Koronavirüsle geçen bir yılı geride bıraktık. Bu süreçte AKP ‘lebaleb’ kongrelerinden halka “maske-mesafe-temizlik” telkinleri verirken ülkedeki eşitsizlikler daha da derinleşti.
Birgün’den Meral Sanyıldız’ın haberine nazaran; Binlerce insan bu süreçte işsiz kaldı, öğrenciler ortasındaki uçurum arttı, aylarca kapalı olan ve hiçbir dayanak almayan esnaf batma noktasına geldi, ruhsal rahatsızlıklar çoğaldı, salgının faturası personel ve işçilere kesildi…
AKP tarafından verilen hiçbir kelam yerine getirilmedi. Geçtiğimiz bir yılda verilen kelamlar yerine getirilmiş olsaydı, şu anda ülkenin yüzde 70’i aşılanmış, toplum bağışıklığı sağlanmış, üç ay evvel yerli aşılar yapılmış olacaktı.
İktidarın uyguladığı yanlış siyasetleri, eksiklikleri Türk Tabipleri Birliği (TTB) Covid-19 İzleme Şurası Üyesi Doç. Dr. Osman Elbek BirGün’e kıymetlendirdi.
Salgında birinci yılı geride kaldı. Bu süreçte iktidarın bilim beşerlerine kulak tıkadığına tekraren şahit olduk. Siz iktidarın tutumunu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Birincisi, devlet ve yurttaş ilgisi. Yurttaşına hesap verebilir, açık olmayan, gerçekleri gizleyen, ‘her hadise hasta değildir’ diyerek dezenforme edebilen, aşı konusunda verdiği kelamların çabucak hiçbirinin yerine getiremeyen bir devlet yapılanması var. İnanç münasebetinin yıkıldığı bir yıl oldu. Lakin bu bir yıllık bir sürecin sonucu değildi. İkincisi, sıhhatte dönüşüm programı. Bu program doğrultusunda salgını tedavi etmeyi düşünüyoruz.
Bu zihniyetin hem bizde hem Avrupa’da hem de ABD’de çöktüğünü gördük. Neoliberal sıhhat sistemi toplumu hastalıktan koruyamıyor, salgınla baş edemiyor, tersine çok fazla yayılmasına neden oluyor zira basamaklandırılmış değil. Üçüncü eksen, bilimsel özgürlük alanında zati kısıtlı olan yapının büsbütün kaldırıldığını gördük. Ülkede zati bilim için çalışmalar yapmak kolay değil. Bilim konseylerindeki uzman akademisyenlerin bu topraklarda bilimsel özgürlüğü gereğince içselleştirememiş olması nedeniyle siyasi iktidarın halkla alakalar dairesi üzere davranması kelam konusu. Hâlbuki bilim insanı topluma hakikati söyleyen kişidir. Bu manada bilim alanında ne kadar zayıf bir geleneğimiz olduğu ortaya çıktı. Dördüncüsü, uzmanlık dernekleri, sendikalar, meslek örgütümüz TTB’ye hava kadar, su kadar muhtaçlığımız olduğunu gördük. Bu süreç iktisadın önceliğine nazaran değil bilimsel gerçeklere nazaran bağımsız, açık, şeffaf sürdürülseydi çok daha az hastamız, meyyit sayımız olurdu. Biz biliyoruz ki direkt ve dolaylı ölümlerle Türkiye pandemideki birinci yılını 100 bin mevtle kapatıyor.
100 bin sayısını verdiniz, virüse yakalanıp daha sonrasında aldığı hasardan ötürü hayatını kaybeden lakin kayda ‘doğal ölüm’ olarak geçenler de var…
Burada değerli olan toplumsal ruh sıhhatimizin çok bozulması. Türkiye, dünyada yurttaşına, esnafına en düşük nakdi kaynağı ayıran ülkelerden biri. Bilhassa mavi yakalılar açlıkla hastalık ortasında mecburî tercihle hastalığı seçmek zorunda kaldı. Bugün de birebir tercihi esnaf yaşıyor. İstanbul’da mavi yakalıların, esnafın hastalığın temel kümesi oluşturduğunu, tıpkı vakitte meskenden çalışamayacakları için işe gidip gelirken toplumsal bulaşı artırdığını gördük. Geçmediğimiz köprülerden vergi mi ödeyeceğiz, kent hastanelere inanılmaz fiyatlar verip müteahhitleri mi güçlü edeceğiz yoksa dar gününde emekçiyi mi koruyacağız. Siyasi iktidar ne yazık ki tercihini azınlıktan yana kullandı.
