Getty ImagesYeni varyantlarda spike ismi verlen proteinler değişime uğramış görünüyor
İngiltere’den sonra ABD’de Colorado ve California’da da koronavirüsün yeni varyantlarının ortaya çıkması bilim insanlarını, biran evvel bu daha süratli bulaştığı düşünülen mutasyonun özelliklerini anlamaya yöneltti.
Aralık ayında İngiltere’nin değerli bi kısmında olayların değerli bir kısmını oluşturduğu açıklanan B.1.1.7 isimli varyant nedeniyle çok sıkı kapatma tedbirleri açıklanmış ve birçok ülke kapılarını İngiltere’ye kapatmıştı.
O vakitten bu yana bu mutasyon Çin ve birtakım Avrupa ülkelerinin yanısıra Amerika Birleşik Devletleri’nde Colorado ve California’da da tespit edildi.
Güney Afrika’da ise hekimler ve araştırmacılar yeni bir varyantın, Covid-19’un ikinci dalgadaki süratli yayılışında ne kadar rolü olduğunu anlamaya çalışıyor.
Bu varyanta da B.1.351 ismi verildi ve birinci sefer Ekim ayında görüldüğü kayıtlara geçti.
Bu hususta bilim insanlarının elindeki bilgiler, bilinenler ve şimdi katılaşmamış varsayımları Wall Street Journal’ın haberinden özetledik.
PA MediaKitlesel aşılama kampanyasının yeni varyantlara karşı da tesirli olacağı düşünülüyor VİRAL VARYANT NE DEMEK?
Bir virüsün genetik kodunda meydana gelen çok küçük değişiklikler sonucu ortaya çıkan yeni cinslere viral varyant deniyor.
Salgın periyodunda çok sayıda genetik mutasyon ve çok sayıda viral varyant ortaya çıktı.
Bunlar ortasında daha kolay yayılanlar salgının baskın virüs varyantı haline gelirken öbürleri yok oluyor.
Uzmanlar bunun bir tıp “doğal seleksiyon” süreci olduğunu söylüyorlar.
YENİ VARYANTLAR NEDEN TASA VERİCİ?
Kimi hekimler daha süratli yayılıyor üzere görünen yeni koronavirüs varyantlarının baskın hale gelmesiyle hadise sayılarının çok tırmanması ve hastaneler ve bakım meskenleri üzerindeki baskının başedilemeyecek bir seviyeye gelmesinden tasa ediyor.
Yapılan araştırmalardan elde edilen birinci bilgiler yeni varyantların, hastalığı daha evvelki koronavirüslerden daha şiddetli hale getirdiğine dair hiç bir bulguya ulaşmadı.
Ancak hastalığı şiddetlendirmiyor bile olsalar, bulaşı özelliklerinin artışı ile hadise ve hasebiyle da vefat sayılarını artırmış görünüyorlar.
Hastalığın yayılışıyla ilgili dataları, toplumsal tedbirler ve matematik modellemelerle biraraya getiren Londra’daki Hijyen ve Tropikal Hastalıklar Fakültesi’nden araştırmacılar, İngiltere’de ortaya çıkan varyantın bulaşıcılık özelliğinin daha evvel tespit edilen mutasyonlardan daha fazla olduğu sonucuna vardılar.
İngiltere’de hastalananların temaslarını izleyen sistemde toplanan bilgiler, yeni varyantın enfekte ettiği bireylerin, hastalığı, virüsün eski versiyonlarına kıyasla çok daha fazla beşere bulaştırdıklarını ortaya koydu.
Datalar ayrıyeten viral yük yani insanın bedenindeki virüs ölçüsünün yeni varyantla enfekte olan şahıslarda daha yüksek olduğunu da gösteriyor.
Bir kişinin viral yükü ne kadar yüksek ise ekseriyetle etrafa bulaştırma kapasitesi de o kadar yüksek oluyor.
DAHA BULAŞICI OLDUĞU KESİN Mİ?
Bilgiler denetimli yani öteki faktörlerin izole edildiği ortamlardan gelmediği için, “virüsün yeni varyantının daha süratli yayılmasının toplumsal aralık tedbirlerine dikkat edilmemesi üzere öbür sebepleri olması mümkün mü” diye sorulabilir.
Ama bilim insanları en azından İngiltere örneğinde buna olumsuz cevap veriyor.
Londra’daki Imperial College’dan salgın uzmanı ve hükümete danışmanlık yapan bilim konseyinin üyesi Profesör Neil Ferguson, Kasım ayına ilişkin datalara bakıldığında, koronavirüs olayları bütün ülkede olaylar azalırken, Londra’nın güneydoğusundaki bölgede virüsün yeni varyantının büyük bir süratle yayıldığına dikkat çekiyor.
Karşılaştırmanın yapıldığı Kasım ayında bütün ülkede tıpkı sıkı kapatma tedbirlerinin uygulandığını da kaydetmek kıyaslamanın yorumlanması açısından değerli.
Güney Afrika’da durum farklı olabilir. Uzmanlar burada olaylarda görülen büyük artışta insanların davranışlarının belirleyici rol oynamış olabileceğini söylüyor.
Son haftalarda Güney Afrika’da milyonlarca kişi seyahat etmiş, onbinlercesi tatil periyodunda restoranlar ve barlara ve plajlara gitmişti.
YENİ VARYANTLAR NASIL ORTAYA ÇIKIYOR?
