Fabre’nin “Belçika Kongosu’na Saygı” sergisi, ülkesinin sömürgeciliğine tepkisini yansıtıyor: Böcek kanadıyla manifesto!
Bu pratikleri unuttuk neredeyse! “Sergi açılışı da neymiş” oluyor insan. Ancak stant varsa, gidip bakılır, madem işimiz bu. Sonuç olarak pek çok meslektaş üzere, yazlıktan değil, ofise gitmesek de kentten çalışıyor ve çabucak her gün dışarda bir iş üzerinde oluyoruz. Stant, Galeri Plevneli’nin. Mecidiyeköy’ü kapayalı çok olmuş, yalnızca Dolapdere’deler. Stant, Belçikalı Flaman sanatçı Jan Fabre’nin. Ve hatta kendisi de geliyor, birkaç gün kalıp kimi görüşmeler yapıp ve dönecek. Bu ortada birkaç da söyleşi verecek. Standın açılış günü, erkenden gidip geziyorum tek başıma. Evvelden ne kadar okumuş olsam da binlerce böcek kabuğundan oluşmuş, parlak, mavi yeşil sarı renklerdeki mücevher böceği kınkanatlarından oluşmuş büyük uzunluk mozaiklerden ibaret birkaç tablo ve birkaç doldurulmuş hayvan heykelinden oluşan standın yapıtları beni pek kesmiyor, yetmiyor.
Bu serinin yapıtların tümünün fotoğraflarının ve çeşitli eleştirmenlerin makalelerinin olduğu bir retrospektif kitabı karıştırma fırsatım, bu seri hakkında daha çok fikir veriyor. Bu serinin özelliği Belçikalı sanatkarın ülkesinin geçmiş yıllarındaki sömürgeci siyasetine, geçmişine bir reaksiyon, öfke kusması! Afrika kıtasındaki Kongo’ya, o ülkenin beşerlerine yapılan zulme bir karşı çıkış. Belçika Kongosu’na hürmet bahisli çalışmaları yeni değil. 2011 yılından beri yaptığı seride İstanbul’a gelenlerden çok daha sert, çok daha çarpıcı olanları var. Daha sonra tanışıp konuştuğumuzda kendisine buraya getirip sergilediği yapıtların daha soft olmasının bir tercih olup olmadığını sorunca adeta öfkeleniyor, tam olarak neyi kastettiğimi anlamaya çalışıyor. Benim ise aklım, stantta değil, kitapta gördüklerimde kalmış, kamçılanan siyahi köleler, vefatlar, büyük acılar ve öfke. Sanatçı bahsettiğim yapıtların satıldığı ve çeşitli müzelerde sergilenmekte olduğunu anlatıyor. İstanbul’a getirdiklerinin ortasında uçak figürlü olan yapıtının da sert olduğunu anlatıyor, burada Hiroşima’ya atılan bombanın uranyumunu resmettiğini söylüyor. Papağanın ise çok değerli olduğunu egzotizm ve saflık simgesi olduğunu, sanat tarihi içinde pek çok sanatkarın papağanı kullandığını vurguluyor.
HAYVAN HASSASİYETİ
Standın tanıtım yazısında gerek böcek kabuklarının, gerek doldurulmuş hayvanların hiçbirinin sanat için öldürülmediği, meyyit hayvanlar kullanıldığı, böcek kabuklarının ise meyyit böceklerden oluştuğu vurgulanıyor. Sanatkara stant ve sanatı dışında iki soru daha soruyorum: bu periyotta seyahat etmeye nasıl cüret ediyor ve aşı olmuş mu? Bizden çok farkları yok anlaşılan Belçikalıların! Kurallara uyup dikkat edildiği vakit seyahat etmenin sorun olmadığını, İstanbul’u çok sevdiği için gelmenin kendisini heyecanlandırdığını, 93 Bienalinde de geldiğini ve İstanbul Tiyatro Festivali’nde de yapıtının sergilendiğini anlatırken gözleri parlıyor. Sıra gelmediği için şimdi aşı da olmamış! Stant 20 Şubat’a kadar açık.
Cumhuriyet
