“Büyük Kadın Sanatçılar” kitabıyla tartışmaların odağı olan AkSanat’ın bugüne kadar ki serüveni
Cumhuriyet’te Yazgülü Aldoğan’ın yazdığı ve yorum için de açık kapı bırakıp tartışma başlattığı “Büyük Bayan Sanatçılar” kitabının tanıtım yazısı, hayatın içinden bana farklı bir olguyu anımsattı: “Diriye değil, ölüye saydılar bizi.” Bir kitap için bu ne fırtına mı? Lakin, büyük bir kurumun, hele “sanat ve sanatkarın yanında,” sloganını yıllarca simge edinmiş bir kurumun açıklaması bile kâfi de artar! Üstelik, yayımladıkları kitaplar için , “…dostlarımıza ve gençlerin faydalanabilmesi için de üniversite kütüphanelerine armağan ediyoruz” demişlerse, hürmetle karşılanmalı! O vakit okumaya başla! Kitabın ismi: “Büyük Bayan Sanatkarlar…” Hem de 400 büyük kadın! Demek ki, sanat cihanında, “Büyük erkek sanatçılar” kitabı da sırada! İronisi bir yana, sorun; kitapta F. Zeid dışında bu toprakların sanatkarlarının yer almaması ile “çeviri de olsa, “Büyük bayan sanatçılar” başlığının 21. yüzyılda bile sanat ismine tanımlanmış olması o kurumu bağlar. Sorun Batılı ya da yerli müellif sorunu değil; anlayış, algı “entektüel!” bakış açısı o kadar! Birkaç günden beri usta sanatçı ve müelliflerin telaffuzları ve karşı çıkmaları da bundan.
YOK SAYMANIN DAYANILMAZ HAFİFLİĞİ
Aslında bu olay tekil değil, toplumsal bir olgu. Aksini düşündüklerini sanmak istemiyorum fakat… Cumhuriyet’in kültür ve sanat sayfasına, kurum ismine yapılan açıklama, imzasız da olsa çok doyurucu ve saydamdı! Haydi, her ortamda dillendirilen ve pek hoşlandıkları Arapça sözcüğü kullanarak, bu “vesileyle” söyleyelim ki “Zikr-i cemil” edilen yazıda (işin içine basın girdiği için her sözcük üzerinde çok çalışılmıştır ve o makamdan bu masaya onay alınmıştır) övünçle şöyle denilmektedir: “… ‘2004 yılından bu yana’ Türkiye’de çağdaş sanattan mimariye, fotoğraftan resme kadar sanatın farklı disiplinlerinde 16 kitap yayımladık.” Lakin, bir sorum olacak, kamuoyunu bilgilendirme ve “yok sayma” ismine. Bu sorum kişisel soru değil; unutmak diğer, kurum ismine “yok saymak” öbür… Lakin bir farkla, zira kültür ve sanat ismine yapılan “tasarruflar”da kurum dolaylı olarak kendini de yok sayıyor! Neden mi? “Kurum, 2004 yılından bu yana Türkiye’de çağdaş sanattan mimariye, fotoğraftan resme kadar sanatın farklı disiplinlerinde 16 kitap yayınladık.” derken 2004 öncesini ne yapıyor? Aksanat ya da bugünkü ismiyle Akbank Sanat meskeni de 2004 te mi kurulmuş?
AKSANAT 1987’DE KURULDU
1987 yılında Akbank’a sanat danışmanı olarak davet edildiğimde, hürmetle andığım; tiyatro, caz ve sanatın, bilimin, görgünün simgesi Hamit Belirli ile görüştüğümde, İstanbul’da birinci ve kapsamlı donanımı ile bir kültür merkezini önermiştim. Sakıp Sabancı, pahalı dostum Güngör Uras, Hamit Aşikâr ve genel müdür yardımcıları ile her hafta oturup saatlerce detayları konuştuk. Sakıp Beyefendi, bu kurumun gökdelende olmasını önerdi lakin sanatın odak noktası Beyoğlu idi. Evvel, Beyoğlu bölgesini de kapsayan bölgenin anıtlar heyeti lideri Prof. Dr. Hande Süher’in onayını aldık. Metin Deniz’in tasarımı ile mimarlık ofisi çalışmalara başlarken, yapının fonksiyonu için iki yıl sonrasının etkinliklerini planladık: Tüm yetkilerle, sonra gelsin sanatın, bilimin, kültürün erbabı dostlar! Vitali Hakko da birinci tanıtım kokteylini Vakko’ da yaptı. 1987 ile 2004 ortası niçin kayıp! Ne garip! Kuşku bu ya; ben de merak ediyorum: 16 yıl içinde altın madalya verdikleri sanat danışmanı da kayıp! Haydi beni yoklar hanesine yazdınız, ya kitaplar? “Kimse kusura bakmasın! İşimize geldiği üzere, unuturuz da yok da sayarız” mı? Unutmayalım: “Sanatın ve sanatkarın yanındayız” demek bir fazilet işi! “Eskiden kusur olan şeyler, görenek haline geldiyse… Çok, çok “büyük bayan sanatçılar”ın ne kusuru var? Hele curcunalı günlerde bunu düşünmek hakikaten “maharet” ister! Can-ı gönülden çorbada tuzu olanları kutluyorum!..
KENDİNİ YOK SAYAN KİTAPLAR
Bu kitapları hangi kurum, hangi logo ile yayımladı? Üstelik her biri 3 bin adet basılmış ve tükenmişti. Yok kitaplar: Gürol Sözen. / Bin Çeşit İstanbul ve Boğaziçi Yalıları. 1989 /Cahit Kayra. İstanbul Yerler ve Vakitler.
1990 /Prof. Mustafa Cezar. XIX. Yüzyıl Beyoğlu’su.1991/ Prof.Dr. Metin And. 16. yüzyılda İstanbul. 1993 /Çekmeceler. Ressam, Dizayncı ve heykeltraşlar-3 kitap.1991 / Prof.Dr. Muhibbe Darga. Hitit Sanatı. 1992/Gürol Sözen. Ege’den Akdeniz’e Mavi Uygarlık From the Aegean to the Mediterranea 1995 /Prof.Dr. Talat S. Halman. Eski Anadolu ve Ortadoğu’dan şiirler. 1996 / Prof.Dr. Değer Giray. Müstakil Ressamlar ve Heykeltraşlar Birliği. 1997/ Prof.Dr. Metin And. Minyatürlerde Osmanlı-İslam Mitolojisi. 1998 / Akbank 50. yıl Armağan kitabı: Gürol Sözen. Ege’den Akdeniz’e Mavi Uygarlık (2. Baskı) 1998 / Ahmet Kamil Gören. Akbank Fotoğraf Koleksiyonu. 1998 /Behzad Üsdiken. Pera’dan Beyoğlu’na (1840-1955). 1999 /Topkapı Sarayı. (Müze Müdürü Filiz Çağman ve seksiyon şefleri) 2000 / Yıldız Akyay Meriçboyu. Antik Çağ’da Anadolu Takıları. 2001/ Dr. Alpay Pasinli. İstanbul Arkeoloji Müzesi. 2003/ve Sakıp Sabancı Koleksiyonu…
Cumhuriyet
