Burdur MAKÜ Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. İskender Gülle, önümüzdeki yıllarda ülke genelinde yaşanacak su geriliminin ayak seslerinin şimdiden duyulmakta olduğunu, bu gerilimin Burdur’da kendisini ağır biçimde hissettirdiğini söyledi.
Prof. Dr. İskender Gülle, bölgede yaşanan hidrolojik kuraklığın, çok su kullanımının sonucu olarak Burdur Gölü’nün kıymetli seviyede su kaybettiğini ve yüzde 45 oranında küçüldüğünü belirterek, “Bir vakitler Burdur’da bir slogan vardı, ‘Göl yoksa Burdur da yok’ diye. Çok söylendi bu slogan, ancak artık unutuldu güya. Halbuki daha çok söylemeliydik ve asla unutmamalıydık” dedi.
Prof. Dr. Gülle, Burdur Gölü alanının 50 yıl içerisinde yaklaşık 100 kilometrekare küçülmesiyle gölün Bağlar, Çerçin, Askeriye, Gölbaşı, Senir, Kılıç, Ardıçlı, İlyas, Karakent, Kumluca, Yazır, Yazıköy, Hacılar, Kuruçay, Çendik Köyü üzere kıyılarında çok büyük toz ve tuz alanları ortaya çıktığını belirtti.”Özellikle gölün Isparta sonları içerisindeki kıyıları büsbütün kuruduğundan, bu alanlar adeta geniş bir toz çölü haline geldi.” diyen Gülle, “Gölün çekilen alanlarındaki toprağın tuzlu olması nedeniyle bitki gelişimi çok mümkün değil. Ayrıyeten bu alanlarda ağır küçükbaş hayvan otlatılması nedeniyle toprak daima ezildi. Buraların sürülerek toprağın rüzgara karşı savunmasız hale gelmesinden ötürü kuvvetli rüzgarlarda çok ağır toz fırtınaları oluşmaktadır” tabirlerini kullandı.
‘Yılda yaklaşık 2 bin ton toz etrafa saçılıyor’
Çekilen göl yatağından yılda yaklaşık 2 bin ton tozun etrafa saçıldığını belirten Prof. Dr. Gülle, şöyle konuştu:
“Bu ölçü kabaca 100 futbol alanını 1 metre yüksekliğinde tozla doldurmaya yetecektir. Gölün çekilmesi sonucunda göl tabanında birikmiş olan ve artık tozla havalanan çeşitli toksik metaller, pestisit kalıntıları, mikroplastikler ve tuzlar ile yüklü olarak silt ve kilden oluşan bu karışım, öncelikle en yakın yerleşim merkezlerini tehdit etmektedir. Bilhassa kuzey-güney taraflı rüzgarların tesiriyle buradan kalkan binlerce ton toz, başta en yakın yerleşimler olan Burdur, Senir, Kılıç ve Keçiborlu yerleşimlerini kuvvetli biçimde etkilemektedir. Aral Gölü (Orta Asya), Urmia Gölü (İran), Çad Gölü (Afrika), Owens Gölü (ABD) üzere dünyada kuruyan göl örnekleri üzerinden düşündüğümüzde, yaşanacak ekolojik ve ekonomik sorunlara ek olarak, tozun tetiklediği sıhhat sıkıntılarında artışlar olabilecektir. Bilhassa ‘PM2.5’ olarak bilinen en ince tozun sıhhat üzerine birçok çok olumsuz tesiri bulunmaktadır.”
‘Daha çok su harcayacağız’
Etrafa yayılan tuz ve tozun, ağaç, zerzevat ve başka bitkilerin gelişimini de olumsuz istikamette etkileyebileceğini aktaran Prof. Dr. Gülle, “Evlerimiz, otomobillerimiz, çamaşırlarımız, saçımız başımız daha çok kirlenecek ve sonuçta paklık için daha çok masraf edeceğiz, yani daha çok su harcayacağız. Suyumuz ise aslında epey kısıtlı durumda. Hayat kalitesi düşeceğinden kentten göçlerde yaşanabilecek artışlar, Burdur iktisadını de olumsuz tarafta etkileyebilecektir” diye konuştu.
Bir yerde toz varsa ondan kısa vadede kurtulmanın mümkün olmadığını kaydeden Prof. Dr. İskender Gülle, şöyle devam etti:
“Zira toz dünyadaki en küçük ve en sinsi şey olup, ondan ne kadar korunmaya çalışsak da mutlak suretle her yere nüfuz etmesi kaçınılmazdır. Dünyadaki öbür toz hadiselerinden öğrendiklerimiz ışığında hususa baktığımızda, tozla faal çabanın yalnızca ekolojik metotlarla mümkün olduğunu görmekteyiz.”
“Kısa vadede alınacak tedbirler, göl kıyısında hayvan otlatmanın sonlandırılması yahut yasaklanması gerekir” sözlerini kullanan Gülle, “Zira hayvanların yere uyguladığı başınç toprak kabuğunu kırmakta ve bitki gelişimini zorlaştırmaktadır. Orta vadede ise çekilen ve toz üreten kıyı alanlarının tuza sağlam örtücü bitkiler ile rehabilite edilmesi. Ayrıyeten kısa vadede bitki gelişiminin mümkün olmayacağı daha tuzlu alanlarda, bitkilerin dışında, fizikî örtücülerin ve rüzgar perdelerinin de kullanılması mümkündür” biçiminde konuştu.
Sonuç olarak, Burdur Gölü kıyılarında toz oluşumu sıkıntısının, göl idare planı kapsamında yapılacak geniş ölçekli bilimsel rehabilitasyon projeleri ile çözülmesi gerektiğini tabir eden Gülle “Özellikle çekilen alanların mahallî bitki tiplerinden olan kapari ile donatılması şimdilik en akılcı yaklaşım olarak görülmelidir” dedi.
Cumhuriyet
