Ekonomideki iyimser söylemler karşılıksız, pazarcı maliyetlerden, halk fiyatlardan şikâyetçi

AKP iktidarının “ekonomi toparlanıyor” telaffuzunun sokakta karşılığı yok. Pazarda mevsimi olmasına rağmen domates 5 TL’den satılıyor. Bir demet kıvırcık marulun fiyatı da tıpkı. Fakirin patatesi, soğanı vardı. 4 kilogramı 20 TL’den satılan patatesi yurttaş evvel poşete doldurtuyor, sonra değerli geldiğini söyleyip boşalttırıyor. Kuru soğanın 3 kilogramı ise 10 TL’den satılıyor. Pazarcı “Ne yapalım, maliyetler yüksek” diyor, yurttaş ise “Gelirimize nazaran fiyat yüksek” diyerek isyan ediyor.

Ankara Emek Pazarı’nı dolaştık, fiyatları inceledik, pazarcı ve yurttaşı dinledik. Nitekim “ekonomide bir toparlanma var mı” diye yerinde araştırdık. Evvel fiyatlardan başlarsak şampiyon aslında mevsimi olmasına rağmen 20-30 TL’lik fiyatıyla bamya. Türkiye’nin birçok yerinde yetişmesine rağmen her daim değerli olan ceviz yeniden tepeyi zorluyor. 30 TL deniliyor lakin 25 TL’den de satılıyor. Yeniden mevsimi olmasına rağmen incir 18 TL ile birinci sıralarda. Bu ortada meşhur Taşköprü sarmısağınının demetinin 20 TL’den satıldığını da belirtelim. Birtakım tezgâhlarda daha da fazla.

NE VAKİT UCUZ OLACAK?

“Şimdi ucuz olmayacaksa ne vakit olacak” denilen şeftali 10 TL’den satılıyor. Üzümün tam vakti. Tezgâhlarda çeşit çeşit var. Çekirdeklisi, çekirdeksizi. Lakin fiyatı 10 TL. Hepsine birebir fiyat. Yeni yeni çıkmaya başlayan mandalina 5 TL’ye satılıyor.

FİYATI DUYUNCA BIRAKIYOR

Fakirin bir patatesi vardı, bir de soğanı. Patatesin fiyatı yüksek, 4 kilogramı 20 TL. Yurttaş evvel almaya niyetleniyor, pazarcı poşeti dolduruyor. Sonrasında yurttaş “kalsın” deyip geri döktürüyor. Pazarcı söyleniyor.

Ortalarda kilogramı 2.5 TL olan patatesler de var. Fakat güzelinin fiyatı yüksek. Âşık Mahsunu Şerif “yiğit muhtaç olmuş kuru soğana” demiş. Yemeğin olmazsa olmazı. Soğanın 3 kilogramı 10 TL. Güzeli bu türlü. Lakin 3 kilogramını 5 TL’ye satan da var. Yurttaş “soğana bu fiyat olur mu?” diye isyan ediyor. Kavun-karpuz fiyatlarına gelince. Kavun ve karpuzun fiyatı değişiyor 5 TL’ye de var, 3 TL’ye de. Taze mısırın 6 tanesi 10 TL’ye satılıyor.

‘BEN NE YAPAYIM?’

Pazarda kıvırcık marulun yanına yaklaşılmıyor, tanesi 5 TL. Pazarcıya “Kıvırcık neden böyle” diye sorduk. “Kasasını 25 TL’ye alıyorum. Bir kasada 6 tane var. Ben ne yapayım” diyor. Bir orta fiyatı tavan yapan ıspanak yeniden tepelerde, 3-4 TL. Semizotu 5 TL.

‘HADİ BİZİM AİLEMİZ KÜÇÜK, KALABALIK AİLELER NE YAPSIN?’

Pazarda çoğunlukla emekliler var. Gençler yok denecek kadar az. Emekli bir çift, “Fiyatlar nasıl” sorumuza “Çok pahalı” cevabını veriyor. Pazarcıların kelamlarını anımsattığımızda ise “Haklılardır lakin bu fiyatlar yurttaşın gelirine nazaran yüksek” diyor. Öteki bir yurttaş ise daha “Nasıl buldunuz fiyatları” demeye bırakmadan, “Berbat, çok kötü” diye başlıyor.

Akabinde da “Hadi bizim ailemiz küçük. Kalabalık aileler nasıl geçinebiliyor? Bu fiyatlarla nasıl alışveriş yapabiliyor? Beşerler kuru ekmek yiyor” diyerek tenkitlerini lisana getiriyor. Konuştuğumuz öbür yurttaşların büyük bir kısmı de “Bu mevsimde domatesin fiyatı 5 TL olur mu” diyerek isyan ediyor. “Bir kıvırcık marula 5 TL verilir mi” serzenişiyle devam ediyor. Turşuluk almak için gelen yurttaş, “Bir turşu yapmak için 200-300 TL harcıyoruz” diyerek fiyatlardan yakınıyor.

Patates ve soğan fiyatlarına da reaksiyon var. Birçok yurttaş da mevye fiyatlarının yüksekliğinden yakınıyor. Fiyatların yüksekliği konusunda iktidara da tenkitler yöneltiliyor. “Yurttaşı düşünen yok” pazarda en çok dillendirilen cümle oluyor. Kimse iktisatta bir “toparlanma” olduğuna inanmıyor.

BU TÜRLÜ PAZAR MI OLUR, BOMBOŞ

Pekala, pazarcılar ne diyor? Genel olarak hepsi “bu fiyatların neresi yüksek” diye söyleniyor. “Bu fasulye, bu bamya nasıl toplanıyor biliyor musunuz?” diye devam ediyor. Akabinde, “Mazot, gübre, ilaç, emekçi fiyatlarından haberiniz var mı? Her gün artırım geliyor. Maliyetler çok yüksek” diye yakınıyor. Kimi pazarcılar internet üzerinden siparişle meskenlere teslimat yapan firmalara reaksiyon gösteriyor.

“İşimizi kestiler” diyor. Konuştuğumuz bir pazarcı alanı işaret ederek “Neredeyse bomboş. Bu türlü pazar mı olur? Kimse yok. Fiyatlar ucuz fakat millette de para yok. Tatilde harcandı bitti” diyerek görüşünü lisana getiriyor. Zerzevat satan diğer bir pazarcı ise fiyatları yüksek bulanlara söyleniyor. “Millet Bodrum’da tosta 50 TL ödüyor, burada demeti 1.5 TL olan yeşilliği kıymetli buluyor” diye sitem ediyor.

Cumhuriyet