Başka hastalığa yol açan virüsler üzere koronavirüs de insan hücrelerine nüfuz ederek ve onların içinde kendisini kopyalamak suretiyle çoğalıp bedene yayılarak, daha sonra da diğer insanları enfekte ederek yayılıyor.
Kendini kopyalaması demek virüsün farklı parçacıklarının nasıl biraraya geldiğini belirleyen genetik kodun kopyalanması demek. Ancak bu kopyalama her vakit aslına uygun olmayabiliyor.
Bazen kitaplardaki baskı kusurları üzere kopyalama sırasında da yanlışlar, farklılaşmalar olabiliyor ve bu da yeni viral varyantlar ortaya çıkmasına sebep oluyor.
Kimi virüslerin genetik kodları DNA yani insan hücrelerinin genetik bilgisini taşıyan moleküller ile tıpkı yapıda.
Koronavirüsün de dahil olduğu öbür virüslerin genetik kodları ise RNA diye buna misal diğer bir molekülde gizli.
RNA moleküllerinde DNA’dan farklı olarak kopyalardaki yanlışları düzelten “düzeltmen” özelliği yok. O nedenle çok daha fazla varyant gelişiyor.
Getty ImagesYENİ MUTASYONLARIN ÖZELLİKLERİ NELER?
İngiltere’de ortaya çıkan yeni varyantta aşağı üst yirmiden fazla mutasyon var. Bunlardan kimileri koronavirüsün dış yüzeyindeki spike proteini ismi verilen dikensi çıkıntılara dair farklılıklar.
Bu proteinler virüsün insan hücrelerine daha kolay tutunup içine girmesini sağlıyor.
Teorik olarak bu protein çıkıntılarının mutasyona uğrayarak insan hücrelerine daha da kolay tutunup enfekte etme özelliğine kavuşmuş olması mümkün.
Cambridge Üniversitesi’nden Dr Ravindra Gupta, daha evvel yapılan araştırmaların son varyantta da bulunan bir mutasyonun virüsü daha bulaşıcı hale getirmiş olabileceğini gösterdiğini not ediyor.
Güney Afrika’daki varyant da 20 den fazla mutasyon içeriyor ve bunların bir kaçı tıpkı İngiltere’deki varyant üzere virüsün insan hücrelerine daha kolay tutunmasını sağlayan protein çıkıntılarıyla ilgili.
Kimileri da virüsün hücrelere girişini engelleyen antikorları etkisiz hale getirebilecek özellikler. Bilim insanları bu değişimin virüsün bağışıklık sistemini daha kolay yenmesi manasına gelebileceğine işaret ediyorlar.
GELİŞTİRİLEN AŞILAR VARYANTLARA KARŞI TESİRLİ Mİ?
Şu ana kadar geliştirilmiş ve farklı ülkelerde onaylanmış olan Pfizer-BioNTech, Moderna ve Oxford Astra Zeneca aşılarının yeni varyantlara tesiri konusunda en son açıklamalar yapılmış değil.
Lakin aşılar üzerinde çalışan bilim insanları, geliştirdikleri formülün yeni varyantlar üzerinde de tesirli olacağından emin görünüyorlar.
Güney Afrika’daki KwaZulu-Natal Üniversitesi’nden, bu ülkedeki yeni varyantı ortaya çıkaran salgın uzmanlarından Dr Richard Lessells, aşının genel bir bağışıklık reaksiyonu yarattığını ve virüsün protein çıkıntılarının bir çok bölgesini ve özelliğini hedeflediğini vurguluyor.
Pfizer-BioNTech ve Moderna, ürettikleri aşıları koronavirüsün şimdiye kadar ortaya çıkmış bir çok varyantı üzerinde denediler ve hepsi üzerinde de tesirli olduğunu söylüyorlar.
YENİ VARYANTLARIN KESİN OLARA DAHA BULAŞICI OLDUĞU NASIL KANITLANABİLİR?
Bilim insanları yeni varyantlarda görülen mutasyonların her birini daha evvel ortaya çıktıkça tek tek incelediklerini lakin bunların bir bütün olarak tesirlerinin ne olacağına bakmak gerektiğini söylüyorlar.
Böylesi bir araştırma yeni varyanların hayvanlar üzerinde denenmesi ile yapılabilir. Böylelikle virüsün eski varyantlara nazaran kendisini kopyalama suratı ve başkalarını enfekte etme suratı kıyaslanabilir.
Daha evvelki bir varyant üzerinde Harvard Üniversitesi Kamu Sıhhati Fakültesinde yapılan bir araştırma, bu mutasyonun daha süratli yayıldığı sonucuna varmıştı. Bu varyantın özelliği de tekrar protein çıkıntısının mutasyona uğramış olmasıydı.
YENİ VARYANTLARA KARŞI HANGİ ÖNLEMLER ALINMALI?
Salgın hastalık ve kamu sıhhati uzmanları salgından korunmak için bilinen toplumsal aralanma, maske kullanma, el yıkama üzere tedbirlerin sürdürülmesi ve iç yerlerde, bilhassa de iyi havalandırılmayan yerlerde, diğer beşerlerle biraraya gelmekten kaçınılması gerektiğini vurguluyorlar.
Yeni varyantların daha bulaşıcı olduğu yolundaki birinci izlenimler doğruysa, iç yerlerde çok daha fazla tedbir almak ve toplumsal temasları çok daha az bir seviyeye indirmek gerekebilir.
Cumhuriyet
