Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İnsan Haklarından Sorumlu Genel Lider Yardımcısı Denizli Milletvekili Gülizar Biçer Karaca, mesken işçisi çalışanların yaşadığı zorluklar ve meselelere ait “Değer”sizleştirilen Konut İşçiliği-Görünmeyen Emekçiler Raporu” hazırladı. Karaca ayrıyeten mesken personellerinin İş Kanunu kapsamına alınması için de Meclis’e yasa teklifi verdi.
Raporda, mesken hizmetlerine giden her 10 bayandan 3’ünün cinsel, fizikî şiddet ve işyerinde mobbinge uğradığına yer verilirken, konut dokunulmazlığından ötürü bu tıp taarruzları ispatlamanın imkansız olduğuna dikkat çekildi.
Salgında kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan, garantisiz çalışan ve çok sayıda hak ihlallerine maruz bırakılan konut personellerinin yaşadığı meselelere dikkat çekilen raporda, Konut Emekçileri Dayanışma Sendikası üyesi konut personelleriyle yapılan çevrimiçi toplantıda lisana getirilen talepler ve tahlil teklifleri yer alıyor.
Karaca’nın EVİD-SEN Lideri ve üyeleriyle yaptığı çevrimiçi toplantıda gündeme getirilen problemler ve taleplerden kimileri:
- Konut emekçilerinin öncelikli olarak yapılacak yasal çalışmalar ile İş Kanunu kapsamına alınması gerekmektedir.
- 6331 sayılı İş Sıhhati ve Güvenliği Kanunu kapsamında bulunmayan konut emekçileri rastgele bir iş kazasına uğramaları durumunda ‘meslek hastalığı’ olarak kabul edilmemektedir.
- 5510 sayılı Toplumsal Sigortalar ve Genel Sıhhat Sigortası Kanunu’nda mesken çalışanları bakımından bir ay içerisinde bir iş yerinde 10 günden az-10 günden çok çalışan ayrımı bulunduğundan birden fazla konut çalışanı uzun vadeli sigorta kolunda yer almamaktadır.
- Salgınla birlikte derinleşen sıkıntılar ve yoksulluk nedeniyle sigortalarını ödemek yerine, güç hayat kaidelerinde nakit olarak alacakları fiyata pratikte daha çok muhtaçlık duymaktadırlar.
- Konut personelleri ortasında rastgele bir fiyat standardı yoktur. Çalışma saatleri aşikâr değildir.
- Sendikaların verdiği bilgiye nazaran konut hizmetlerine giden her 10 bayan emekçiden 3’ü cinsel fizikî şiddete ve işyerinde mobbinge uğramaktadır. Birçok mesken emekçisi konutlarda uğradığı mobbing ve taciz üzere cürüm içeren fillere maruz bırakılabilmekte ve konut dokunulmazlığından ötürü bu tıp filleri ispatlamak imkansız olabilmektedir.
- Mesken personelleri, müsaade ve dinlenme haklarını gereğince kullanamamaktadır.
TALEPLER SIRALANDI
Raporda konut işçilerinin talepleri de sıralandı:
- Mesken çalışanlarının 4857 sayılı İş Kanunu ve 6331 sayılı İş Sıhhati ve Güvenliği Kanunu kapsamına alınması ve 5510 sayılı Toplumsal Sigortalar ve Genel Sıhhat Sigortası Kanunu’ndaki ‘10 günden az- 10 günden çok’ çalışma ayrımının kaldırılması,
- Konut emekçilerinin İş Kanunu kapsamına alınması tek başına kâfi olmayacağı için 30 personel ve üstünde emekçi çalıştıran yerler için geçerli olan iş garantisi konusunda da değişiklik yapılması,
- Mesken çalışanlarına lisanssız danışman şirketlerinin aracılık yapmasına son verilmesi, garantinin devlet kontrolünde sağlanması,
- Konut personellerinin istihdamının İŞKUR ve özel istihdam ofisleri aracılığı yapılması sağlanarak hem kayıt dışılığa son verilmesi ve münasebetiyle faal data toplanması ile konut emekçilerinin uğrayabilecekleri mağduriyetin en aza indirilmesinin sağlanması,
- Yapılacak yasama çalışmaları sonucunda konut çalışanlarının; fiyat standardı, müsaade ve dinlenme hakkı, çalışma saatlerinin netleştirilmesi üzere niteliklere kavuşmasının sağlanması,
- ILO’nun 189 sayılı “Ev I·s¸c¸ileri ic¸in I·nsana Yakıs¸ır I·s¸ hakkında ILO So¨zles¸mesi” ve 201 sayılı “Ev I·s¸c¸ileri ic¸in I·nsana Yakır I·s¸ hakkında ILO Tavsiye Kararı”na taraf olunması için gerekli çalışmaların yapılması,
- Salgında kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan mesken çalışanlarının yaşadığı yoksulluk, işsizlik ve gelir kaybı telafisi ve insan onuruna yakışır ömür şartları için, ekonomik önlem paketlerinde mesken personellerinin yer alması davetinin yapılması istendi.
MESKEN PERSONELİ BAYANLARIN ANLATIMLARI
Konut emekçisi bayanların anlatımlarının da yer aldığı raporda öne çıkanlar şöyle:
- “Tam 50 yıldır konut personeli olarak çalışmış annemin tek bir gün dahi sigortası olmadı.”
- “35 yıllık mesken işçisiyim. 15 yaşından beri çalışıyorum. Okutulmadım. Babam inhisar emekçisiydi. Kızlar okumaz dediler okula göndermediler. Son 7 yıldır çalıştığım patronla davalığım. 1 ay denedik beğenmedik deyip haklarımı almaya çalıştılar. Yalnızca SSK yapmalarını istemiştim. 35 yıl çalıştım, elimde avcumda hiçbir şeyim yok. Oğlumu Lise 2’ye kadar okutabildim. Pandemi yüzünden son 1 yıldır inanılmaz zorluklar yaşıyoruz. Şu anda sahiden gittiğim 1-2 yer dışında gelirim yok.”
- “Kendimize ilişkin özel bir alanımız yok. Çalıştığımız konutlarda salonlarda kalabiliyoruz. Eşyalarımızı koyacağımız rastgele bir alanımız olmuyor. Bir dolabımız bile olmayabiliyor.”
- “İzin almadan, müsaadeye gitmeden daima bizimle ve bizim belirlediğimiz düşük fiyattan bizimle çalışın diyorlar. Mesken hizmetlerinde çalışan bütün arkadaşlar ismine söylüyorum. İnanın kıymetimiz yok. Bizim yaptığımız hiçbir şey göze görünmüyor.”
- “Firmalar bize dayanak olacağını söyleyerek işe gönderiyor fakat inanın Ankara’da İstanbul’da çalışmaya gittiğimde, sorun yaşayınca elimde valizle gece yarıları yollara düştüğüm oluyor.”
- “Ev personelliği çok yorucu bir iş. Biz bunun hakkını alamıyoruz. 3 yıldır 4 katlı 650 metrekare bir meskende çalışıyorum ve benim maaşımı pandemide allem edip kallem edip 800 TL indirdiler.”
Cumhuriyet
