Çocuk fotoğraflarına bayılırım, zira en çok naif ve figüratif resmi severim. Çocuk fotoğrafları de naiftir, figüratiftir. Pınar’ın 39 yıldır düzenlediği Milletlerarası Çocuk Fotoğraf Yarışması’nı da bu yüzden önemserim, hatta gazeteci kimliğimle heyet üyeliği bile yapmışlığım var geçmiş yıllarda. Bu yıl yarışın 39’uncusu pandemi ortamına rastladı lakin çocuklar fotoğraflarını evvelden yapmış olduklarından olsa gerek 2020 yarış teması “Serbest” olmasına rağmen içeriklerde çarpıcı covid ve salgın fotoğrafları çıkmadı. Türkiye’nin her bölgesinden, Almanya ve Kıbrıs’tan katılan 5 bin 685 adet fotoğraf kıymetli bir heyet tarafından (Prof. Dr. Mümtaz Sağlam, Prof. Dr. Hüsnü Dokak, Doç. Dr. Devabil Kara, gazeteciler İhsan Yılmaz, Olkan Özyurt ve Fatoş Karahasan) sanatsal açıdan değerlendirmeye tutulmuş lakin bir de Prof. Dr. Fuat Güllüpınar başkanlığında bir grup, katılan yapıtların sosyolojik kıymetlendirme raporunu hazırlamış. Epey detaylı 18 grafikte en çok ilgimi çeken ne oldu dersiniz?
YAŞA NAZARAN KATILIM!
Müsabakaya iştirak için oldukça geniş bir yaş aralığı sunulmuş. 5 yaşından 21 yaşına kadar “çocuk” olarak kabul edilen yarışmacılar fotoğraflarını yollamış. Ancak en çok hangi yaş kümesinin iştiraki var? 7 ile 11 yaş arası! Aslında 17 yaşın üzerinde hiçbiri kendisini çocuk kategorisine sokmadığı için katılan olmamış lakin en yüksek iştirak 8 yaşında (yüzde 23) yani neredeyse dörtte biri, başkası 9 yaş (yüzde 19), 7 yaş (yüzde 15) ve 10 yaş kümesi (yüzde 12). Diyebiliriz ki çocuklar şuurlu ve istekli olarak 7 ile 11 yaş ortasında değerlendirilmeye bahis olabilecek fotoğraflar yapıyorlar! Bence bunun açıklaması da çok kolay: Doğal bir yetenek ve dürtüyle fotoğraf yapmaya başlayan çocuklar eğitim hayatı içinde yaratıcılık konusunda disipline edilirken fotoğraftan soğuyor ve kopuyorlar! Hatırlayın, hangimiz çocuğumuzun eline birinci boya kalemi ve kitaplarını verdiğimizde, birinci karalamalarını gördüğümüzde heyecanlanmadık ve meskende bir Miro, Picasso, Kısmı yetiştirdiğimizi düşünmedik? Yıllarca o birinci fotoğrafları duvarlara asıp, bir kısmını saklamadık? Bizim çocuk yıllar içinde Rembrandt, İhtilal Erbil olacağına boyayı, fırçayı attı, fotoğraf yapmaktan vazgeçti! Fotoğraf öğretmenleri beni beğenilen görsün, bu değerlendirmeler de yarışın sosyolojik açıklamaları içinde değil, gözlemlerime ve daha çok kitapçıkta yer alan sayılara dayanıyor! Ben yıllardır çocukların doğal fotoğraf yapma dürtü ve heyecanlarının yanlış eğitim stratejileriyle köreltildiğini düşünüyorum ve bu datalar de haklı olduğumun bir işareti sanki! Gazetemiz muharrirlerinden, ressam ve küratör, Piramid Sanat Galerisi kurucu ve yöneticisi Bedri Baykam’a da bu mevzuda görüşünü sordum. Malum, kendisi çok küçük yaşta yaptığı fotoğrafları ilgi çekince “dâhi çocuk” olarak büyüdü ve fotoğraf yapmayı hâlâ sürdürüyor. Bu nasıl oldu? Bedri Baykam, ailesi ve ustaların yönlendirmesi sayesinde diyor. Fotoğraflarını ve yeteneğini görenler, çocukluk devrinde müdahale edilmemesini önermiş ve o yüzden fotoğraf dersleri olmayan Fransız okuluna gönderilmiş! Muhakkak bir yaşa gelene kadar da fotoğrafla ilgisi doğal olarak gelişmiş! Alışılmış ki eğitime karşı değilim, yanlış eğitim verildiğini düşünüyorum.
BÖLGELERE NAZARAN FARKLI MI?
Kitapçıktaki dikkat çekilen öteki bilgiler ise şunlar: Çocuklar özgür temalı müsabakada daha çok tabiat ve insan, toplumsal etraf ve insan temalarında fotoğraf yapmış. Hikaye, masal ve çizgi dünyası, hayal dünyası üzere hususlarla cümbüş, kutlama ise pek az. Çocukların hayal dünyalarını kararttığımızı ve kararmış dünyamızla pek az kutlama yaptığımızı gösteriyor bu, çocuklar olmayanı nasıl çizsin? Yılbaşı kutlamaları bile öcü olarak bedellendiriliyor. Çocuklar kazara süslü bir çam ağacı çizse aforoz edilecekler neredeyse! O vakit ne çiziyor? Artık nüfusun birden fazla kentlere taşındığı için ortalıkta fazla çiçek böcek de yok, insan çiziyor! Natürmort yapacak hali yok ya. Bölgelere nazaran farklı temalar ise yüzde olarak çok manalı sayılar değil. Karadenizli çocuklar daha çok toplumsal etkinlikler, Doğu Anadolulu çocuklar daha çok portreye yönelmişse bunu psikologlar çözümlemeli. Çocukları sanatsal etkinliklere yöneltecek bir toplumsal sorumluluk projesi yürüttükleri için Pınar’a teşekkür etmeli. Çocuklar fotoğraf de yapmalı, müzik da söylemeli, dans da etmeli ve hepsi özgür ve keyifli olmalı ki yetenekle üretebilsinler.
Cumhuriyet
