Dünyada her yıl milyonlarca kız çocuğu ayrımcılıkla uğraş ediyor; toplumsal cinsiyete dayalı şiddetle karşı karşıya kalıyor; birçok temel hakka erişemiyor. Dünyanın pek çok bölgesinde eğitime erişim ve okula devam etmede büyük cinsiyet farklılıkları bulunuyor. Dünya çapında yapay zekâ uzmanlarının sırf yüzde 22’si bayan. Algoritma tasarımcılığının merkezindeki bu büyük cinsiyet eşitsizliği geleceğimizi sanki nasıl etkileyecek?
11 Ekim Dünya Kız Çocukları Günü, kız çocuklarının gördüğü ayrımcılığa dikkat çekmeyi amaçlıyor. Birleşmiş Milletler’in (BM) kararıyla 2011 yılından beri kutlanan Dünya Kız Çocukları Günü’nün bu yılki teması, “Dijital kuşak. Bizim neslimiz” olarak belirlendi.
UNICEF’in bu hususta hazırladığı rapora nazaran, dünyada 25 yaşın altındaki 2.2 milyar insanın konutunda internet erişimi yok ve kızların internet girememe mümkünlüğü daha yüksek. İnternete ve elektronik aygıtlara erişim, kullanım, dijital marifetler ve bu alanda çalışma açılarından cinsiyet eşitsizliği var. Dijital okuryazarlıkta cinsiyet eşitliğinin, ekonomik büyüme ve rekabetçi bir iş ortamı için ulusal bir avantaj olduğuna dikkat çekilen rapordaki kimi tespitler şöyle:
– Global internet kullanıcıları ortasındaki cinsiyet farkı giderek büyüyor. Bu oran, 2013’te yüzde 11 iken 2019’da yüzde 17’ye yükseldi. Dünyanın en az gelişmiş ülkelerinde bu oran yüzde 43.
– Fen, teknoloji, mühendislik ve matematik mezunları ortasında kızların oranı ülkelerin üçte ikisinden fazlasında yüzde 15’in altında.
– Orta ve yüksek gelirli ülkelerde,matematik ve fende çok yüksek performans gösteren kızların yalnızca yüzde 14’ünün fen ve mühendislik alanlarında çalışması bekleniyor. Bu oran tıpkı performansı gösteren erkek çocuklarda yüzde 26.
– Dünya çapında yapay zeka uzmanlarının sadece yüzde 22’si bayan. Bu da hepimizin ömürlerini etkileyecek algoritmaların tasarımcılığının merkezinde şu an büyük ölçekli bir cinsiyet eşitsizliğini gösteriyor
ZORLUKLAR NASIL AŞILACAK?
Raporda, Ekim 2021-Ekim 2022 tarihleri ortasında cinsiyete dayalı dijital uçurumun gündemde tutulacağına bunu kapatmaya yönelik çalışmalar yapılacağına dikkat çekiliyor. Bu alandaki cinsiyet eşitsizliğinin giderilmesi için aygıtlara erişim, internet ilişkisi, bu alanda maharet edinme üzere mevzularda kız çocuklarının yaşadıkları sıkıntılara tahliller üretilmesi ve fırsatlar yaratılması gerektiği vurgulanıyor.
AYRIMCI LİSANA DİKKAT…
Hayata Dayanak Derneği’nce Dünya Kız Çocukları Günü nedeniyle hazırlanan raporda da kız çocuklarının haklarına erişebilmesi için yapması gerekenler şöyle sıralanıyor:
LİSANDA DEĞİŞİM: “Sen kız çocuğusun yapamazsın, kız çocuğu okumaz, konut işlerini kız çocuğu yapar” üzere toplumsal cinsiyete dayalı ayrımcılığı pekiştiren sözler kullanılmamalı.
EĞİTİME KATILMA TAKVİYESİ: Kız çocuklarının eğitim hayatına iştiraki ve devamlılığı araştırılmalı, tespit edilen meselelerin nedenleri belirlenmeli ve bu nedenlerin ortadan kaldırılması için başta MEB ve sivil toplum kuruluşları olmak üzere tüm toplum ve ilgili kamu kurumları işbirliği yaparak çalışmalar yürütmeli.
EŞİT HAKLAR FARKINDALIĞI: MEB üzere kamu aktörleri ve sivil toplum kuruluşları toplumu çocuk hakları ve toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda bilgilendirmeli. Eğitim ve farkındalık artırma çalışmaları, yalnızca toplantı salonlarında değil mahallelerde, köylerde, herkese ulaşılabilecek yollar ve kanallarla uygulanmalı. Okullarda çocuk hakları ve toplumsal cinsiyet eşitliği müfredatının oluşması sağlanmalı.
İSTİSMARDAN MÜDAFAA: Çocuklara karşı her türlü istismar yetkililere bildirilmeli. Ayrım yapılmaksızın tüm çocukların erişebileceği yeni ve faal şikâyet sistemlerinin oluşturulması sağlanmalı. Profesyonel ve uzman görevlilerin yer aldığı ALO Çocuk Çizgisi üzere sistemlerin oluşturulması kıymetli bir adım olacaktır.
İNANÇLI ALANLAR: Ulusal Eğitim Bakanlığı, eğitimciler, ebeveynler ve sivil toplum kuruluşları, çocukların okullarda, meskenlerde, toplum merkezlerinde seslerini duyurabilecekleri inançlı alanlar oluşturmalı; oyunlar ve psikososyal takviye aktiflikleri ile kendilerini söz edebilecekleri imkânlar yaratmalı.
DİJİTAL MARİFET DAYANAĞI: İnternet kullanımı, dijital araçlara erişim ile ilgili eşitlik sağlanabilmesi ve kız çocuklarının dijital hünerlerinin desteklenmesi için çalışmalar yürütülmeli. Dijital kaynaklara ulaşamayan, dijital kaynaklara nasıl erişebileceğini yahut internet kullanımını bilmeyen çocukların tespiti için çalışmalar yapılmalı. Taşınabilir gruplar kurularak başta kız çocukları olmak üzere bütün çocuklara internet kullanımı, dijital kaynaklara erişim ile ilgili eğitimler verilmeli, bu eğitimler okullarda da yaygınlaştırılmalı.
ORTAÖĞRENİME DEVAM EDERLERSE
– Kızların ömür uzunluğu çıkarları çarpıcı biçimde artıyor.
– Ulusal büyüme oranları yükseliyor.
– Çocuk yaşta evlilik oranları düşüyor.
– Çocuk vefat oranları düşüyor.
– Anne vefat oranları düşüyor.
Cumhuriyet
