinin yüzde 115’i ile faiz harcamaları finanse edilebiliyor.
Devlet mali krizinin göstergeleri: Yüzde 173
Son 3 yılda faiz harcamalarındaki artış
2018 Ocak-Şubat: 12,7 milyar TL
2021 Ocak-Şubat: 34,7 milyar TL
Artış: Yüzde 105
Son 3 yılda devlet borçlarındaki artış
2018 Ocak: 0,89 trilyon TL
2021 Ocak: 1,84 trilyon TL
Artış: Yüzde 271
Son 3 yılda bütçe açığındaki artış
2018 toplam: 65,9 milyar TL
2019 toplam: 124,7 milyar TL
2020 toplam: 172,4 milyar TL
2021 bütçe iddiası: 245 milyar TL
Cumhuriyet