Verilen kelamların hiçbiri tutulmadı. Yurttaşa maske-mesafe- hijyen uyarısı yapılırken iktidar boş vaatler verip kendi ikazlarını görmezden geldi. Bu husus hakkında ne düşünüyorsunuz?
Pandemilerde tüm dünyada kabul edilen şey yurttaşlarla devlet ortasında bir inanç bağlantısının kurulması. Bilim Heyeti insanlarımızdan ‘ günde 1 milyon aşı yapabiliriz, mart ayına kadar toplumsal bağışıklığı sağlayabiliriz’ üzere açıklamalar gelmişti. Bugün prestijiyle 1 milyonu bırakın, günlük ortalama 190 bin aşı yapıyoruz. Bunlar toplumun, ‘bana boş kelamlar söylüyorlar, bana öykü anlatıyorlar’ hissine kapılmasını sağlıyor. İkincisi, adaletsizliği, eşitsizliği, hakkaniyetsizliği çok yaşadık. Esnaf, ‘kongreler tıklım tıklımken neden benim neden restoranımda sorun var? Kayağa giden beşerler otelde yemek yerken neden restoranda yemek yok?’ diyor. Bu toplum insanların eşit olduğunu, lakin kimilerinin daha eşit olduğunu gördü. Bu hakkaniyetsizlik, adaletsizlik, ‘öyleyse ben de uygulamıyorum, inceldiği yerden kopsun’ noktasına getirdi. Yurttaş maskeyi indirdi, yürüdü, kendisinin değersizliğine dair bu türlü bir reaksiyon verdi, bu da salgının artmasına neden olan sebeplerden biri oldu…
***
BİR KUŞAĞI KAYBEDİYORUZ
Eğitimde atılan adımlar da reaksiyon topladı. Öğrenciler ortasındaki eşitsizlik derinleşirken bir yandan da eğitim işçilerinin aşılanma talebi görmezden mi gelindi?
Eğitim hakkını fiilen özgürce çiğneyen ender ülkelerden biriyiz. Türkiye’de tedbir alınması gerektiğinde birinci kurban edilen, eğitim hakkı oldu. Zira iki temel nedeni var. Bu ülkede internet bazlı eğitime erişen memnun azınlık vardı. Orta halli çocuklar iyi makus internete erişebildikleri için, personel sınıfı, fakir mahallede yaşayan çocuklar gündeme hiç gelmedi. Okulları neden açtınız, kapattınız sorusu değil; nasıl olur da eğitim eşitsizliğinin bu kadar ağır olduğu bir yerde okulları açmazsınız sorusu sorulmalı. Okullar bulaşma yerleri değildir. Hele ilkokul, okulöncesi üzere 10 yaşın altındaki çocuklar mutlaka değiller. Elbette eğitim işçilerinin aşılanmasını gündeme getirmeliyiz lakin fakir ve mahrum çocukların eğitim hakkı daha güçlü savunulmalı. Bir jenerasyonu kaybediyoruz. Pek çok kız çocuğunun okulu bırakıp evlendirilmesine, erkeklerin emekçi sınıfının bir kesimi haline gelmesine neden oluyoruz.
***
Güzel bir idare için şeffaflık
Son olarak önümüzdeki sürece dair vermek istediğiniz tavsiyeler neler?
Şayet önümüzdeki 1 yıl devlet yurttaşına açık, şeffaf olursa; attığı her adımın nedenlerini açıklarsa, hangi tedbirleri aldığını yahut almadığını gerekçelendirirse,
Toplumuna eşitlikçi, adaletli, hakkaniyetli bir pandemi siyaseti yürütür; herkesin kongreleri ve cenaze merasimleri birebir olursa,
Müteahhitlere, şirketlere kâr sağlamak yerine işsiz kalan, geliri düşen kesitleri önceleyen devlet siyaseti olursa iyi bir pandemi süreci yürütürüz.
Cumhuriyet
