“Büyük Kadın Sanatçılar” kitabının açtığı tartışma Türkiye’nin önde gelen kadın sanatçılarının tepkisini çekti

Pera Müzesi’nde devam eden Minyatür Standı sanatkarlarından Canan, Şükran Moral ve Hera Büyüktaşcıyan, yurtdışı müzelerde yapıtları olan, memleketler arası stantlara katılmış isimler. Sanatçı kimliğinin kategorize edilmesinin ciddiye alınmaması gerektiğini düşünüyorlar. Bu üç sanatkarla da Gila Benmayor görüştü.

HERA BÜYÜKTAŞÇIYAN

Muhakkak etiketler altına sıkıştırarak sanatkarların tanımlanması, bölünmesi ve sınıflandırılması çok sınırlayıcı. Bayan sanatçı cinsiyetinin altı çizilmeyince yahut “büyük” ya da “önemli” üzere sözlerle süslenmeyince sanatçı olmuyor mu? Yahut sanatı daha mı az bedelli oluyor? Sanatın ve yaratımın kıymeti yalnızca birilerinin tarafından belirlenince ya da listelere sıkıştırılınca mı tarihe geçiyor? Vakte ve ortak inşa edilen belleğe iz bırakanları görmezden gelmek neden? Tüm bu listelerin, etiketlemelerin hiçbir kıymeti yok bence; özünü bilen biliyordur esasen. Bu tip başlıklar ve listeler altında sonlandırma hali maalesef yeni bir şey değil lakin en acı olan kısmı kitap dediğimiz objenin sonradan gelen kuşaklar için bir kayıt pahası taşıması ve tarih okumalarını birilerinin yazımı üzerinden yapacakları gerçekliği.

ŞÜKRAN MORAL

“Büyük Bayan Sanatçılar” kitabı neden artık yayımlandı? Şu anda dünyada çağdaş sanat etraflarında bayan sanatkarların müzelerde daha az yer almalarıyla ilgili bir tartışma sürüyor. Me Too hareketinin tesiri büyük. Birtakım müzeler bayan sanatkarlara kota koydu, koymayı tasarlıyor. Hasebiyle “moda bir kitapla” karşı karşıyayız. Başlık esasen ayrımcı. Ben hiç “büyük erkek sanatçılar” kitabına rastlamadım. Bayan sanatkarlar ikinci sınıf mı? Çağdaş sanatın üniversal lisanını yakalamak için yayımlanan bu “moda” kitap aslında bayanlardan yana hal alması gerekirken Türkiyeli sanatkarları görmezden gelerek tam aksini yapmış. Öte yandan bizdeki Batı hayranlığının da bir belirtisi. Kendi ülkesinin sanatkarını yok sayarak üniversal bir lisana ulaşılamaz. Sanat dünyası beyazların, erkeklerin ve sermayenin elinde. O denli ki müzelerde ferdî stant açan bayan sayısı az, satışlarda da erkeklere nazaran daha az kazanıyor. Rönesans periyodundan kaç tane bayan sanatçı bize; ulaştı neredeyse hiç.

CANAN ŞENOL

Ben kendimi bayan sanatçı olarak görmüyorum. Sanatçıyım. Zira erkekler kendilerini erkek sanatçı olarak tanımlamıyor. Cinsel kimliğimden gurur duyarak sanatımı yapıyorum. Yapanların emeğini küçümsediğim için değil lakin kitapları da çok ciddiye almıyorum. Herkes istediği kitabı yayımlayıp istediği kişiyi daha önde görebilir. Kategorize edilmeyi ciddiye almıyorum. Ürettiğim işin değerli olduğunu düşünüyorum. Değerli olan bu. Algımızda daima erkek sanatçı var. Kıymetli sanatçı olmak erkeklikten geçiyor. Örneğin tarihin birinci resmi diye bildiğimiz duvar fotoğrafını daima bir erkek yaptı diye düşünüyoruz. Neden bayan yapmış olmasın? Sanat tarihi erkekler tarafından yazılmış olabilir ancak bayanlar tarafından bozulacaktır. Bu kesin, geri dönüşü yok. Akbank Sanat’ın tercih ettiği kitap muhakkak ki araştırmasını kısıtlı tutmuş; Türkiye’yi fazla dikkate almamış.

Cumhuriyet