Diyabet yani şeker hastalığı tüm dünyada giderek büyüyen üniversal bir sıhhat sorunu. Türkiye’de yaklaşık 10 milyon şeker hastası olduğu, bu hastaların yüzde 10’unun (yaklaşık 1 milyon kişinin) diyabete bağlı körlük yaşama riski olduğu kestirim ediliyor. Göz hastalıkları uzmanları, diyabet hastalarının göz sorunlarında erken ve vaktinde müdahalenin çok değerli olduğunu belirterek “Hastalığa ne kadar geç müdahale edilirse geri dönüşü o kadar güç olur. Bu nedenle şeker hastalığının erken ve vaktinde tedavisi çok değerli. Şeker hastaları gözlerinde bir şikâyeti olmasa bile her yıl göz tabibine gidip detaylı bir retina muayenesi yaptırmalı” dedi.
14 Kasım Dünya Diyabet Günü’nde göz hastalıkları hekimi Op. Dr. Nigar Hüse ile diyabetin yol açacağı göz hastalıklarını konuştuk.
Diyabette göz meseleleri nelerdir?
Diyabette göz sıkıntıları gelip süreksiz görme bozukluklarından beğenilen katarakt, glokom, kırma kusurları, görme sonu iltihabı, göz kasları felci yanında retinada çeşitli hasarlara sebep olur. Gelip süreksiz görme bozuklukları kan şekerindeki dalgalanmalara bağlıdır. Diyabetlilerde katarakt ve göz tansiyonuna (glokom) da daha sık ve daha erken yaşlarda rastlanır. Diyabetli hastada en sık karşılaşılan göz sorunu tıp lisanındaki ismiyle “diyabetik retinopati”dir. Diyabetik retinopati günümüzde gelişmiş ülkelerde dahi 20-65 yaş kümesinde önde gelen körlük nedenlerindendir.
Diyabetik retinopati nedir?
Diyabete bağlı olarak göz duvarının en içteki katmanı olan ve de görme hücrelerinin yer aldığı ağ tabakanın “retina” hasarıdır. Diyabetik retinopatide ağ katmanda küçük damarlardaki tıkanıklıklar ve damar duvarı geçirgenliğinin artması sonucu beslenme bozukluğu gelişir. Bu beslenme bozukluğunun tartısına ve yaygınlığına bağlı olarak hastanın görmesi de etkilenir.
Diyabetik retinopati ne üzere şikâyetlere yol açar?
Diyabetik retinopati en erken evrelerde hiçbir şikâyete yol açmaz. Hatta ileri evrelere kadar hastanın görme şikâyeti olmayabilir yahut görme kaybı yavaş yavaş ilerlediğinden kişi günlük hayatını etkileyecek derecede görme bozukluğu gelişene kadar farkına varmayabilir. Hastaların doktora müracaat şikâyetleri çoklukla görme bulanıklığı, ani görme kaybı, gözünün önünde uçuşmalardır.
15 YILDAN FAZLA HASTA OLANLAR DİKKAT
Kimler diyabetik retinopati açısından risk altındadır?
Diyabetik mühleti uzadıkça diyabetik retinopati görülme riski de artar. Diyabet müddeti 15 yıl üzerinde olanların yaklaşık yüzde 75’inde, yani 4 hastadan 3’ünde diyabetik retinopati saptanır. Çocuklarda oluşan diyabette retinopati daha küçük yaşlarda başlar.
Diyabetli hastalarda göz muayenesi ne vakit ve hangi sıklıkta yapılmalıdır?
Tip 2 diyabetli hastalarda teşhis konulduğunda birinci göz muayenesinin yapılması gerekmektedir. Tip 1 diyabet ise bilhassa çocukluk çağında şiddetli başlar, münasebetiyle sıklıkla diyabet tanısı da hastalık yeni başladığında konulmaktadır. Bu nedenle tip 1 diyabetlilerde genel olarak, 10 yaşın üstündekilerde teşhis konulduğundan itibaren birinci beş yıl içerisinde birinci göz muayenesinin yapılması önerilmektedir. Hastanın hiçbir şikâyeti yoksa da yılda bir sefer göz tabanı muayenesi tekrarlanmalıdır.
Diyabetik retinopatinin tedavisi nasıl yapılır?
