Türkiye ve Şili’de enflasyonla gayret sürecini inceleyen çalışmada, her iki ülkenin enflasyonu düşürmeye yönelik teşebbüslerinde genel kanının tersine ekonomik maliyet oluşmadığı fakat Şili’nin muvaffakiyete ulaşmasına karşın Türkiye’de istenen düşük düzeylere gelinememesinin maksatların tutturulamamasına bağlı olduğu belirtildi.
Dünya gaztesinden Mehmet Kaya imzalı habere nazaran; Koç Üniversitesi-TÜSİAD Ekonomik Araştırma Forumu (EAF) bünyesinde Sumru Öz tarafından yapılan çalışmada, Türkiye ve Şili’nin enflasyonla uğraş süreci karşılaştırıldı.
TÜRKİYE VE ŞİLİ KARŞILAŞTIRMASI
“Maliyetsiz Dezenflasyon ve Sonrası: Türkiye ve Şili Karşılaştırması” başlıklı çalışmada, Şili’nin 1990’lı yılların başında, Türkiye’nin ise 2000’li yılların başında enflasyon hedeflemesiyle dezenflasyon sürecine girdiği, iki ülkenin de bu sürecin birinci 4 yılında, büyüme sağladığı, bütçeyi denetim ettiği ve Merkez Bankası’nın araç bağımsızlığını koruyarak ek ekonomik maliyet çıkmadan enflasyonu süratle aşağıya çektiği vurgulandı.
“DEZENFLASYON SÜRECİ BAŞARISIZLIĞA UĞRUYOR”
Buna karşılık Şili’nin enflasyonu kalıcı olarak yüzde 3’ler düzeyinde tutmasına karşın, Türkiye’nin başarısız olarak yine çift haneli enflasyonlar yaşadığı belirtilen çalışmada, “Şili’den farklı olarak Türkiye’de örtük enflasyon hedeflemesinden resmi hedeflemeye geçilen 2006 yılından itibaren dezenflasyon süreci başarısızlığa uğruyor.
Hükümetlerin giderek artan müdahalelerine maruz kalan Merkez Bankası’nın araç bağımsızlığının zedelenmesi ve enflasyon amaçlarının son on yılda bir sefer bile tutturulamamasının para siyasetine itimadı sarsması nedeniyle fiyatların geçmiş enflasyona endekslenmesi uygulamasının sürmesi, enflasyonun tekrar iki haneye çıkmasında rol oynamış üzere görünüyor” tespitine yer verildi.
‘TÜRKİYE’ TESPİTLERİ
Karşılaştırmada, enflasyonla gayretin Türkiye’nin de muvaffakiyet sağladığı periyotta bütçenin denetim edildiği, yapısal ıslahatların olduğu, Merkez Bankası’nın araç bağımsızlığının sağlandığı ve dış konjonktürün de iyi olduğu bir periyot geçirildiği, Türkiye için ise AB’ye iştirak müzakereleri, yabancı yatırım artışı, TL’nin bedel kazanmasıyla “maliyetsiz” bir enflasyonla çaba devri gerçekleştiği belirtildi. Bu olumlu havanın sağlıklı büyüme sağladığı belirtilen çalışmada, “(Enflasyonla mücadelenin) Maliyetsiz, yani ulusal gelirde bir kayıp yaşanmadan gerçekleşebilmesinde birebir periyotta verimlilikte yaşanan artış da tesirli olmuş üzere görünüyor. Hakikaten de tarihî olarak Türkiye’de toplam faktör verimliliğinde en yüksek artışın yaşandığı 2003-2007 periyodu ile dezenflasyonun başarılı olduğu periyot çakışıyor” görüşüne yer verildi.
“TÜRKİYE’DE ‘TEK HANE’ KÂFİ GÖRÜNÜYOR”
Türkiye’nin global krizden bu yana 2009 ve 2010 dışında maksat enflasyonu tutturamadığı vurgulanan çalışmada, enflasyonla gayrette muvaffakiyet sağlayan Merkez Bankası liderinin tekrar atanmayarak 2006’dan itibaren Merkez Bankası’nın araç bağımsızlığına inancın azalmaya başlaması etkenlerden biri olarak gösterildi. Belirlenen maksatların tutturulamaması ikinci etken olarak kabul edilirken, EAF bünyesinde yapılan çalışmalarda Merkez Bankası’nın kredibilitesinde vakit içinde azalma gözlendiği belirtildi. Üçüncü etken olarak ise Türkiye’de enflasyonun “tek haneli olmasının” kâfi görüldüğü üzere bir kanının hakim olduğu vurgulandı.
Bütün gelişmekte olan ülkelerin “yapısal sorunları” bulunduğu belirtilen çalışmada, bu meselelere karşın Türkiye dışındaki gelişmekte olan ülkelerin enflasyonu yüzde 5’in altında tutmayı başardığı hatırlatıldı. Çalışmada Türkiye’deki besin fiyatlarının değerli sıkıntılardan biri olduğu vurgulanarak, “Gerçekten de finansal ve ticari olarak münasebet içinde bulunduğu ülkelere kıyasla daha yüksek enflasyona sahip olmak, yüksek cari açık üzere kırılganlıklara yol açıp global piyasalardaki en ufak çalkantıda yahut siyasi bir meselede TL’nin çok bedel kaybetmesine, bu da bir mühlet sonra enflasyonu artırarak sürecin bir sarmala dönüşmesine neden oluyor” değerlendirmesi yapıldı.
Cumhuriyet
