Gündelik hayatta verdiğimiz bir sürü küçük karar var: Yerdeki çorabı almalı mıyım? Bahçeyi yahut konutu haftaya mı temizlesem? Banyoda tıkanan musluğu yahut daima sorun çıkaran elektrik tesisatını tamir ettirsem mi?
Çorap üzerinden gidecek olursak bir çorabı yerde bırakmak, fizikteki entropi kavramına karşılık gelir. Kaba bir tanımla entropi, bir sistemde ne kadar güç kaybedildiğinin bir ölçüsüdür. Bir sistem çok fazla güç kaybederse, kaosa dönüşecektir.
Ve bu kaos, vaktinizi ziyadesiyle alarak verimli olacağınız şeyleri başarma yeteneğinizi ortadan kaldırır. “İyi haber şu ki” diyor Dayton Üniversitesi’nden Alison Carr-Chellman, “entropinin zıddı, yani negentropi diye bir fizik kuralı var.”
Yirmi yıldan fazla bir müddettir okullarda, üniversitelerde, şirketlerde ve kâr emeli gütmeyen kuruluşlarda toplumsal sistemler üzerinde çalışan Carr-Chellman, bu mühlet zarfında güç kayıplarının daima yaşandığını gözlemlemiş. Örneğin, aslında dört kişinin bulunması gereken toplantılarda yedi kişinin olduğu durumlarda, öteki üç kişi için bu tip küçük hayal kırıklıklarının, iyi çalışanları işi bırakmaya kadar götürebildiğini söylüyor.
O ÇORABI YERDEN ALMALISINIZ
Tecrübeli araştırmacı, güç hakkında bu kadar uzun müddet düşündükten sonra, toplumsal sistemlere fizik kavramlarının uygulanmasının, daha verimli çalışmaya yardımcı olup olamayacağını merak etmeye başlamış. Son dört yılda ise meslektaşlarıyla birlikte bir negentropi teorisi geliştirmişler.
5 ADIM
ENTROPİYİ BULUN: Günlük ömrünüzde gücün hangi noktalarda kaybolduğunu tespit edin. Bunu, ısı yahut gücün kaybolduğu yerleri gösteren bir termal harita üzere düşünmek yararlıdır. Mesela bu haritaya nazaran makûs kapatılmış bir pencere ısı gücünü sızdırır. Makus organize edilmiş bir mutfak ise eşyaların bulunmasını zorlaştırır. Makûs tasarlanmış bir işe alım süreci ise daha sonra önemli yasal meselelere yol açabilir.
KAYIPLARA ÖNCELİK VERİN: En büyük yahut en can sıkıcı kayıpları ve dikkatinizi en çok çekenleri belirleyin. Örneğin, sızdıran mutfak musluğu sizi zahmetten çıkarıyor olabilir. Bunu düzeltmek, mutfağınızda onu daha fonksiyonel hale getirecek başka iyileştirmeleri düşünmek için zihninizde yer açabilir.
BİR PLAN OLUŞTURUN: Not ettiğiniz güç kayıplarını aksine çevirecek aksiyonları belirleyin ve öncelikle en yüksek öncelikleri ele alan bir planlama yapın. Sızdıran musluğu tamir ederek yahut çoraplarınızı kaldırarak işe koyulabilirsiniz. Yahut şirketinizdeki ön planlama toplantıları çok fazla probleme neden oluyorsa, sorunu tahlil edin ve nasıl düzelteceğinizi bulun.
DENEYİN VE NEYİN İŞE YARADIĞINI GÖRÜN: Fikirleri harekete geçirin. Lakin güç kazanımlarına ve kayıplarına odaklanın. Negentropik fikirleri uygulamaya çalışırken neyin işe yaradığını, ne kadar gayret sarf ettiğinizi ve gelecekteki negentropik hareketleriniz için ürettiğiniz fikirleri takip edin.
BÜYÜK RESME DİKKAT: Güç kayıplarını bilakis çevirmek (negentropi) için çalışırken, bazen ne kadar sıkıntısız çalışırsa çalışsın size yahut yaptığınız işe faydası olmayan bir toplumsal sistemi sürdürdüğünüzü fark edebilirsiniz. Yeni çalışanlara şirket kültürünü tanıtmak için bir oryantasyon sürecine vakit harcamak, kültürün kendisinin değişmesi gerekiyorsa çok faydalı olmayabilir.
Negentropi fikrini toplumsal sistemlere uygulamanın en iyi yolu, yalnızca küçük süreçleri iyileştirmek değil, birebir vakitte büyük resme bakmak ve mevcut durumun kendisinin de güç kaybını teşvik edip etmediğini görmektir.
Herkese Bilim Teknoloji mecmuasının katkılarıyla hazırlandı.
Derleyen: Batuhan Sarıcan
([email protected])
UNUTMAYIN
Bir şeyleri negentropik bir bakış açısıyla görmek berbat giden bir ilişkiyi çözmez yahut nefret ettiğiniz bir işi sevmenize yardımcı olmaz, bunlar karmaşık hususlardır. Bununla birlikte hayatınızda gücün nerede kaybolduğunu fark etmeye başlarsanız, etrafınızdaki toplumsal sistemleri iyileştirebilecek halde önceliklendirme yapmak ve ona nazaran hareket etmek daha kolay olacaktır.
theconversation.com/a-concept-from-physics-called-negentropy-could-help-your-life-run-smoother
Cumhuriyet