Kan şekerinin denetim altında olması riski azaltır. Kan şekerinin denetim altında olmasına karşın görmeyi tehdit eden ve azaltan diyabetik retinopati tablosu oluşmuşsa tedavisi yapılmalıdır. Bunun için farklı tedavi seçenekleri mevcuttur. Bunlar laser fotokoagülasyon, anti-VEGF ve steroidlerin göz içi enjeksiyonları ve vitrektomi ameliyatlarıdır. 
Nigar Hüse
21. YÜZYILIN PANDEMİSİ
Türk Oftalmoloji Derneği (TOD) Genel Lideri Prof. Dr. Ziya Kapran ise Dünya Sıhhat Örgütü’nün şeker hastalığını 21. yüzyılın pandemisi ilan ettiğini söyledi. Dünyada 463 milyon şeker hastası olduğunu anımsatan Kapran, her yıl yaklaşık 4 milyon 200 bin kişinin diyabet ya da diyabete bağlı hastalıklardan hayatını kaybettiğine dikkat çekti.
Şeker hastalığının en süratli arttığı ve nüfusunun yüzde 15’inin diyabet olduğu ülkelerden birinin de Türkiye olduğunu kaydeden Kapran, “Diyabet hastalarının yarısını tespit edebiliyoruz. Şekerin en fazla rahatsızlık verdiği organ gözlerimiz. Şeker, gözlerde kanama yaparken göz ardında da su birikmesine neden oluyor. Bu sebeplerle hastaları tespit edemeyince göz rahatsızlıklarını tedavi etmemiz de çok sıkıntı oluyor” dedi. Ülkemizdeki 1 milyon kişinin kör kalma riski bulunduğunu anımsatan Kapran, özetle şunları lisana getirdi:
“Şeker hastalarının göz tedavisinde ortaya çıkan görme kaybı oranını geri döndürmek mümkün olmuyor fakat tedaviye başladıktan sonra daha fazla görme kaybı yaşanmasını engelleyebiliyoruz. Örneğin şeker hastasının görme oranı yüzde 50 azaldı. Bizim yapacağımız tedavi ile gözdeki görme kaybı oranını yüzde 50’de tutmaya çalışıyoruz. Kaybedilen görme oranı geri gelmiyor maalesef. Ancak hastalığa ne kadar geç müdahale edilirse görme o düzeyde kalır. O sebeple şeker hastalığının erken ve vaktinde tedavisi çok kıymetli. ”
Ziya Kapran
YANLIŞSIZ BESLENME ÇOK KIYMETLİ
14 Kasım Dünya Diyabet Günü’ne özel açıklamalarda bulunan beslenme uzmanı ve diyetisyen Pınar Demirkaya, tip 2 diyabetin yanlışsız beslenmeyle denetim altına alınabileceğini söyledi. Demirkaya, dört beslenme teklifini ise şöyle paylaştı.
- Kuru baklagiller: En uygun beslenme usulünün belirlenmesi koşul olduğundan posalı yiyecekler olan kuru fasulye, mercimek, barbunya ve nohut üzere kuru baklagiller, tüketilmesi yarar sağlayan seçenekler ortasında yer alıyor.
- Yulaf: İnsülin direncine sahip bireylerin kan şekerini yükseltmeyen düşük glisemik indeksli besinleri tercih etmesi, yeniden öne çıkan kıymetli noktalar ortasında bulunuyor. Karbonhidrat içeriği epey yüksek olmayan bitkisel proteinlerin de beslenme planına denetimli halde eklenmesi gerekirken yulaf, bulgur ve kinoa tercih edilebiliyor.
- Armut ve karnabahaR: Armut, kivi, elma, kiraz, kuru kayısı, şeftali üzere meyveler içeriğinde bulunan A ile C vitaminleri ve minerallerle insülin direncinin olağan seyrine yardımcı oluyor. Karnabahar, kabak, patlıcan, brokoli, turp, domates üzere sebzeler de tekrar düşük glisemik indeksli ve lif içeriği bakımından güçlü bitkisel besinler oldukları için kan şekeri seviyesinin denetimine katkıda bulunuyor.
- Kuruyemişler: Bol su içmek, ceviz, fındık, badem, kabak çekirdeği üzere yağlı tohumlar ile gerekli denetimlerden sonra süt ve süt eserlerini tüketmek önerilenler ortasında bulunuyor.
Cumhuriyet
